چگونه احترام گذاشتن را از کودکی به فرزندمان بیاموزیم؟

آموزش احترام به کودکان یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های والدین است. زمانی که به مسیر والد بودن وارد می‌شویم، مسیر پر پیچ و خمی از فکرها، توجه به آینده و نگرانی درباره‌ی امنیت فرزندان پیش رویمان قرار می‌گیرد. همیشه می‌خواهیم فرزندانمان را تامین کنیم اما این نگرانی در پس ذهن وجود دارد که زمانی که فرزندمان به نوجوانی برسد، چه اتفاقی خواهد افتاد؟

به این فکر کنید که زمان نوجوانی‌تان چگونه بودید؟ آیا در حال کشمکش با والدین بودید یا بین شما احترام متقابل وجود داشت؟ ایده‌ی احترام گذاشتن کودکان اغلب زمانی که فرزندان جوان هستند در ذهنمان وجود دارد، اما یک مساله‌ی حاد نیست.

واقعیت این است که احترام یکی از مهم‌ترین ارزش‌هایی است که یک کودک می‌تواند یاد بگیرد. احترام می‌تواند باعث ایجاد رابطه‌های خوب با کودکان دیگر در همسایگی و مدرسه شود. یاد گرفتن صبور بودن در برابر تفاوت‌ها به کودکان یاد می‌دهد هنگامی که دیگران مطابق میل آن‌ها رفتار یا عمل نمی‌کنند، درک بیشتری داشته باشند. احترام به کودکان کمک می‌کند در کلاس تمرکز بیشتری داشته باشند و مهم‌تر از همه‌ی این‌ها می‌تواند به آن‌ها یاد دهد رابطه‌ی قوی‌تری را با بستگان درجه‌ی یک ایجاد کنند.

همه‌ی این‌ها شایستگی‌هایی هستند که برای کودکان خود می‌خواهیم. آموزش احترام به کودکان عالی به نظر می‌رسد. اما در ابتدا، باید با تعریف احترام آشنا شویم و یاد بگیریم که چگونه آن را به کودکان بیاموزیم.

احترام چیست؟

احترام یکی از روش‌های تشخیص و ارج نهادن به حقوق، باورها، تمرین‌ها و تفاوت‌های افراد دیگر است. احترام چیزی فراتر از فقط صبور بودن در برابر سایر افراد و احساسی است که از درون درباره‌ی نحوه‌ی رفتار با دیگران نشات می‌گیرد. البته احترام به معنای چگونگی فکر کردن درباره‌ی خود هم است. در سال‌های اخیر، احترام با ایده‌ی احترام به فضای شخصی افراد به دلیل شیوع ویروس کرونا، بسیار مشهودتر شده است.

زمانی که کودکان احترام بگذارند، تصمیم‌های بهتری می‌گیرند و از چیزها یا افرادی که آن‌ها را اذیت می‌کنند، دوری می‌کنند. آن‌ها به احتمال بیشتری از هدایایی که برای آن‌ها خریده‌اید، نگهداری می‌کنند و از همه مهم‌تر، بیشتر از اینکه تقاضای احترام داشته باشند، در نوجوانی از والدین خود احترام دریافت می‌کنند.

آموزش احترام به کودکان چگونه است؟

نظر شخصی نویسنده این است که آموزش احترام به کودکان را نباید به افراد دیگر واگذار کنیم. به عنوان والدین، خودمان باید این وظیفه را بر عهده بگیریم. حتی از سنین پایین چیزهای بسیاری مانند برخی نقش‌ها در فیلم‌ها، اثر ضعیفی روی نگرش کودکان نسبت به احترام دارند. اما از کجا باید آموزش احترام به کودکان را آغاز کنیم؟

۱. به اشتراک گذاشتن را به کودکان خود بیاموزید

به اشتراک گذاشتن، یکی از بهترین روش‌ها برای آموزش احترام به کودکان است. در صورتی که والدین کمی از چیزهایی که دارند را به دیگران بدهند، کودکان هم آن را یاد می‌گیرند. کودکان به کارهایی که والدین انجام می‌دهند نگاه می‌کنند. آیا هنگام غذا خوردن چیزهایی مانند سس کچاپ یا غذا را با هم به اشتراک می‌گذارند؟ میز شام، مکان مناسبی برای یادگیری به اشتراک گذاشتن و بازی با بچه‌هاست.

