مهم‌ترین علائم روماتیسم در زنان که باید بشناسید
آرتریت روماتوئید یا روماتیسم، یک بیماری خودایمنی است که مفاصل را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در بیماری‌های خودایمنی، سیستم ایمنی بدن به دلایل ناشناخته به بافت‌های سالم حمله می‌کند. علائم روماتیسم در زنان که در اثر حمله‌ی سیستم ایمنی به مفاصل ایجاد می‌شود، شامل التهاب، تورم و درد مفاصل است.
روماتیسم یک بیماری سیستمیک محسوب می‌شود، به این معنی که می‌تواند علاوه بر مفاصل سایر نواحی بدن را هم تحت تأثیر قرار دهد. این بیماری روی افراد مختلف تأثیرات متفاوتی دارد و شامل دوره‌های عود و بهبودی می‌شود؛ یعنی گاهی اوقات علائم بدتر شده و بیماری شعله‌ور می‌شود و در بعضی مواقع هم بیماری کنترل شده و علائم بهبود پیدا می‌کند.
علت روماتسم مشخص نیست، اما به نظر می‌رسد که عوامل خطر محیطی و ژنتیکی مانند اضافه وزن و سیگار کشیدن در ایجاد آن نقش داشته باشند. علاوه بر این، احتمالاً عوامل هورمونی هم مؤثرند. آمارها نشان می‌دهد که روماتیسم زنان را بیشتر از مردان مبتلا می‌کند. چون احتمالاً هورمون‌های زنانه در شروع این بیماری نقش دارند. اگرچه علائم این بیماری در زنان و مردان مشابه است، اما معمولاً شدت آن در زنان بیشتر است. در این مقاله با ما همراه باشید تا با علائم روماتیسم در زنان آشنا شوید.
علائم روماتیسم در زنان
اغلب تصور می‌شود که آرتریت روماتوئید یک بیماری مربوط به کهولت سن است، اما در حقیقت این‌طور نیست. متوسط سن شروع روماتیسم ۳۰ تا ۶۰ سالگی است و کودکان هم می‌توانند به آن مبتلا شوند. شیوع روماتسیم در زنان جوان دو تا سه برابر بیشتر از مردان است و با افزایش سن این نسبت کاهش می‌یابد. بیشتر افرادی که بیماری در آن‌ها تشخیص داده می‌شود، زنان جوان ۲۵ تا ۴۵ ساله هستند.
علائم روماتیسم بسته به شدت بیماری از فردی به فرد دیگر متفاوت است و می‌تواند در قسمت‌های مختلف بدن مشاهده شود. شایع‌ترین مناطق آسیب‌دیده شامل موارد زیر می‌شود:
مفاصل
علائم اصلی روماتیسم عبارتند از درد و سفتی مفاصل که معمولاً ابتدا از مفاصل محیطی و کوچک‌تر بدن مانند مفاصل انگشتان دست و پا شروع می‌شوند. آرتریت روماتوئید یک بیماری متقارن است و هر دو طرف بدن را درگیر می‌کند؛ یعنی اگر مچ دست چپ شما ملتهب باشد، مچ دست راست هم دچار التهاب می‌شود.
بسیاری از افراد سفت شدن مفاصل انگشتان دست و پا، زانو، مچ پا یا آرنج را، به‌ویژه در ابتدای روز و بعد از استراحت طولانی، تجربه می‌کنند. با این حال اگر احساس سفتی بیش از ۳۰ دقیقه طول بکشد، ممکن است نشان‌دهنده‌ی ابتلا به روماتیسم باشد.
در مرحله‌ی بعد، روماتیسم باعث ایجاد تورم و قرمزی در اطراف مفاصل آسیب‌دیده می‌شود. ممکن است مفاصل نسبت به لمس حساس بوده و حرکت دادن آن‌ها با درد همراه باشد. سفتی و کاهش دامنه‌ی حرکات در نهایت می‌تواند کارهای ساده‌ی روزمره مانند بستن دکمه‌ی لباس یا باز کردن درب بطری را دشوار کند.
پوست
حدود ۲۵ درصد این بیماران به گره‌ها یا ندول‌های روماتیسمی مبتلا می‌شوند. این ندول‌ها توده‌های سفت و برجسته‌ای هستند که زیر پوست تشکیل می‌شوند. ندول‌ها اغلب در بخش‌هایی از بدن که در آنجا روی پوست فشار وارد می‌شود، مانند آرنج، ظاهر می‌شوند.
