۱۴ اشتباه رایج که باعث افزایش کلسترول خون می‌شوند
کلسترول یک ماده‌ی مومی شکل است که در خون یافت می‌شود. بدن برای ساخت سلول‌های سالم به این ماده نیاز دارد، اما افزایش آن برای سلامتی مضر بوده و احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی را بالا می‌برد. افزایش کلسترول خون باعث رسوب چربی در عروق می‌شود. درنتیجه، به‌تدریج رگ‌ها باریک شده و عبور خون از داخل آن‌ها سخت‌تر می‌شود. این موضوع احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی، حمله‌ی قلبی و سکته‌ی مغزی را بالا می‌برد.
اگرچه در بعضی افراد کلسترول خون به‌طور ارثی بالا است، اما در بیشتر موارد سبک زندگی ناسالم در افزایش آن نقش دارد. در این مقاله شما را با ۱۴ اشتباهی که باعث افزایش کلسترول خون می‌شوند، آشنا می‌کنیم. اگر می‌خواهید سطح سلامت خود را ارتقاء و احتمال بروز بیماری‌های قلبی را کاهش دهید، این مقاله را تا انتها مطالعه کنید.
۱. آزمایش خون نمی‌دهید و از افزایش کلسترول خود آگاه نیستید
معمولا افزایش کلسترول خون هیچ علامتی ایجاد نمی‌کند و به همین دلیل مهم است که آزمایش خون بدهید. اگر آزمایش خون نشان‌دهنده‌ی افزایش غیرطبیعی کلسترول باشد، تغییر سبک زندگی و دارودرمانی به رفع این مشکل کمک می‌کند.
پس از ۲۰ سالگی، پزشک از شما می‌خواهد که هر ۴ تا ۶ سال یکبار آزمایش خون دهید تا از طبیعی بودن میزان کلسترول مطمئن شوید. اگر میزان کلسترول خون بالاتر از سطح طبیعی باشد، پزشک شما را تحت نظر می‌گیرد تا ببیند که آیا به درمان نیاز دارید یا خیر. با آزمایش خون میزان کلسترول تام (Total cholesterol)، کلسترول بد (LDL) و کلسترول خوب (HDL) اندازه‌گیری شده و برحسب میلی‌گرم در دسی‌لیتر (mg/dL) بیان می‌شود. برای تفسیر آزمایش کلسترول می‌توانید از راهنمای زیر کمک بگیرید:
کلسترول تام
- کمتر از ۲۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر: مناسب
- بین ۲۰۰ تا ۲۳۹ میلی‌گرم در دسی‌لیتر: حد مرز بالا
- حداقل ۲۴۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر: بالا
کلسترول بد
- کمتر از ۷۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر: بهترین میزان برای مبتلایان به بیماری‌های قلبی
- کمتر از ۱۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر: بهترین میزان برای بیماران دیابتی و افرادی که در معرض ابتلا به بیماری‌های قلبی قرار دارند
- ۱۰۰ تا ۱۲۹ میلی‌گرم در دسی‌لیتر: بالا برای مبتلایان به بیماری عروق کرونر قلب (عروق تغذیه‌کننده‌ی قلب) و نسبتاً مناسب برای سایر افراد
- ۱۳۰ تا ۱۵۹ میلی‌گرم در دسی‌لیتر: بالا برای مبتلایان به بیماری عروق کرونر قلب و حد مرز بالا برای سایر افراد
- ۱۶۰ تا ۱۸۹ میلی‌گرم در دسی‌لیتر: بسیار بالا برای مبتلایان به بیماری عروق کرونر قلب و بالا برای سایر افراد
- حداقل ۱۹۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر: بسیار بالا
کلسترول خوب
- کمتر از ۴۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر: پایین (برای مردان)
- کمتر از ۵۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر: پایین (برای زنان)
- ۴۰ تا ۵۹ میلی‌گرم در دسی‌لیتر: نسبتاً مناسب (برای مردان)
- ۵۰ تا ۵۹ میلی‌گرم در دسی‌لیتر: نسبتاً مناسب (برای زنان)
- حداقل ۶۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر: مناسب
۲. ورزش نمی‌کنید
ورزش منظم یکی از بهترین روش‌هایی است که می‌تواند به کنترل کلسترول خون کمک کند. نیاز نیست که برای رسیدن به این هدف در دو ماراتن شرکت کنید. ۴۰ دقیقه پیاده‌روی، شنا یا دوچرخه‌سواری که سه تا چهار بار در هفته انجام شود، برای درمان و پیشگیری از افزایش کلسترول خون کافی است. اگر به دلیل مشغله‌ی زیاد برای ورزش کردن وقت کافی ندارید، می‌توانید طی روز این میزان فعالیت بدنی را در سه یا چهار قسمت ۱۰ دقیقه‌ای انجام دهید. تمرینات مقاومتی از جمله وزنه زدن هم می‌توانند کمک‌کننده باشند.
