افسردگی شدید چیست؟ (علائم، دلایل، تشخیص و درمان)

افسردگی یک بیماری شایع و جدی است که شدت آن می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد. در موارد خفیف، فرد افسرده علائمی مانند غم و اندوه، عصبانیت و خستگی را تجربه می‌کند. اما در افرادی که به افسردگی شدید مبتلا هستند، بسیاری از عملکردهای روزانه مختل می‌شود.

مبتلایان به افسردگی شدید ممکن است به خودشان آسیب بزنند یا به خودکشی فکر کنند. آن‌ها به‌شدت احساس غمگینی و ناراحتی می‌کنند و نمی‌توانند روی چیزی غیر از ناراحتی خود تمرکز کنند. افسردگی شدید روی روابط افراد، درک آن‌ها از جهان و تصوری که از خودشان دارند، تأثیر می‌گذارد.

افسردگی عامل اصلی ناتوانی و از کارافتادگی در سراسر جهان است. اگر علاقه‌مند هستید درباره‌ی افسردگی شدید، علائم و نحوه‌ی درمان آن اطلاعات بیشتری کسب کنید، این مقاله را تا انتها بخوانید.

تعریف افسردگی شدید

افسردگی شدید، نوعی اختلال افسردگی اساسی (عمده) است. اختلال افسردگی اساسی، یک اختلال خلقی است که باعث می‌شود فرد در بیشتر مواقع احساس غمگینی یا ناراحتی کند. با اینکه رویدادهای منفی می‌توانند خطر افسردگی را افزایش دهند، اما افسردگی اساسی با احساس غم و ناراحتی ناشی از مشکلات معمول زندگی متفاوت است.

علائم

اختلال افسردگی اساسی عمدتاً روی خلق و خو تأثیر می گذارد و باعث می‌شود که فرد برای مدت طولانی غمگین باشد یا دچار احساسات منفی شود. رایج‌ترین علائم افسردگی عبارتند از:

• خلق و خوی افسرده: ممکن است فرد در بیشتر مواقع، حتی زمانی که اتفاقات خوبی رخ می‌دهد، احساس غمگینی، ناراحتی یا عصبانیت کند.
• اختلال خواب: ممکن است فرد دچار بی‌خوابی شود یا خیلی بیشتر از حد معمول بخوابد.
• تغییر اشتها: اشتهای افراد مبتلا به افسردگی تغییر می‌کند و ناخواسته وزن آن‌ها کم یا زیاد می‌شود.
• تغییر حرکات: بعضی از افراد مبتلا به افسردگی به‌شدت احساس بی‌قراری می‌کنند. در مقابل، تعدادی از آن‌ها احساس می‌کنند که قادر به حرکت نیستند یا حرکات‌شان بسیار کند شده است.
• خودکشی: افراد افسرده ممکن است به خودکشی فکر کنند یا به خودشان آسیب برسانند. بعضی از آن‌ها احتمال دارد اقدام به خودکشی کنند.
• ناتوانی در لذت بردن: مبتلایان به افسردگی شدید نمی‌توانند از فعالیت‌هایی که در گذشته به انجام آن‌ها علاقه‌مند بودند، لذت ببرند.
• احساس گناه و بی‌ارزشی: افسردگی روی تصور فرد از خودش و عزت نفس او تأثیر می‌گذارد و به احساس گناه یا بی‌ارزشی منجر می‌شود.
• ناتوانی در مراقبت از خود: ممکن است فرد افسرده در غذا خوردن، استحمام یا انجام مسؤولیت‌های خانوادگی و شغلی دچار مشکل شود.

در سال ۲۰۱۸ میلادی (۱۳۹۶ شمسی)، یک مطالعه نشان داد که بعضی از علائم در بین افراد مبتلا به افسردگی شدید شایع‌تر است، از جمله:

• فکر کردن به خودکشی
• از دست دادن لذت
• احساس گناه یا بی‌ارزشی
• خلق افسرده

افسردگی می‌تواند با گذشت زمان بدتر شود. این امر به‌ویژه زمانی رخ می‌دهد که افسردگی کار کردن یا درگیر شدن در روابط معنادار را دشوار کند. برای بعضی از افراد، افسردگی آغازگر یک چرخه‌ی معیوب از چالش‌های زندگی است و علائمی را ایجاد می‌کند که محصول مستقیم افسردگی نیستند.

