۱۰ خاصیت عجیب چای ترش برای سلامتی
چای هیبیسکوس (Hibiscus tea) یا چای ترش (Sour tea)، یک نوع چای گیاهی است که می‌توان آن را هم به‌صورت گرم و هم به‌شکل سرد مصرف کرد. این چای به دلیل طعم ترش منحصر به‌فردش و همچنین نداشتن کافئین از محبوبیت زیادی برخوردار است.
گیاهی هیبیسکوس بومی آفریقا است، اما امروزه در سراسر جهان و در بسیاری از مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری از جمله تایلند، چین و مکزیک رشد می‌کند. بیشتر چای هیبیسکوس جهان از چین و تایلند تهیه می‌شود. معمولاً شکوفه‌های زیبای هیبیسکوس سفید رنگ هستند، اما جوانه‌های آن رنگ قرمز تیره دارند. این جوانه‌ها برای تهیه‌ی چای هیبیسکوس خشک می‌شوند.
استفاده از هیبیسکوس به دوران باستان برمی‌گردد، زمانی که مصریان فکر می‌کردند این گیاه می‌تواند تب را کاهش دهد و سایر بیماری‌ها را درمان کند. از گیاهی هیبیسکوس در طب سنتی چینی هم استفاده می‌شود. با ما در این مقاله همراه شوید تا اطلاعات بیشتری درباره‌ی فواید و مضرات چای ترش کسب کنید.
ارزش غذایی چای ترش
چای هیبیسکوس حاوی ویتامین C است. این ماده‌ی مغذی در رشد و ترمیم بافت‌ها، محافظت از غضروف‌ها، استخوان‌ها و دندان‌ها، التیام زخم‌ها و تشکیل کلاژن نقش دارد و جذب آهن را در بدن افزایش می‌دهد. ویتامین C یک آنتی اکسیدان است که می‌تواند با تقویت سیستم ایمنی بدن احتمال ابتلا به بیماری‌های مهمی مثل بیماری قلبی، دیابت و سرطان را کاهش دهد. در چای ترش آنتی اکسیدان دیگری به نام آنتوسیانین (Anthocyanin) وجود دارد که دارای اثرات ضدباکتریایی است و می‌تواند مثل ویتامین C از بسیاری از بیماری‌های مزمن پیشگیری کند.
چای هیبیسکوس یک چای گیاهی است. بنابراین، به دلیل نداشتن کافئین برای افرادی که می‌خواهند یک نوشیدنی گرم بدون کافئین داشته باشند، گزینه‌ی مناسبی محسوب می‌شود. هر لیوان چای سیاه یا سبز حاوی حدود ۳۵ تا ۹۰میلی‌گرم کافئین است. در یک لیوان قهوه هم تقریباً ۱۰۰ تا ۱۵۰ میلی‌گرم کافئین یافت می‌شود.
فواید چای هیبیسکوس برای سلامتی
چای هیبیسکوس ویتامین یا مواد معدنی زیادی ندارد، اما حاوی ویتامین C و انواع آنتی اکسیدان است. تحقیقات فعلی نشان می‌دهد که چای ترش می‌تواند فواید زیادی برای سلامتی داشته باشد، از جمله:
۱. سرشار از آنتی اکسیدان است
در گیاهی هیبیسکوس آنتی اکسیدان‌های مختلفی مثل بتا-کاروتن، ویتامین C و آنتوسیانین یافت می‌شود. غذاهای غنی از آنتی اکسیدان نقش مهمی در حفظ سلامتی و پیشگیری از بیماری‌های مزمن دارند. آنتی اکسیدان‌ها مولکول‌های مضری را که به آن‌ها رادیکال‌های آزاد می‌گویند، از بین می برند. رادیکال‌های آزاد به سلول‌های بدن آسیب می‌زنند و احتمال ابتلا به مشکلاتی مانند سرطان، دیابت و بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهند.
بدن می‌تواند از آنتی اکسیدان‌های خود برای مقابله با رادیکال‌های آزاد استفاده کند. با این حال، لازم است با مصرف غذاهای غنی از آنتی اکسیدان به بدن در از بین بردن این مولکول‌های مضر و پیشگیری از بیماری‌های مختلف کمک کنید.
