۱۳ روش طبیعی برای تقویت حافظه
همه‌ی ما تجربه‌ی روزهایی را داشته‌ایم که از بس سرمان شلوغ بوده، دچار فراموشکاری شدیم. این موضوع کاملا طبیعی است، با این حال حافظهی ضعیف آزاردهنده است و می‌تواند شما را با مشکلات مختلفی مواجه کند. ژنتیک نقش مهمی در از دست دادن حافظه، به‌ویژه در عارضه‌های عصب‌شناختی مانند بیماری آلزایمر ایفا می‌کند. هرچند تحقیقات به این نتیجه رسیده‌اند که رژیم غذایی و سبک زندگی هم تأثیر قابل‌توجهی روی حافظه می‌گذارند. اگر شما هم نگران ضعیف شدن حافظهی خود هستید و به دنبال راهکار‌های طبیعی برای تقویت حافظهی خود هستید، مقاله‌ی امروز را از دست ندهید.
۱. مدیتیشن کنید
انجام مدیتیشن ممکن است سلامت جسم و ذهن را به‌طرز مثبتی تحت تأثیر قرار دهد. مدیتیشن ریلکس‌کننده و آرامبخش است و نشان داده شده که درد و استرس را کاهش می‌دهد، حافظه را تقویت می‌کند و سطح فشار خون را پایین می‌آورد. در حقیقت مطالعات به این نتیجه رسیده‌اند که مدیتیشن ماده‌ی خاکستری مغز را افزایش می‌دهد.
ماده‌ی خاکستری حاوی سلول عصبی است. با افزایش سن ماده‌ی خاکستری مغز کاهش پیدا می‌کند که این موضوع تأثیر منفی روی حافظه و عملکرد شناختی می‌گذارد.
نشان داده شده که مدیتیشن و تکنیک‌های آرام‌سازی ذهن (ریلکسیشن) حافظهی کوتاه‌مدت را در همه‌ی افراد (هم افراد جوان و هم افراد مسن) بهبود می‌بخشند. برای مثال یک مطالعه به این نتیجه رسید دانشجویان تایوانی که مدیتیشن انجام می‌دادند، در مقایسه با دانشجویانی که مدیتیشن نمی‌کردند، حافظهی کاری فضایی بهتری داشتند. حافظهی کاری فضایی به توانایی مغز برای نگه داشتن و پردازش اطلاعات درباره‌ی حالت اشیاء در فضا برمی‌گردد.
۲. وزنتان را در محدوده‌ی سالم حفظ کنید
حفظ وزن در محدوده‌ی سالم برای سلامت عمومی بدن و تقویت حافظه ضروری است. چندین مطالعه به این نتیجه رسیده‌اند که چاقی عامل خطر زوال عقل است. جالب است بدانید که داشتن اضافه وزن می‌تواند منجر به تغییراتی در ژن‌های مرتبط با حافظه در مغز شود و تأثیر منفی روی حافظه بگذارد.
اضافه وزن همچنین می‌تواند منجر به مقاومت به انسولین و التهاب شود که هر دو می‌توانند تأثیرات منفی روی مغز داشته باشند. یک مطالعه روی ۵۰ نفر که سنشان بین ۱۸ تا ۳۵ سال بود نشان داد که بین شاخص توده‌ی بدنی بالاتر و عملکرد به‌شدت ضعیف در تست‌های حافظه ارتباط وجود دارد. اضافه وزن همچنین منجر به افزایش احتمال ابتلا به بیماری آلزایمر می‌شود که در آن حافظه و عملکرد شناختی از بین می‌رود.
۳. قند کمتری مصرف کنید
همان‌طور که در مقدمه اشاره کردیم، رژیم غذایی تأثیر غیرقابل‌انکاری روی حافظه دارد. مصرف مقدار زیاد قند با عارضه‌های مختلف و بیماری‌های مزمن از جمله زوال عقل در ارتباط است. تحقیقات نشان می‌دهند که رژیم غذایی حاوی قند زیاد می‌تواند منجر به ضعیف شدن حافظه و کاهش حجم مغز در نواحی شود که محل ذخیره‌ی حافظهی کوتاه‌مدت است.
یک مطالعه روی بیش از ۴ هزار نفر به این نتیجه رسید ظرفیت مغز افرادی که نوشیدنی‌های شیرین (مثل نوشابه) بیشتری مصرف کردند، به‌طور میانگین کمتر از کسانی بود که قند کمتری مصرف می‌کردند. علاوه بر این حافظهی این افراد هم ضعیف‌تر بود. کاهش قند مصرفی نه تنها برای حافظه مفید است، بلکه سلامت عمومی بدن را افزایش می‌دهد.