معمولاً ندول‌های روماتیسمی بدون درد هستند و می‌توانند به صورت منفرد یا خوشه‌ای ایجاد شوند. یک مطالعه‌ی قدیمی نشان داده است که ندول‌های روماتیسمی مردان را بیشتر از زنان درگیر می‌کنند.
چشم و دهان
روماتیسم باعث خشکی و تحریک چشم و دهان می‌شود. این تحریک لثه‌ها را هم تحت تأثیر قرار می‌دهد و به همین دلیل ممکن است خطر بروز عفونت را در آن‌ها افزایش دهد. همچنین این بیماری می‌تواند به بروز مشکلات دیگری مثل حساسیت به نور و تغییرات بینایی هم منجر شود.
ریه و قلب
گاهی اوقات، ریه‌ها در افراد مبتلا به روماتیسم ملتهب می‌شوند یا بافت اسکار (زخم) در آن‌ها تشکیل می‌شود که این شرایط مشکلات تنفسی را ایجاد می‌کند. التهاب می‌تواند روی قلب و عروق خونی هم تأثیر بگذارد. التهاب در اطراف قلب باعث درد قفسه‌ی سینه یا تب می‌شود، در حالی که عروق خونی ملتهب می‌توانند به پوست یا سایر اندام‌ها آسیب برسانند.
کل بدن
از سایر علائم روماتیسم در زنان می‌توان به کاهش وزن، محدود شدن حرکت مفصل و ضعف عضلانی اشاره کرد. این بیماری روی سلامت روان هم تأثیر دارد. به طوریکه بیماران مبتلا به روماتیسم بیش از افراد سالم دچار خستگی و افسردگی می‌شوند.
علائم غیرمفصلی مثل کاهش اشتها، کاهش وزن یا خستگی می‌توانند قبل از درد مفاصل شروع شوند. گاهی اوقات ممکن است خستگی هفته‌ها یا ماه‌ها قبل از علائم دیگر رخ دهد. با پیشرفت بیماری مفاصل هم تحت تأثیر قرار گرفته و علائمی مانند درد و سفتی را نشان می‌دهند.
نقش هورمون‌ها در بروز روماتیسم
بین هورمون‌ها و شروع آرتریت روماتوئید در زنان ارتباط وجود دارد. به اعتقاد محققان، هورمون‌های استروژن، پروژسترون و آندروژن در بروز روماتیسم مؤثرند. با این حال، هورمون‌ها پیچیده بوده و نقش آن‌ها در بروز روماتیسم نامشخص است. به نظر می‌رسد که هورمون‌ها در بعضی موارد خطر ابتلا به روماتیسم را افزایش و در موارد دیگر احتمال بروز آن را کاهش می‌دهند.
سطح هورمون‌های مختلف بدن در طول زندگی فرد تغییر می‌کند. در ادامه، به بررسی ارتباط بین آرتریت روماتوئید و دوران‌های مختلف زندگی می‌پردازیم.
بارداری
احتمال ابتلا به روماتیسم در افرادی که باردار بوده‌اند نسبت به کسانی که باردار نبوده‌اند، کمتر است. اگر زنی که مبتلا به روماتیسم است باردار شود، ممکن است علائم بیماری در طول دوران بارداری کمتر شود. تحقیقات نشان می‌دهد که در۶۰ درصد افراد در حین بارداری فعالیت بیماری بهبود می‌یابد، اما در ۴۶/۷ درصد از افراد پس از زایمان بیماری عود می‌کند.
پس از زایمان
احتمال ابتلا به آرتریت روماتوئید در اولین سال پس از زایمان بیشتر است. کارشناسان معتقدند که تغییر سریع سطح هورمون‌های بدن در این دوران در ایجاد این شرایط نقش دارد.
دوران شیردهی
شیردهی تا یک سال ممکن است خطر ابتلا به روماتیسم را کاهش دهد. با این حال، کارشناسان در مورد اینکه آیا شیردهی بیش از یک سال خطر ابتلا به بیماری را در زنان افزایش می‌دهد یا خیر، اختلاف نظر دارند.
یائسگی
بین یائسگی و شروع آرتریت روماتوئید ارتباط وجود دارد، اما اطلاعات محققان درباره‌ی این ارتباط اندک است. یک مطالعه روی بیش از ۸ هزار زن مبتلا به روماتیسم نشان داد که یائسگی با کاهش عملکرد مرتبط است.
