اهمیت آموزش کار گروهی به بچه ها
اگر آموزش کار گروهی به بچه ها از سنین کم شروع شود، در بزرگ‌سالی مهارتهای شناختی و اجتماعی لازم را خواهند داشت و می‌توانند با اعتمادبه‌نفس و عزت‌نفس بیشتری وارد جامعه شوند. حالا که مدارس به‌علت شیوع ویروس کرونا تعطیل شده‌اند و یکی از فرصت‌های اصلی کودکان برای ارتباط با یکدیگر و یادگیری کار گروهی از دست رفته است، پدر و مادرها باید به رشد مهارتهای اجتماعی و ارتباطی فرزندانشان بیشتر توجه کنند. در این مقاله، درباره روش‌های ایجاد تعامل و کار گروهی کودکان و اهمیت آن توضیح می‌دهیم.
چرا آموزش کار گروهی به بچه ها اهمیت دارد؟
کار گروهی مهارتهای شناختی، اجتماعی و عاطفی کودکان را تقویت می‌کند. این مهارت‌ها در زندگی آینده کودک نقش مهمی دارند و منشأ همه آنها ارتباطات کودک است. یادگیری این مهارت‌ها در سنین کم، مسیر آینده را برای او هموار می‌کند. در ادامه مهم‌ترین علت‌های اهمیت کار گروهی کودکان را مطرح می‌کنیم.
۱. شنیدن و شنیده‌شدن
شنیدن و شنیده‌شدن یکی از مهم‌ترین قسمت‌های رابطه است. فرزند شما با قرارگرفتن در گروه می‌تواند نظراتش را بگوید و احساس کند که دیگران به آن توجه می‌کنند و این مسئله اعتمادبه‌نفس او را افزایش می‌دهد. کودک با عضویت در گروه یاد می‌گیرد چطور دوست پیدا کند و دنبال راه‌هایی باشد برای ارتباط با دیگران بدون توجه به گذشته یا شرایط بیرونی.
کودکان با قرارگرفتن در گروه متوجه می‌شوند گوش‌دادن فعال و شنیدن حرفهای دیگران تا چه اندازه می‌تواند ارزشمند باشد، بنابراین عادت می‌کنند شنوندگان خوبی باشند و در بزرگ‌سالی هم به دیگران گوش کنند. عضویت در گروه دیدگاه بچه‌ها به دنیای واقعی و محیط پیرامونشان را شکل می‌دهد و مهارتهای حل مسئله را در آنها تقویت می‌کند.
۲. همدلی
همدلی یکی از اصول برقراری ارتباط است. کودکان با کار گروهی همدلی را یاد می‌گیرند و متوجه می‌شوند برای موفقیت علاوه بر خودشان باید به هم‌گروهی‌هایشان هم توجه داشته باشند.
۳. یادگیری زودهنگام
کودکان ذهنی آزاد و پتانسیلی بالا برای رشد دارند. بنابراین اگر مهارتهای ضروری زندگی را در سنین کم یاد بگیرند، در ناخودآگاهشان نهادینه می‌شوند و در آینده می‌توانند از آنها استفاده کنند. آموزش کار گروهی به بچه ها و مشارکتشان در فعالیت‌های گروهی، هم لزوم تلاش برای رسیدن به هدف را به آنها آموزش می‌دهد و هم مهارتهای لازم برای حضور در اجتماع و کار گروهی را در آنها تقویت می‌کند.
چطور کودکان را به انجام کار گروهی تشویق کنیم؟
اولین اصل کار گروهی برقراری ارتباط است و اولین کسانی که کودک با آنها ارتباط برقرار می‌کند اعضای خانواده هستند. برای اینکه فرزندتان را به فعالیت در گروه ترغیب کنید، باید خودتان الگوی او باشید. بیشتر کودکان ذاتا بازی با هم‌سن‌وسال‌ها یا مشارکت با آنها را دوست دارند. اگر تصور می‌کنید فرزند شما به‌اندازه کافی به این فعالیت‌ها علاقه نشان نمی‌دهد، می‌توانید از روش‌هایی استفاده کنید که در ادامه بیان می‌کنیم.
- به کودک احترام بگذارید و زمانی که صحبت می‌کند به حرف‌‌هایش گوش دهید.
- استعدادها و علاقه‌هایش را کشف کنید و او را به شرکت در کارهای گروهی مرتبط با همان علاقه‌ها تشویق کنید.
- روزهای تعطیل فعالیت‌های گروهی خانوادگی انجام دهید، مثلا می‌توانید همراه اعضای خانواده آشپزی کنید یا بازی گروهی انجام دهید.
- فرزندتان را در مدارس و مهدکودک‌هایی ثبت‌نام کنید که مربیان حرفهای دارند و فعالیت‌های گروهی را برای بچه‌ها در نظر می‌گیرند.
- رفتارهای درست در گروه را به فرزندتان آموزش بدهید. مثلا او باید بداند زمانی که هم‌گروهی‌اش اشتباه می‌کند، باید به‌جای سرزنش حمایتش کند و برای جبران‌کردن اشتباه کنار او باشد.
- نمونه‌های مختلفی از فعالیت‌ها و موفقیت‌های گروهی را به فرزندتان نشان دهید و رفتارهای مثبت آنها در گروه را بررسی کنید.
روش‌های مناسب آموزش کار گروهی به بچه ها
۱. عضویت در تیم‌های ورزشی
زمانی که صحبت از کار گروهی می‌شود، اولین ایده انجام ورزش‌های گروهی است. ورزش‌هایی مثل فوتبال و والیبال که تیمی هستند یکی از بهترین روش‌ها برای آموزش کار گروهی به کودکان محسوب می‌شوند. اگر فرزند شما به ورزش‌های گروهی علاقه داشته باشد و در یک تیم عضو شود، رفتارهای حرفهای تیمی را یاد می‌گیرد.