۲. با التهاب مبارزه می‌کند
چند مطالعه‌ی حیوانی و چند مطالعه‌ی کوچک که روی انسان انجام شده‌اند، توانایی هیبیسکوس را در مبارزه با التهاب نشان داده‌اند. افزایش التهاب در ایجاد بسیاری از بیماری‌ها از جمله سرطان، آسم، بیماری آلزایمر، بیماری قلبی و آرتریت روماتوئید (روماتیسم) نقش دارد.
اگرچه در این زمینه به تحقیقات بیشتری نیاز است، اما به‌طور کلی به نظر می‌رسد که هیبیسکوس دارای اثرات ضدالتهابی مفیدی باشد. در یک مطالعه که روی ۵۴ فوتبالیست مرد انجام شد، مصرف عصاره‌ی هیبیسکوس با کاهش استرس اکسیداتیو همراه بود. استرس اکسیداتیو نشانگر التهاب در ورزشکاران است.
۳. به کنترل قند خون کمک می‌کند
در یک مطالعه روی ۱۰۰ بیمار مبتلا به دیابت نوع ۲، از شرکت‌کنندگان خواسته شد که به‌مدت ۴ هفته ۴۵۰ میلی‌لیتر چای سبز یا چای هیبیسکوس بنوشند. نتایج نشان داد که هر دو چای تأثیر مثبتی روی مقاومت به انسولین دارند و می‌توانند به کنترل چربی‌های خون کمک کنند.
. فشار خون را کاهش می‌دهد
در سراسر جهان، بسیاری از بزرگسالان از فشار خون بالا رنج می‌برند. افزایش فشار خون به بروز مشکلات جدی مانند حمله‌ی قلبی، سکته‌ی مغزی، نارسایی قلبی و بیماری کلیوی منجر می‌شود. در تحقیقات مختلف مشاهده شده است که نوشیدن چای ترش فشار خون را در انسان کاهش می‌دهد. با این حال، متخصصان بر این باورند که کاهش فشار خون در اثر مصرف هیبیسکوس و سایر داروهای گیاهی ناچیز است و کسانی که به فشار خون بالا مبتلا هستید نمی‌توانند از این گیاهان به جای داروهای تجویزشده توسط پزشک استفاده کنند.
در یک مطالعه‌ی کوچک با ۶۵ شرکت‌کننده، بزرگسالان مبتلا به فشار خون بالا که به‌مدت ۶ هفته روزانه سه لیوان (در مجموع ۷۲۰ میلی‌لیتر) چای هیبیسکوس مصرف می‌کردند، موفق شدند فشار خون خود را کاهش دهند. در یک مطالعه‌ی دیگر هم مشاهده شد که چای ترش می‌تواند فشار خون سیستولیک و دیاستولیک را کاهش دهد. فشار خون بر حسب میلی‌متر جیوه و با دو عدد مشخص می‌شود که به عدد بزرگ‌تر فشار خون سیستولیک و به عدد کوچک‌تر فشار خون دیاستولیک می‌گوییم.
۵. کلسترول را کاهش می‌دهد
کلسترول بالا یکی شایع‌ترین مشکلات سلامتی است که میلیون‌ها بزرگسال را تحت تأثیر قرار داده و به بیماری‌های جدی مانند حمله‌ی قلبی و سکته‌ی مغزی منجر می‌شود. در بعضی از مطالعات مشاهده شده است که هیبیسکوس کلسترول بد (LDL) را کاهش و کلسترول خوب (HDL) را افزایش می‌دهد. با این حال، نتایج تعدادی از تحقیقات نشان می‌دهد که این اثر ناچیز و اندک است. به گفته‌ی محققان گیاهی هیبیسکوس ممکن است به حفظ کلسترول خون در محدوده‌ی نرمال کمک کند، اما برای اطمینان باید تحقیقات ببیشتری انجام شود.