ممکن است فرد افسرده برای کار کردن مشکل داشته باشد و سپس به دلیل از دست دادن شغل دچار استرس شده و درنتیجه افسردگی‌اش تشدید شود. تحقیقات نشان می‌دهد که احتمال طلاق گرفتن در افراد مبتلا به افسردگی در مقایسه با سایرین بیشتر است.

دلایل

افسردگی یک مشکل پیچیده است که نمی‌توان فقط یک عامل را در بروز آن دخیل دانست. چراکه ترکیبی از عوامل بیولوژیکی، اجتماعی و روانی در ابتلا به افسردگی نقش دارند. فردی که از نظر بیولوژیکی مستعد ابتلا به افسردگی است، فقط در محیط مناسب ممکن است افسرده شود. بعضی از عوامل خطر افسردگی عبارتند از:

• استرس، مانند زندگی در یک محیط خشونت‌آمیز یا بی‌ثبات
• تروما یا ضربه‌ی روحی، به‌عنوان مثال مورد حمله یا سوء استفاده قرار گرفتن
• تغییر مواد شیمیایی مغز
• داشتن ژن‌هایی که خطر افسردگی را افزایش می‌دهند
• سابقه‌ی خانوادگی افسردگی
• مصرف الکل یا مواد مخدر
• مصرف بعضی از داروها
• ابتلا به بیماری‌های مزمن و جدی

عوامل خطر خودکشی

علاوه بر افسردگی و سایر بیماری‌های روانی، عوامل زیر هم می‌توانند خطر خودکشی را افزایش دهند:

• سوء مصرف مواد مخدر در زمان حال یا گذشته
• سابقه‌ی اقدام به خودکشی در گذشته
• سابقه‌ی خانوادگی خودکشی
• سابقه‌ی خانوادگی بیماری‌های روانی یا سوء مصرف مواد مخدر
• وجود سلاح گرم در خانه
• زندانی بودن
• احساس ناامیدی

برای افرادی که به‌شدت افسرده هستند، خودکشی یک تهدید واقعی است. حدود ۱۵ درصد کسانی که افسردگی آن‌ها درمان نشده باقی می‌ماند، خود را می‌کشند. علائم هشدار‌دهنده‌ی خودکشی عبارتند از:

• صحبت کردن در مورد تمایل به مرگ یا کشتن خود
• جست‌و جوی روش‌های خودکشی یا خرید اسلحه
• صحبت کردن درباره‌ی ناامیدی یا نداشتن دلیلی برای ادامه‌ی زندگی
• صحبت کردن در مورد سربار بودن برای دیگران
• افزایش مصرف الکل یا مواد مخدر
• رفتار مضطرب یا آشفته و رفتارهای بی‌پروا
• کاهش یا افزایش شدید میزان خواب
• کناره‌گیری یا احساس انزوا
• نشان دادن خشم یا صحبت در مورد انتقام
• نوسانات خلقی شدید

تشخیص

هیچ آزمایش خون یا روش تشخیصی خاصی وجود ندارد که بتواند به‌طور قطعی ابتلا به افسردگی شدید را ثابت کند. بنابراین، پزشکان افسردگی را با توجه به علائم فرد تشخیص می‌دهند. با این حال، اگر فرد به بیماری خاصی مبتلا باشد یا در معرض ابتلا به بعضی از بیماری‌ها قرار داشته باشد، ممکن است پزشک برای اطمینان از عدم ابتلای او به مشکلات دیگری مثل کم‌کاری تیروئید، آزمایش انجام دهد. هنگامی که به پزشک مراجعه می‌کنید، باید او را از تمام علائم خود مطلع کنید تا مشکل شما به درستی تشخیص داده شود.

درمان

هر چقدر فرد افسرده سریع‌تر به دنبال کمک برود، شانس بهبودی او بیشتر است. درمان سریع می‌تواند مدت زمان افسردگی را کاهش دهد و از بدتر شدن علائم آن جلوگیری کند. همه‌ی پزشکان می‌توانند افسردگی را تشخیص داده و در صورت لزوم فرد را به روانپزشک یا روان درمانگر ارجاع دهند.