آندومتریوز
آندومتریوز زمانی رخ می‌دهد که بافت اندومتر (پوشش داخلی رحم) به خارج از حفره‌ی رحم گسترش پیدا می‌کند. اگرچه هورمون‌های زنانه در تحریک رشد این پوشش نقش دارند، اما ممکن است این وضعیت به سیستم ایمنی هم مربوط باشد. آندومتریوز می‌تواند علائم مختلفی از جمله درد و مشکلات باروری را ایجاد کند. زنان مبتلا به این بیماری بیش از سایر افراد در معرض ابتلا به روماتیسم قرار دارند.
سندرم تخمدان پلی‌کیستیک
سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) روی میزان هورمون‌های بدن تأثیر می‌گذارد، باعث نامنظم شدن پریود می‌شود و احتمال بروز مشکلات باروری را افزایش می‌دهد. این بیماری می‌تواند خطر ابتلا به روماتیسم را بالا ببرد، اما باید در این زمینه تحقیقات بیشتری انجام شود.
داروی ضداستروژن
داروهای ضداستروژن به درمان ناباروری، سرطان سینه و پوکی استخوان بعد از یائسگی کمک می‌کنند. بسته به دوز، این داروها ممکن است خطر ابتلا به آرتریت روماتوئید را در زنان افزایش دهند.
زمان مراجعه به پزشک
هر شخصی که علائم روماتیسم را تجربه می‌کند باید به پزشک مراجعه کند. معمولاً پزشک قبل از ارجاع بیمار به روماتولوژیست یا متخصص روماتولوژی یک معاینه‌ی بدنی اولیه انجام می‌دهد. روماتولوژیست می‌تواند بیماری‌هایی را که روی مفاصل و بافت همبند تأثیر می‌گذارند، درمان کند.
روماتولوژیست در مورد سابقه‌ی پزشکی و علائم فرد سؤال می‌پرسد. همچنین مفاصل را معاینه کرده و در صورت لزوم درخواست آزمایش می‌دهد. آزمایش خون می‌تواند التهاب را بررسی و وجود آنتی بادی‌های خاص را تأیید کند. روش‌های تصویربرداری مانند اشعه‌ی ایکس هم می‌توانند هر گونه آسیب‌دیدگی مفاصل یا وجود التهاب در بافت‌های اطراف را نشان دهند.
درمان آرتریت روماتوئید
معمولاً هدف از درمان روماتیسم کاهش التهاب یا پیشگیری از بروز آن است. در این بیماران، کنترل التهاب می‌تواند احتمال آسیب دیدن مفاصل یا اندام‌ها را کاهش دهد. اگر میزان التهاب کم باشد یا اصلاً التهاب وجود نداشته باشد، پزشکان بیماری روماتیسم را در حال بهبودی توصیف می‌کنند. تا زمانی که شعله‌ور شدن بیماری به مفاصل آسیب نرسانده باشد، کاهش تورم باعث افزایش دامنه‌ی حرکات می‌شود.
غالباً پزشکان برای کنترل علائم روماتیسم در زنان و کاهش التهاب دارو تجویز می‌کنند. این داروها عبارتند از: کرم برای استفاده روی مفاصل و داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) که به شکل قرص برای مصرف خوراکی تجویز می‌شوند. در بعضی موارد ممکن است بیمار برای ترمیم یا تعویض مفاصل خود به جراحی نیاز داشته باشد. جراحی می‌تواند به کاهش درد و بهبود دامنه‌ی حرکت کمک کند.
کلام پایانی
روماتیسم یک بیماری خودایمنی مزمن است که کل بدن را تحت تأثیر قرار داده و اغلب باعث درد و ناتوانی می‌شود. حفظ وزن در محدوده‌ی مناسب و اجتناب از سیگار می‌تواند به کاهش علائم روماتیسم در زنان کمک کند. چون چاقی و سیگار کشیدن باعث بدتر شدن علائم بیماری می‌شود و احتمال بروز سایر مشکلات مانند پرفشاری خون را افزایش می‌دهد.
بین هورمون‌های زنانه و روماتیسم ارتباط وجود دارد و به همین دلیل در دوران جوانی شیوع این بیماری در زنان بیشتر از مردان است. تغییرات هورمونی که در طول زندگی فرد رخ می‌دهند، مانند تغییراتی که در دوران بارداری یا یائسگی اتفاق می‌افتند، می‌توانند روی علائم بیماری تأثیر بگذارند. توصیه می‌شود زنان به محض مشاهده‌ی علائم روماتیسم به پزشک مراجعه و با دقت به توصیه‌های او برای کنترل بیماری عمل کنند تا تأثیر روماتیسم را بر زندگی خود به حداقل برسانند.