۶. با باکتری‌ها مبارزه می‌کند
در مطالعاتی که در محیط آزمایشگاه انجام شده‌اند، عصاره‌ی هیبیسکوس توانسته است انواع خاصی از باکتری‌ها را کنترل کند. اگرچه گفته می‌شود که این گیاه می‌تواند به اندازه‌ی بعضی از داروها در مبارزه با گونه‌های مختلف باکتری مؤثر باشد، اما محققان هنوز در حال بررسی اثربخشی آن در انسان هستند.
۷. باعث کاهش وزن می‌شود
شواهد علمی نشان می‌دهد که هیبیسکوس تأثیر مثبتی بر کاهش وزن دارد و از بروز چاقی جلوگیری می‌کند. در یک مطالعه مشاهده شد که عصاره‌ی هیبیسکوس پس از ۱۲ هفته می‌تواند وزن بدن، چربی بدن و شاخص توده بدنی (BMI) را کاهش داد.
معمولاً محققان برای بررسی فواید هیبیسکوس از عصاره‌ی آن استفاده می‌کنند که در مقایسه با چای غلیظ‌تر است. بنابراین، هنوز به‌طور دقیق مشخص نیست که آیا چای ترش هم همان نتیجه را ایجاد می‌کند یا خیر.
. از سلامت کبد محافظت می‌کند
به اعتقاد محققان، هیبیسکوس در حفظ سلامت کبد نقش دارد. عصاره‌ی این گیاه به دلیل داشتن فعالیت آنتی اکسیدانی قوی می‌تواند از کبد در برابر انواع سموم محافظت کند. حتی بعضی از مطالعات که در محیط آزمایشگاه و روی سلول‌های کبد انجام شده‌اند، توانسته‌اند فعالیت ضدسرطانی هیبیسکوس را نشان دهند.
یک مطالعه با استفاده از همستر نشان داد که چای ترش به کاهش نشانگرهای آسیب کبدی کمک می‌کند. در یک مطالعه‌ی دیگر که روی انسان انجام شد، عصاره‌ی هیبیسکوس توانست خطر نارسایی کبد را کاهش دهد.
۹. از سرطان پیشگیری می‌کند
چای هیبیسکوس علاوه بر آنتوسیانین حاوی آنتی اکسیدان دیگری به نام پلی فنول (Polyphenol) است که خواص ضدسرطانی آن ثابت شده است. عصاره‌ی هیبیسکوس از رشد سلول‌های سرطانی جلوگیری می‌کند و سرعت پیشرفت سرطان دهان را کاهش می‌دهد. همچنین می‌تواند به جلوگیری از گسترش سلول‌های سرطان پروستات و سلول‌های سرطان معده کمک کند.
۱۰. از کم‌آبی بدن جلوگیری می‌کند
اگرچه هیچ مطالعه‌ای در مورد چای ترش و هیدراتاسیون بدن وجود ندارد، اما می‌توان مصرف آن را در تأمین آب مورد نیاز بدن مؤثر دانست. یک لیوان ۸ اونسی (حدود ۲۳۶ میلی‌لیتر) چای هیبیسکوس، حاوی ۸ اونس آب و فاقد قند یا کافئین است. نوشیدن مقادیر کافی آب برای هیدراتاسیون بدن و هضم مناسب ضروری است.
مضرات چای ترش
سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) استفاده از هیبیسکوس را در غذاها بی‌خطر می‌داند. با این حال، ممکن است بعضی از افراد نسبت به آن حساسیت داشته باشند و بعد از مصرف دچار واکنش‌های آلرژیک شوند.
هیبیسکوس در دوزهای بسیار بالا باعث آسیب کبدی می‌شود. عصاره‌ی هیبیسکوس ممکن است با بعضی از داروها مثل هیدروکلروتیازید (Hydrochlorothiazide) که یک دیورتیک یا داروی ادرارآور است و استامینوفن (Acetaminophen) تداخل داشته باشد و اثر داروی ضدمالاریای کلروکین (Chloroquine) را کاهش دهد. همچنین اگر از داروهای کاهنده‌ی فشار خون استفاده می‌کنید، باید بدانید که هیبیسکوس ممکن است باعث افت فشار خون شود.