برای بیشتر افراد، اولین خط درمان دریافت داروی ضدافسردگی است. تعداد زیادی داروی ضدافسردگی وجود دارد که هر کدام از آن‌ها خطرات و مزایای خاص خود را دارند. اگر می‌خواهید دارو دریافت کنید، باید با پزشک در مورد نیازهای خود و عوارض جانبی داروها صحبت کنید. سایر روش‌های درمانی که می‌توان از آن‌ها در کنار داروهای ضدافسردگی بهره برد، عبارتند از:

• درمان انفرادی
• مشاوره‌ی خانواده یا زوجین
• استفاده از سایر داروها، مانند داروهای تثبیت‌کننده‌‌ی خلق
• الکتروشوک درمانی (ECT) برای رفع افسردگی مقاوم به درمان
• تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال، نوعی تحریک مغزی که می‌تواند علائم را کاهش دهد
• تحریک عصب واگ

اگر خودتان یا اطرافیان‌تان به خودکشی فکر می‌کنید، هر گونه سلاح، دارو یا سایر وسایلی را که ممکن است از آن‌ها استفاده کنید، از خود دور کنید. با خارج کردن چنین اقلامی از محیط اطراف خود ممکن است بتوانید زمان بخرید تا بر انگیزه‌ی خودکشی غلبه کرده و افسردگی را درمان کنید.

از مصرف الکل و مواد مخدر بپرهیزید یا برای درمان وابستگی به این مواد اقدام کنید. چراکه آن‎‌ها می‌توانند افسردگی شما را بدتر کنند و به خودکشی منجر شوند. اگر احساس می‌کنید که نمی‌توانید تمایل به آسیب رساندن به خود را کنترل کنید یا اگر قبلاً اقداماتی برای آسیب رساندن به خود انجام داده‌اید، بدون معطلی به اورژانس بروید. ممکن است برای کاهش خطر خودکشی به بستری شدن نیاز داشته باشید.

چشم‌انداز درمان افسردگی شدید

درمان افسردگی می‌تواند دشوار باشد. اگر بیمار به دنبال درمان نرود یا درمان مؤثر نباشد، ممکن است دوره‌های افسردگی ۶ تا ۱۲ ماه طول بکشد. در بیشتر موارد، چه افسردگی درمان شود و چه نشود، احتمال عود مجدد آن وجود دارد.

مطالعات نشان می‌دهد که معیارهای مناسبی برای ارزیابی چشم‌انداز افسردگی وجود ندارد. اما هر چقدر درمان سریع‌تر انجام شود، بیمار نتیجه‌ی بهتری کسب می‌کند. علاوه بر این، افرادی که در مراحل اولیه‌ی درمان نتایج مثبت دریافت می‌کنند، چشم‌انداز بهتری دارند. گاهی اوقات لازم است فرد مبتلا به افسردگی روش‌های درمانی مختلف را امتحان کند تا مؤثرترین درمان مشخص شود.

کمک به فردی که افسردگی شدید دارد

بعضی از افراد ممکن است متوجه‌ی افسرده بودن خود نشوند یا تماس با پزشک و ایجاد تغییرات در سبک زندگی را دلهره‌آور بدانند. اگر فردی از نزدیکان شما به افسردگی مبتلا است، حامی و دلسوز باشید، او را به خاطر افسردگی‌اش سرزنش نکنید و در صورت تقاضای فرد حضور فیزیکی در کنار او را به حداکثر برسانید. همچنین به فرد افسرده برای تماس و دسترسی به پزشک کمک کرده و در صورت لزوم او را در اولین ویزیت همراهی کنید.

همان‌طور که ذکر شد، افسردگی شدید احتمال خودکشی را بالا می‌برد. به همین دلیل، تهدید به خودکشی را جدی گرفته و برای دریافت کمک با شماره‌ی ۱۲۳ (اورژانس اجتماعی) تماس بگیرید.

کلام پایانی

افسردگی شدید می‌تواند هم برای بیمار و هم برای کسانی که او را دوست دارند، تجربه‌ی دردناکی باشد. افرادی که افسردگی شدید دارند، در انجام کارهای روزمره‌ و ایجاد رابطه با دیگران دچار مشکل می‌شوند و ممکن است احساس گناه و بی‌ارزشی کنند. گاهی اوقات، افسردگی به‌قدری شدید است که کیفیت زندگی فرد را کاهش می‌دهد و روی تغذیه، ورزش یا شغل او تأثیر منفی می‌گذارد.

هرگز افسردگی را نادیده نگیرید. هر چقدر درمان را سریع‌تر شروع کنید، نتیجه‌ی مطلوب‌تری کسب می‌کنید. علائم افسردگی شدید را می‌توان با مصرف دارو یا سایر روش‌ها مثل مشاوره و الکتروشوک درمانی کنترل کرد.