انجام بازی‌هایی مانند لگو روش بسیار خوبی برای یاد دادن به اشتراک گذاشتن و احترام است.

۲. به کودکان اجازه دهید خودشان پاسخگو باشند

والدین به فرزندان احترام نمی‌گذارند زیرا برای نظرات آن‌ها ارزش قائل نیستند. ممکن است زمان طولانی‌تری برای گفتن نظر کودکان در موقعیت جدید طول بکشد و والدین به دلیل اینکه فکر می‌کنند فرزندانشان خجالتی هستند یا اعتمادبه‌نفس کمی دارند، بخواهند آن‌ها را نجات دهند، اما در صورتی که این کار را بیش از حد انجام دهند جریان احترام آن‌ها را متوقف خواهند کرد.

باید والدین به کودکان اجازه‌ی کوشش و به فکر خود بودن داده و به آن‌ها کمی صبر نشان دهند.

مشکل این است که وقتی والدین برای کودکانشان مداخله می‌کنند، دو مساله اتفاق می‌افتد:

• والدین این پیام را به کودکان القا می‌کنند که نظر آن‌ها ارزشی ندارد.
• والدین، کودکانی که از نظر اجتماعی اعتمادبه‌نفس کمتری دارند (خجالتی هستند) را از موقعیت ناراحت کننده‌ای که آن‌ها را از توسعه‌ی مهارت‌ها برای آینده باز می‌دارد، نجات می‌دهند.

به جای اینکه کارهای کودکان را به جای آن‌ها انجام دهیم یا به جای آن‌ها پاسخ دهیم، به آن‌ها یاد دهیم پاسخ دهند، تلاش کنند و به فکر خودشان باشند. با این کار والدین از دیدن رشد حس اهمیت شخصی‌شان بسیار تعجب خواهند کرد. زمانی که کودکان اعتمادبه‌نفس بیشتری داشته باشند، حتی در موقعیت‌های ناخوشایند به صورت آزادانه‌تری احترام خواهند گذاشت.

مساله صحبت کردن یا صحبت نکردن کودکان نیست، بلکه باید به آن‌ها کمی زمان دهید تا تلاش کنند. سپس در صورتی که هیچ پیشرفتی در این مدت نداشتند، ادامه دهید. شاید دفعه‌ی بعدی با بهبود اعتمادبه‌نفس‌شان پیشرفت داشته باشند.

۳. پیروی از الگو

از میان همه‌ی راه‌هایی که می‌توانیم احترام را به کودکان بیاموزیم، الگو گرفتن از همه دشوارتر است. همه‌ی افراد فکر می‌کنند بچه‌ها باید همان چیزی که والدین می‌گویند را انجام دهند، نه کاری که والدین انجام می‌دهند. اما در زندگی واقعی به ندرت این اتفاق می‌افتد.

اگرچه، همه‌ی افراد برخی اوقات ناراحت هستند و گفتن اینکه «باید آرام باشی»، «خودت را کنترل کن» و «درک و فهمت را به دیگران نشان بده» ساده است. اما واقعیت این است که کارهایی که باید انجام دهیم در گفتار ساده‌اند، اما در عمل بسیار دشوار هستند. اما ما باید تلاش کنیم و انرژی لازم برای آموزش احترام به کودکان را پیدا کنیم و به دنبال زمان‌هایی باشیم که برای صبور بودن به انرژی نیاز داریم.