۳. بی‌تحرک بوده و به‌مدت طولانی می‌نشینید
نشستن طولانی‌مدت احتمال ابتلا به چاقی، بیماری‌های قلبی و فشار خون بالا را افزایش می‌دهد. علاوه بر این، کلسترول خوب را کاهش داده و میزان تری گلیسیرید خون را بالا می‌برد. حتی افرادی که به‌طور منظم ورزش می‌کنند، از اثرات مخرب بی‌تحرکی و نشستن طولانی‌مدت در امان نیستند. اگر شغل شما به‌گونه‌ای است که مجبورید همیشه پشت میز بنشینید و کار کنید، هر ۳۰ دقیقه یکبار بلند شده و کمی راه بروید یا از یک میز ایستاده استفاده کنید.
۴. سیگار می‌کشید
سیگار میزان کلسترول خوب را کاهش داده و شما را در معرض ابتلا به فشار خون بالا، دیابت و بیماری‌های قلبی قرار می‌دهد. ترک سیگار می‌تواند میزان کلسترول خون را بهبود بخشد و به محافظت از عروق خونی کمک کند. اگر سیگار نمی‌کشید، سعی کنید تا حد امکان از دود دست دوم (دود ناشی از سیگار کشیدن دیگران) دوری کنید.
۵. به وزن خود توجه نمی‌کنید
افزایش وزن به‌ویژه تجمع چربی در اطراف شکم و ابتلا به چاقی شکمی، کلسترول بد را افزایش و کلسترول خوب را کاهش می‌دهد. اگر فقط ۱۰ درصد وزن خود را کم کنید، می‌توانید به میزان چشمگیری میزان کلسترول خون را کاهش دهید.
۶. در مصرف چربی اشباع زیاده‌روی می‌کنید
چربی اشباع در بسیاری از مواد غذایی مثل شیر، پنیر و ماست پرچرب، کره، خامه، گوشت گاو، گوشت بره، روغن نخل (پالم) و روغن نارگیل یافت می‌شود. زیاده‌روی در مصرف این دسته از مواد غذایی می‌تواند به افزایش کلسترول بد منجر شود.
بهتر است چربی‌های قابل مشاهده‌ی گوشت را قبل از مصرف جدا کنید و به جای لبنیات پرچرب از شیر و ماست کم چرب استفاده کنید. اگر LDL شما بالا است، نباید بیش از ۶ درصد کالری دریافتی روزانه از چربی اشباع تأمین شود.
۷. مقدار زیادی چربی ترانس می‌خورید
چربی ترانس که گاهی اوقات به آن چربی یا روغن «تا حدی هیدروژنه شده» هم گفته می‌شود، در غذاهای سرخ شده، شیرینی‌جات، مافین، کلوچه، کراکر و بسیاری از غذاهای بسته‌بندی شده وجود دارد. چربی ترانس سطح کلسترول بد را افزایش می‌دهد.
برچسب مواد غذایی را بررسی کرده و محصولاتی را برای مصرف انتخاب کنید که چربی ترانس کمتری دارند. به جای مصرف غذاهای حاوی چرب ترانس، میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، لبنیات کم چرب، مرغ، ماهی و آجیل را در برنامه‌ی غذایی خود بگنجانید.
۸. چربی را به‌طور کامل از رژیم غذایی خود حذف می‌کنید
باید به این نکته توجه کنید که همه‌ی چربی‌ها برای سلامتی مضر نیستند. بنابراین، بهتر است چربی‌های اشباع و چربی‌های ترانس را با چربی‌های سالم غیراشباع که دارای یک یا چند پیوند دوگانه هستند، جایگزین کنید. این چربی‌های سالم در ماهی‌ها، آووکادو، زیتون، گردو و روغن‌های گیاهی مایع (مثل روغن آفتابگردان، کانولا و زیتون) یافت می‌شوند.
اگرچه چربی‌های غیراشباع برای سلامتی مفید هستند، اما کالری بالایی دارند و در صورت مصرف زیاد باعث افزایش وزن می‌شوند. توصیه می‌شود که حداکثر ۳۰ درصد کالری دریافتی روزانه به چربی‌ها اختصاص یابد.
۹. مصرف غذاهای حاوی فیبر را فراموش می‌کنید
فیبرها به دو دسته تقسیم می‌شوند: فیبر محلول که در آب حل می‌شود و فیبر نامحلول. هر دو نوع فیبر برای سلامت قلب مفید هستند، اما فیبر محلول تأثیر بیشتری در کاهش کلسترول بد دارد. شما می‌توانید با مصرف جو دوسر، میوه‌ها، لوبیا، عدس و سبزیجات این نوع فیبر را وارد رژیم غذایی خود کنید.
۱۰. سایر بیماری‌های خود را نادیده می‌گیرید
درمان بیماری‌های مرتبط با افزایش کلسترول بد از جمله فشار خون بالا، دیابت، بیماری کلیوی، بیماری کبدی و کم کاری تیروئید، بسیار مهم است. کنترل و درمان این نوع بیماری‌ها می‌تواند به کاهش کلسترول خون کمک کند.