۴. مکمل روغن ماهی مصرف کنید
ماهی غنی از دو نوع از اسیدهای چرب امگا ۳ به نام‌های EPA و DHA است. این چربی‌ها برای سلامت عمومی بدن مفید هستند و نشان داده شده که احتمال ابتلا به بیماری قلبی را کم می‌کنند، التهاب را کاهش می‌دهند، سطح استرس و اضطراب را پایین می‌آورند و سرعت زوال عقل را کند می‌کنند.
بسیاری از مطالعات به این نتیجه رسیده‌اند که مصرف ماهی و مکمل روغن ماهی ممکن است منجر به تقویت حافظه به‌ویژه در افراد مسن شود. یک مطالعه روی ۳۶ فرد بزرگسال که به اختلال شناختی خفیف مبتلا بودند به این نتیجه رسید که حافظهی کوتاه‌مدت و کاری شرکت‌کنندگان بعد از مصرف مکمل روغن ماهی به مدت ۱۲ ماه بهبود پیدا کرد.
یک بررسی که به‌تازگی روی ۲۸ مطالعه انجام شد نشان داد افراد بزرگسال که دچار علائم خفیف از دست دادن حافظه بودند، با مصرف مکمل‌های غنی از DHA و EPA مثل مکمل روغن ماهی بهبود حافظهی رویدادی (حافظهی اپیزودیک) را تجربه کردند. DHA و EPA برای سلامتی بدن و عملکرد مغز ضروری هستند و به کاهش التهاب در بدن کمک می‌کنند که با زوال عقل در ارتباط است.
۵. به اندازه‌ی کافی بخوابید
بین کمبود خواب و ضعیف شدن حافظه برای مدتی ارتباط وجود دارد. خواب نقش مهمی در تثبیت حافظه دارد. طی این فرآیند حافظهی کوتاه‌مدت تقویت شده و به حافظهی بلندمدت تبدیل می‌شود. مطالعات به این نتیجه رسیده‌اند که اگر دچار کمبود خواب باشید، حافظه‌تان به‌طرز منفی تحت تأثیر قرار می‌گیرد.
یک مطالعه تأثیر خواب را روی ۴۰ کودک بررسی کرد که سنشان بین ۱۰ تا ۱۴ سال بود. محققان به یک گروه از کودکان برای انجام تست حافظه آموزش دادند. کودکان این گروه شب خوابیدند و صبح روز بعد آزمون دادند. گروه دیگر از کودکان بدون اینکه در فاصله‌ی بین آموزش و آزمون بخوابند، آزمون دادند. نتایج این مطالعه نشان داد عملکرد گروه اول که بین آموزش و آزمون خوابیدند، ۲۰ درصد بهتر از گروه دوم بود.
یک مطالعه‌ی دیگر به این نتیجه رسید پرستارانی که در شیف شب کار می‌کردند، خطای ریاضی بیشتری داشتند و عملکردشان در آزمون‌های حافظه ۶۸ درصد ضعیف‌تر از پرستارانی بود که در شیف روز کار می‌کردند. متخصصان توصیه می‌کنند که بزرگسالان هر شب بین ۷ تا ۹ ساعت بخوابند.
اگر به هر دلیلی سخت به خواب می‌روید، می‌توانید از روش‌های موجود برای داشتن خواب بهتر کمک بگیرید. از جمله‌ی این روش‌ها می‌توانیم دوش گرفتن قبل خواب، یوگا، مدیتیشن، کتاب خواندن و مصرف دمنوش‌های آرامبخش را نام ببریم. حتما یک ساعت قبل از خواب وسایل الکترونیکی را کنار بگذارید و از بردن آن‌ها به اتاق خواب خودداری کنید.
۶. ذهن‌آگاهی را تمرین کنید
ذهن‌آگاهی حالت ذهنی است که در آن باید روی زمان حال تمرکز کنید و از احساسات و اطراف خود آگاه شوید. ذهن‌آگاهی در مدیتیشن هم به کار برده می‌شود، اما این دو یکسان نیستند. مدیتیشن بیشتر یک تمرین رسمی است، در حالی که ذهن‌آگاهی یک عادت ذهنی است که می‌توانید از آن در هر موقعیتی استفاده کنید.
مطالعات نشان داده‌اند که ذهن آگاهی در کاهش سطح استرس و بهبود تمرکز و تقویت حافظه مفید است. یک مطالعه روی بیش از ۲۹۰ دانشجو به این نتیجه رسید کسانی که تمرینات ذهن‌آگاهی را انجام دادند، در مقایسه با دانشجویانی که این تمرینات را انجام ندادند، هنگام یادآوری اشیاء، بهبود عملکرد شناخت_حافظه را تجربه کردند.