 ۴. قابل کودک خود کمی صبور باشید

بسیاری از اوقات، وقتی کودکان خارج از چارچوب و نظم رفتار می‌کنند، به این دلیل است که سرنخی که به آن‌ها رفتار درست را نشان بدهد را فراموش یا گم کرده‌اند. گاهی والدین به قدری غرق در کار هستند که متوجه نمی‌شوند اسمشان را صدا کرده‌اند یا خسته بوده‌اند و بسیار بی‌انگیزه پاسخ داده‌اند. در برخی شرایط، کمی صبوری با کودکان مورد نیاز است. این روش بسیار خوبی است که احترام را به کودکان نشان دهیم، به ویژه زمانی که به هم ریخته هستند، پرسیدن سوال‌های خوب بسیار بهتر از تشر زدن و درخواست گوش کردن آن‌ها در نخستین‌بار است.

احتمال دارد والدین عبارت‌های «از تو متنفرم» یا «کاش تو پدر یا مادرم نبودی» را از فرزندانشان بشنوند. حتی ممکن است این جمله‌ها را زمانی که فرزندشان چهار ساله است هم از آن‌ها بشنوند. این بدان معنا نیست که آن‌ها در واقعیت منظورشان همان عبارت‌هایی است که به زبان می‌آورند، بلکه این عبارت‌ها فقط یک پاسخ سریع در زمان عصبانیت هستند. والدین می‌توانند در این شرایط بگویند: «چه چیزی تو را عصبانی کرده است؟»، این کار بسیار بهتر از گفتن این است که به فرزند بگویند به اتاقت برو و فرزندان هم احساس بهتری خواهند داشت.

کمی برون سپاری انتخاب خوبی است. پیش از این گفته شد که والدین نباید آموزش احترام به کودکان را برون سپاری کنند، اما برخی کارها می‌توانند تفاوت زیادی ایجاد کنند.

آیا فقط همین روش‌ها برای آموزش احترام به کودکان وجود دارد؟

همه‌ی افراد می‌خواهند به کودکان احترام را یاد بدهند زیرا می‌دانند که این کار به آن‌ها کمک می‌کند در زندگی موفق‌تر و شادتر باشند. سنی وجود ندارد که برای آغاز یادگیری خیلی زود باشد. به اشتراک گذاری رویکردی است که می‌توانند از سنین پایین آغاز کنند اما ارزش گذاشتن به نیازهای کودکان هم خوب است. بنابراین اگر آن‌ها یک اسباب بازی مورد علاقه داشته باشند و نخواهند آن را به اشتراک بگذارند، تا زمانی که آن‌ها به صورت کلی اشتراک‌گذاری را انجام دهند، مشکلی وجود ندارد.

سپس، به کودک خود اجازه دهید که پاسخگو باشد و نظر خود را بیان کند. در حقیقت، این سخت‌ترین مساله است زیرا سکوت می‌تواند ناخوشایند باشد اما والدین باید ثابت قدم باشند و به کودک اجازه دهند که پاسخگو باشد. این فعالیت کوچک تفاوت بزرگی در طولانی مدت ایجاد می‌کند و کودک اعتمادبه‌نفس بیشتری پیدا خواهد کرد.

در نهایت راهکار پیروی از الگو وجود دارد. این روش به احتمال زیاد قوی‌ترین تاثیر را در سنین کوچک روی کودکان می‌گذارد زیرا به والدین خود نگاه می‌کنند. فقط به خاطر داشته باشید که زمانی که خسته و بداخلاق هستید، باید کمی صبر تمرین کنید و در صورتی که کاری را اشتباه انجام دادید، باید عذرخواهی کنید.

همچنین والدین می‌توانند بخشی از فرایند آموزش احترام به کودکان را برون سپاری کنند.

در پایان

در این مطلب با راهکارهای آموزش احترام به کودکان آشنا شدیم. بنابر مطالبی که بیان شد، والدین می‌توانند آموزش احترام را از سنین پایین آغاز کرده و باید در این مسیر صبور باشند. به نظر شما چه راهکارهای دیگری برای آموزش احترام به کودکان وجود دارد؟