۲. آموزش کار گروهی به بچه ها با بازی
این بازی‌ها بهتر است زیر نظر مربی و زمانی انجام شوند که بیشتر از ۵ کودک در کنار هم هستند. بازی‌هایی که در ادامه معرفی می‌شوند تنها چند نمونه از بازی‌های مناسب برای آموزش کار گروهی به کودکان هستند. مربیان و پدر و مادرها با خلاقیت می‌توانند بازی‌های بیشتری برای سرگرمی و آموزش مهارتهای لازم ابداع کنند.
- از کودکان بخواهید به‌ترتیب قد، سن یا هر ویژگی دیگری صف ببندند، اما به آنها بگویید که در حین صف بستن نباید با هم حرف بزنند و باید در سکوت همکاری کنند و صف ببندند.
- در محیط سرنخ‌های مختلفی قرار دهید که کودکان بتوانند با دنبال‌کردن آنها به یک جایزه برسند. سپس آنها را به چند گروه تقسیم کنید تا با دنبال‌کردن نشانه‌ها جایزه را پیدا کنند. می‌توانید در این مسیر وظایفی را تعیین کنید که انجامشان نیازمند کار گروهی باشد.
- در مسیری موانع مختلف بچینید و کودکان را به چند گروه تقسیم کنید. چشم یکی از اعضای گروه را ببندید و او را در مسیر مسابقه قرار دهید. از سایر اعضای گروه بخواهید درباره موانع به او هشدار بدهند و نگذارند با موانع برخورد کند.
- سبدی از وسایل غیرقابل‌استفاده مثل ظرف‌های یک‌بارمصرف یا وسایل بازیافتی را در اختیار کودکان قرار دهید و از آنها بخواهید در زمان مشخص با همکاری هم یک سازه یا کاردستی درست کنند.
- از هر کودک بخواهید واقعیتی درباره خودش را روی تکه‌ای کاغذ بنویسد. سپس به آنها فرصت بدهید با هم صحبت کنند، البته بدون اینکه مستقیم درباره نوشته روی کاغذ چیزی بگویند. بعد از اینکه همه بچه‌ها با هم صحبت کردند، کاغذها را بین آنها پخش کنید. هر کودک باید با توجه به شنیده‌هایش حدس بزند کاغذی که در دست دارد نوشته کدام دوستش است.
۳. آموزش کار گروهی به بچه ها با فعالیت‌های اجتماعی
- از کودکان بخواهید در حیاط مهدکودک، مدرسه یا حتی خانه یک درخت یا گیاه بکارند و با دوستانشان گروهی از آن مراقبت کنند.
- در مدرسه یا محله خود برنامه‌ای خیریه راه بیندازید و از کودکان هم کمک بگیرید. مثلا می‌توانید پیش از آغاز سال تحصیلی لوازم‌التحریر بخرید، از فرزندتان و دوستانش بخواهید آنها را بسته‌بندی کنند و سپس بسته‌ها را به کودکان بی‌بضاعت بدهید.
- در روزهای اول مدرسه که کودکان هنوز با هم آشنا نیستند، می‌توانید از بچه‌ها بخواهید درباره علایق و ویژگی‌هایشان صحبت کنند. وقتی کودکی در این باره صحبت می‌کند، هر دانش‌آموز دیگری که با او علایق مشترک داشته باشد می‌تواند بلند شود و پشت‌سر او بایستد. این‌طوری گروه‌هایی با ویژگی‌های مشترک تشکیل می‌شوند که می‌توانند با هم در فعالیت‌های مختلف مشارکت داشته باشند.
۴. کار گروهی در فعالیت‌های علمی‌پژوهشی
در کشورهای مختلف و حتی در سطح بین‌المللی مسابقاتی در حوزه‌های گوناگون مثل رباتیک، ریاضی و موسیقی برگزار می‌شوند. مسابقات فرصتی عالی برای آموزش کار گروهی به کودکان هستند. اگر فرزند شما به این حوزه‌ها علاقه‌مند است، از او حمایت کنید تا در گروهی عضو شود و در مسابقه شرکت کند. اهمیتی ندارد که برنده مسابقه می‌شود یا نه، مهم این است که هم مهارت‌هایش در حوزه مدنظر افزایش می‌یابند و هم کار تیمی را یاد می‌گیرد.
حتی اگر مسابقه‌ای در حوزه دلخواه فرزندتان برگزار نمی‌شود، می‌توانید فرزندتان را در کلاس‌‌های آموزشی ثبت‌نام کنید. مثلا اگر کودک به تئاتر علاقه‌مند است، می‌تواند در دوره‌های آموزشی شرکت کند تا با افراد فعال در این حوزه آشنا شود. سپس والدین می‌توانند برای شکوفایی استعدادهای کودک، او را به عضویت در گروه‌های تئاتر حرفهای تشویق کنند. هموارکردن مسیر برای کار گروهی کودکان مهم‌ترین وظیفه‌ای است که والدین و مربیان در قبال آنها دارند.
کلام آخر
فرایند آموزش کار گروهی به بچه ها بیشتر از نتیجه‌اش اهمیت دارد. حتی اگر فرزند شما عضو تیم برنده نباشد، عضویتش در تیم کافی است. شما باید این احساس را به او منتقل کنید و به‌جای صحبت درباره نتیجه و امتیازات کسب‌شده، تعامل کودک و هم‌گروهی‌هایش را تحسین کنید. این‌طوری کودک ارزش‌های واقعی کار گروهی را یاد می‌گیرد و برای همیشه در ذهنش نهادینه می‌شوند.