ذهن‌آگاهی همچنین با کاهش احتمال ابتلا به زوال عقل در اثر افزایش سن و بهبود عمومی سلامت روانی در ارتباط است. تمرینات ذهن‌آگاهی را به‌عنوان بخشی از روتین خود انجام دهید. برای این کار به وضعیت حال توجه بیشتری کرده، روی تنفس خود تمرکز کنید و زمانی که ذهنتان منحرف می‌شود، توجه‌تان را کنترل کنید.
۷. بازی‌های فکری انجام دهید
به کار بردن مهارت‌های شناختی از طریق انجام بازی‌های فکری یک روش مفرح و اثرگذار برای تقویت حافظه به شمار می‌رود. جدول یک نمونه‌ی عالی از این بازی‌ها برای تقویت حافظه محسوب می‌شود.
مطالعه‌ی انجام شده روی ۴۲ فرد بزرگسال مبتلا به اختلال شناختی خفیف به این نتیجه رسید که انجام بازی‌های فکری در موبایل به مدت دست‌کم پنج روز در هفته منجر به بهبود حافظهی کوتاه‌مدت، حافظهی کاری، توانایی حال مسأله و تمرکز شد. علاوه بر این نشان داده شده که بازی‌های فکری خطر ابتلا به زوال عقل را در بزرگسالان کاهش می‌دهند.
۸. کربوهیدرات تصفیه شده‌ی کمتری مصرف کنید
مصرف کربوهیدرات تصفیه شده مثل کیک، غلات، بیسکوییت، برنج سفید و نان سفید ممکن است به حافظه آسیب برساند. این مواد غذایی شاخص گلیسمی بالایی دارند؛ این یعنی بدن این کربوهیدرات‌ها را به‌سرعت هضم می‌کند و منجر به افزایش سطح قند خون می‌شود. مطالعات به این نتیجه رسیده‌اند که رژیم غذایی غربی که حاوی مقدار زیادی کربوهیدرات تصفیه شده است، با زوال عقل، انحطاط شناختی و کاهش عملکرد شناختی در ارتباط است.
یک مطالعه روی ۳۱۷ کودک سالم نشان داد کودکانی که مقدار زیادی کربوهیدرات تصفیه شده مثل برنج سفید، نودل و فست‌فود مصرف کردند، کاهش ظرفیت شناختی از جمله ضعیف‌تر شدن حافظهی کوتاه‌مدت و حافظهی کاری را تجربه کردند. یک مطالعه‌ی دیگر نشان داد بزرگسالانی که هر روز غلات صبحانه‌ی آماده مصرف کردند، در مقایسه با کسانی که کمتر غلات می‌خوردند، عملکرد شناختی ضعیف‌تری داشتند.
۹. سطح ویتامین D بدنتان را کنترل کنید
ویتامین D یک ماده‌ی مغذی مهم است که نقش مهمی در بدن دارد. سطح پایین ویتامین D در بدن با عارضه‌های مختلف از جمله کاهش عملکرد شناختی ارتباط دارد. محققان در یک مطالعه ۳۱۸ فرد بزرگسال را طی ۵ سال بررسی کردند و به این نتیجه رسیدند افرادی که سطح ویتامین D بدنشان کم بود، در مقایسه با کسانی که سطح ویتامین D بدنشان در محدوده‌ی نرمال قرار داشت، کاهش سریع‌تر عملکرد شناختی را تجربه کردند.
بین سطح پایین ویتامین D و افزایش احتمال ابتلا به زوال عقل ارتباط وجود دارد. متأسفانه کمبود ویتامین D یک عارضه‌ی رایج به‌ویژه در میان افرادی است که پوست تیره‌تری دارند و در مناطق دارای آب‌وهوای سردتر زندگی می‌کنند. برای اینکه سطح ویتامین D بدنتان را بررسی کنید، باید آزمایش خون بدهید. برای این کار باید به پزشک مراجعه کنید.
۱۰. بیشتر ورزش کنید
ورزش نه تنها برای سلامت جسم مفید است و بیماری‌های جسمی را از شما دور می‌کند، بلکه برای سلامت روحی هم مفید است. تحقیقات به این نتیجه رسیده‌اند که ورزش کردن برای مغز مفید است و ممکن است در تقویت حافظهی تمام افراد، از کودکان تا بزرگسالان اثرگذار باشد.