۱۱. از همه‌ی غذاها بدون توجه به اثرات آن‌ها استفاده می‌کنید
تجویز داروهای استاتین (مثل لوواستاتین و آتورواستاتین) برای درمان افزایش کلسترول خون به این معنی نیست که می‌توانید توصیه‌های تغذیه‌ای را نادیده بگیرید. بسیاری از بیماران به اشتباه تصور می‌کنند که داروها اثرات مضر مواد غذایی را روی کلسترول خون خنثی می‌کنند.
حتی اگر از دارو برای درمان کلسترول بالا استفاده می‌کنید، باید همچنان مراقب میزان کالری دریافتی خود باشید و مقدار مصرف چربی‌های ناسالم را کاهش دهید. علاوه بر این، باید میزان مصرف غذاهای سالم مثل حبوبات، میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل را افزایش دهید.
۱۲. گاهی اوقات داروهای خود را مصرف نمی‌کنید
داروهای کاهنده‌ی کلسترول از جمله استاتین‌ها، اثرات اثبات شده‌ای روی میزان کلسترول خون دارند و از بروز حمله‌ی قلبی در افراد مبتلا به بیماری عروق کرونر قلب پیشگیری می‌کنند. نتایج یک مطالعه نشان می‌دهد که اگر بیماران طبق دستور پزشک از این داروها استفاده نکنند، احتمال ابتلا به مشکلات قلبی-عروقی و حتی مرگ افزایش پیدا می‌کند.
یک مطالعه‌ی ایتالیایی نشان داد که سه ماه پس از تجویز دارو تنها ۶۱ درصد بیماران به مصرف آن ادامه می‌دهند. در یک مطالعه‌ی کانادایی هم مشاهده شد که بیش از ۶۰ درصد بیماران قلبی طی ۲ سال پس از بستری شدن در بیمارستان مصرف داروهای استاتین را کنار می‌گذارند. به گفته‌ی محققان، عوامل زیادی مثل هزینه‌ی خرید دارو، نگرانی نسبت به عوارض جانبی دارو و فراموش کردن مصرف آن در این زمینه نقش دارند.
چنانچه داروهای استاتین را طبق تجویز پزشک مصرف نکنید، اثربخشی دارو کاهش پیدا می‌کند. تحقیقات نشان می‌دهد که اگر بیماران ۳ تا ۶ ماه بعد از سکته‌ی مغزی مصرف دارو را قطع کنند، احتمال اینکه طی یک سال آینده دوباره دچار سکته شوند، افزایش پیدا می‌کنند.
در صورتی که پزشک برای شما دارو تجویز کرده، از دستورات و توصیه‌های او پیروی کنید. اگر استفاده از دارو را فراموش کردید، دوز دارو را در نوبت بعدی افزایش ندهید. چراکه ممکن است این کار آن‌طور که تصور می‌کنید مفید نباشد یا حتی شما را دچار عوارضی مثل سرگیجه کند. هنگامی که برای درمان یک بیماری جدید به پزشک مراجعه می‌کنید، او را از داروهای مصرفی خود مطلع کنید. بعضی از داروها در صورت مصرف همزمان با هم تداخل داشته و می‌توانند مشکلاتی را ایجاد کنند.
۱۳. داروهای استاتین را همراه با آب گریپ‌فروت مصرف می‌کنید
اگر از داروی استاتین استفاده می‌کنید، بهتر است درباره‌ی مصرف آب گریپ‌فروت با پزشک خود مشورت کنید. آب گریپ‌فروت حاوی یک ماده‌ی شیمیایی است که توانایی بدن در تجزیه‌ی بعضی داروهای استاتین را مختل می‌کند.
۱۴. از نوشیدنی‌های الکلی استفاده می‌کنید
مصرف نوشیدنی‌های الکلی به‌ویژه در مقادیر زیاد، باعث افزایش کلسترول خون می‌شود. به همین دلیل است که افراد مصرف‌کننده‌ی الکل علیرغم اینکه چربی رژیم غذایی را کاهش می‌دهند و به‌طور منظم ورزش می‌کنند، در کنترل کلسترول خون ناموفق هستند. اگر می‌خواهید کلسترول خود را کاهش دهید، باید از مصرف نوشیدنی‌های الکلی بپرهیزید.
کلام پایانی
افزایش کلسترول خون در بروز بیماری‌های قلبی، حمله‌ی قلبی و سکته‌ی مغزی نقش دارد. اگرچه داروها به درمان کلسترول بالا کمک می‌کنند، اما تا زمانی که سبک زندگی خود را اصلاح نکنید، نمی‌توانید در درمان این بیماری یا پیشگیری از بروز آن موفق شوید. عدم اندازه‌گیری کلسترول خون، زیاده‌روی در مصرف چربی‌های ناسالم، بی‌تحرکی، سیگار کشیدن و نوشیدن الکل از جمله مهم‌ترین اشتباهاتی هستند که باعث افزایش کلسترول خون می‌شوند.
این مطلب صرفا جنبه‌ی آموزش و اطلاع‌رسانی دارد. پیش از استفاده از توصیه‌های این مطلب حتما با پزشک متخصص مشورت کنید.