این گیاه حاوی فیتواستروژن (استروژن گیاهی) است و به همین دلیل می‌تواند اثربخشی داروهای ضدبارداری را کاهش دهد. مصرف چای ترش در دوران بارداری توصیه نمی‌شود. چون می‌تواند باعث زایمان زودرس شود.
شما می‌توانید با خیال راحت این گیاه را به شکل چای به رژیم غذایی خود اضافه کنید. اما اگر به بیماری خاصی مبتلا هستید یا دارو مصرف می‌کنید، بهتر است قبل از انجام این کار با پزشک خود مشورت کنید.
نحوه‌ی مصرف گیاهی هیبیسکوس
شما می‌توانید به این گیاه در شکل‌های مختلف دسترسی داشته باشید:
- چای: با خیساندن جوانه‌های خشک‌شده هیبیسکوس در آب جوش، چای ترش درست کنید. علاوه بر این، می‌توانید از چای کیسه‌ای هیبیسکوس استفاده کنید.
- پودر: پودر هیبیسکوس از قسمت‌های خشک‌شده‌ی گیاه که آسیاب شده‌اند، تهیه می‌شود. شما می‌توانید این پودر را با آب مخلوط کنید تا یک نوشیدنی درست شود.
- عصاره: معمولا عصاره‌ی هیبیسکوس به شکل مکمل در داروخانه‌ها به فروش می‌رسد.
توصیه می‌شود به جای پودر یا عصاره، چای هیبیسکوس بنوشید. فرقی ندارد که برای درست کردن این چای از گیاهی خشک‌شده‌ی هیبیسکوس استفاده می‌کنید یا چای کیسه‌ای، در هر صورت مصرف چای ترش در مقایسه با سایر روش‌ها کم‌هزینه‌تر و راحت‌تر است. پودرها و عصاره‌ها از نظر قدرت و غلظت با هم متفاوت هستند. بنابراین، ممکن است ناخواسته مقدار بسیار زیادی هیبیسکوس دریافت کنید.
طرز تهیه‌ی چای ترش
- یک عدد چای کیسه‌ای هیبیسکوس را داخل لیوان بگذارید یا حدود ۲-۱ قاشق چایخوری گیاهی خشک‌شده را داخل لیوان بریزید.
- آب را گرم کنید تا دمای آن به ۹۳ تا ۱۰۰ درجه‌ی سانتی‌گراد برسد. اگر قادر به اندازه‌گیری دمای آب نیستید، آن را بجوشانید و بگذارید یک دقیقه بماند تا دما کمی کاهش پیدا کند.
- ۸ اونس (حدود ۲۳۶ میلی‌لیتر) آب را روی چای کیسه‌ای یا گیاهی هیبیسکوس بریزید.
- چند دقیقه صبر کنید تا برگ‌های چای دم بکشند. هر چقدر این زمان طولانی‌تر باشد، طعم چای تلخ‌تر می‌شود.
- قبل از نوشیدن، چای کیسه‌ای یا برگ‌های چای را از لیوان خارج کنید.
طعم طبیعی چای هیبیسکوس ترش است. به همین دلیل، بعضی از افراد دوست دارند به آن شکر یا عسل اضافه کنند.
کلام پایانی
مصرف چای ترش به‌عنوان یک چای گیاهی می‌تواند فواید زیادی برای سلامتی داشته باشد. هیبیسکوس به حفظ تناسب اندام کمک می‌کند و فشار خون، چربی خون و قند خون را کاهش می‌دهد. علاوه بر این، التهاب را در بدن کم می‌کند و از بروز سرطان پیشگیری می‌کند.
تقریباً همه‌ی افراد سالم می‌توانند بدون نگرانی از نوشیدن چای ترش لذت ببرند. با این حال بیماران و افرادی که دارو مصرف می‌کنند، باید قبل از گنجاندن آن در برنامه‌ی غذایی روزانه‌‌شان با پزشک مشورت کنید. استفاده از چای ترش در دوران بارداری توصیه نمی‌شود.