یک مطالعه روی ۱۴۴ نفر که سنشان بین ۱۹ تا ۹۳ سال بود به این نتیجه رسید که ورزش کردن با شدت متوسط فقط به مدت تقریبا ۱۵ دقیقه منجر به بهبود عملکرد شناختی از جمله حافظه در تمام سنین شد.
بسیاری از مطالعات نشان داده‌اند که ورزش کردن ممکن است ترشح پروتئین‌های محافظ عصب را افزایش دهد و رشد عصب را بهبود ببخشد که این موضوع منجر به بهبود سلامت مغز می‌شود. ورزش کردن منظم در دوره‌ی میانسالی با کاهش احتمال ابتلا به زوال عقل ارتباط دارد.
۱۱. مواد غذایی ضدالتهاب بخورید
دنبال کردن رژیم غذایی غنی از مواد غذایی ضدالتهاب ممکن است در تقویت حافظه مفید باشد. آنتی‌اکسیدان‌ها از طریق کاهش استرس اکسیداتیو ناشی از رادیکال‌های آزاد به کاهش سطح التهاب در بدن کمک می‌کنند. می‌توانید از طریق مصرف میوه، سبزیجات و چای آنتیاکسیدان دریافت کنید.
یک بررسی روی ۹ مطالعه که در مجموع روی بیش از ۳۱ هزار نفر انجام شد به این نتیجه رسید افرادی که میوه و سبزیجات بیشتری مصرف کردند، در مقایسه با کسانی که کمتر این خوراکی‌ها را خوردند، به میزان کمتری در معرض ابتلا به زوال شناختی قرار گرفتند. توت جزء آن دسته از میوه‌هایی است که مقدار زیادی آنتیاکسیدان فلاونوئید و آنتوسیانین دارد.
خوردن توت یک روش عالی برای تقویت حافظه به شمار می‌رود. یک مطالعه روی بیش از ۱۶ هزار خانم به این نتیجه رسید افرادی که بیشترین میزان بلوبری و توت‌فرنگی را خوردند، در مقایسه با کسانی که توت کمتری خوردند، کمتر دچار زوال شناختی و از دست دادن حافظه شدند.
۱۲. از اهمیت کورکومین غافل نشوید
کورکومین ترکیبی است که به مقدار زیاد در ریشه‌ی زردچوبه یافت می‌شود. این ترکیب در دسته‌ی ترکیباتی به نام پلی‌فنول‌ها قرار می‌گیرد. کورکومین یک ترکیب قوی است که اثرات ضدالتهابی دارد.
چندین مطالعه‌ی حیوانی نشان داده‌اند که کورکومین آسیب ناشی از استرس اکسیداتیو و التهاب در مغز را کاهش می‌دهد. مطالعات حیوانی عنوان می‌کنند که کورکومین ممکن است در تقویت حافظه و پیشگیری از زوال شناختی مفید باشد. هرچند به مطالعات انسانی بیشتری درباره‌ی اثرات کورکومین روی حافظه نیاز است.
۱۳. به رژیم غذایی خود کاکائو اضافه کنید
کاکائو نه تنها خوشمزه است، بلکه آنتی‌اکسیدان‌های قوی به نام فلاونوئید دارد. تحقیقات عنوان می‌کنند که فلاونوئید برای مغز فواید قابل‌توجهی دارد. این نوع آنتیاکسیدان ممکن است به تحریک رشد رگ‌های خونی و عصب‌ها کمک کند و جریان خون را در بخش‌هایی از مغز افزایش دهد.
یک مطالعه روی ۳۰ فرد سالم به این نتیجه رسید کسانی که شکلات تلخ حاوی ۷۲۰ میلی‌گرم فلاونوئید مصرف کردند، در مقایسه با کسانی که شکلات سفید بدون فلاونوئید خوردند، حافظهی بهتری داشتند. برای اینکه بیشترین بهره را از خواص شکلات تلخ ببرید، نوعی از شکلات تلخ را خریداری کنید که دست‌کم ۷۰ درصد است.
کلام آخر
روش‌های ساده و متنوعی برای تقویت حافظه وجود دارد. مسائل مختلف از جمله افزایش سن و مشغله‌ی زیاد می‌توانند باعث فراموشی و ضعیف شدن حافظه شوند. می‌توانید برای تقویت حافظهی خود از روش‌هایی مثل ورزش کردن منظم، انجام مدیتیشن و تمرینات ذهن‌آگاهی، مصرف کمتر قند و کربوهیدرات تصفیه شده، انجام بازی‌های فکری و حفظ وزن در محدوده‌ی سالم کمک بگیرید.