حتما برای شما هم پیش آمده است که حس کنید پلک یکی از چشمهایتان میپرد! این اتفاق دلایل متعددی دارد و اگر ادامه پیدا کند، میتواند بسیار آزاردهنده باشد و ما را کلافه کند. در مقاله امروز قصد داریم شما را با دلایل پرش پلک چشم و نحوه درمان آن آشنا کنیم.
پرش پلک چشم چیست؟
انقباض (پرش) پلک چشم یا همان میوکیمی، یک نوع اسپاسم تکراری و غیر ارادی عضلات پلک چشم ما است. پرش پلک چشم معمولاً در قسمت بالایی چشم رخ میدهد، اما گاهی ممکن است که در هر دو پلک بالایی و پایینی ایجاد بشود. برای بیشتر افراد، این اسپاسمها بسیار ملایم هستند و مانند یک کشش ملایم روی پلک چشم حس میشوند. برخی دیگر ممکن است این اسپاسم را به حدی قوی تجربه کنند که هر دو پلک آنها به طور کامل بسته بشوند. این شرایط یک نوع اسپاسم متفاوت به نام بلفارواسپاسم است.
پرش پلک چشم معمولا هر چند ثانیه یک بار، و به مدت یک یا دو دقیقه به طول میانجامد. این اسپاسم کاملا غیرقابل پیش بینی است؛ یعنی ممکن است برای مدت چند روز، به فاصلههای متفاوت و به شکل ناگهانی ایجاد بشود. بعد از آن، ممکن است که شما برای چند هفته یا حتی چند ماه دیگر پرش پلک چشم نداشته باشید.
پرش پلک چشم بدون درد و کاملا بیضرر است، اما ممکن است شما را آزار بدهد. بیشتر این اسپاسمها بعد از مدتی بدون نیاز به درمان برطرف میشوند. در موارد نادر، پرش پلک چشم میتواند یک علامت هشدار دهنده اولیه، و نشان دهنده یک اختلال حرکتی مزمن باشد؛ به خصوص اگر پرش پلک چشم با اسپاسم دیگر عضلات صورت، یا حرکات غیرقابل کنترل همراه باشد.
چه عواملی منجر به پرش پلک چشم میشوند؟
پرش پلک چشم ممکن است بدون هیچ دلیل مشخصی رخ بدهد، و از آنجا که این اسپاسمها به ندرت نشان دهنده یک مشکل جدی هستند، معمولاً علت بروز آنها مورد بررسی قرار نمیگیرد. با این حالف ممکن است که پرش پلک چشم به دلایل زیر ایجاد یا تشدید بشود:
- حساسیت چشم
- فشار پلک
- خستگی
- کمبود خواب
- فشار بدنی
- عوارض جانبی داروهای مصرفی
- استرس
- استفاده از الکل، دخانیات یا کافئین
همانطور که در قسمتهای بالاتر هم ذکر کردیم، ممکن است که بعضی از افراد این اسپاسم را به حدی قوی تجربه کنند که هر دو پلک آنها به طور کامل بسته بشوند. گاهی هم پرش چشم به حدی شدید میشود که فرد به شکلی غیر قابل کنترل چشمک میزند. این شرایط یک نوع اسپاسم متفاوت به نام بلفارواسپاسم خوش خیم نامیده میشود.
بلفارواسپاسم خوش خیم معمولا بر روی هر دو چشم فرد تأثیر میگذارد. علت دقیق این بیماری تا به امروز ناشناخته است، اما موارد زیر ممکن است این اسپاسمها را بدتر کنند:
- بلفاریت یا التهاب پلک
- ورم ملتحمه یا خشکی چشم
- محرکهای محیطی مانند باد، چراغهای پر نور، نور شدید آفتاب یا آلودگی هوا
- خستگی مفرط
- حساسیت به نور
- استر
- مصرف زیاد الکل یا کافئین
- سیگار کشیدن
ابتلا به بلفارواسپاسم خوش خیم در زنان شایعتر است و معمولا در میانسالی رخ میدهد. متاسفانه این وضعیت به مرور زمان بدتر میشود و در نهایت ممکن است منجر به تاری دید، افزایش حساسیت به نور و اسپاسم دیگر عضلات صورت هم بشود.
عوارض پرش پلک چشم چه چیزهایی هستند؟
در موراد بسیار نادر، ممکن است که پرش پلک چشم نشان دهنده یک بیماری جدی مغز و اعصاب باشد. وقتی که این اسپاسم نشان دهنده یک بیماری جدی باشد، تقریباً همیشه با علائم دیگری همراه است. اختلالات مغزی و عصبی که ممکن است منجر به ایجاد انقباض پرش پلک چشم بشوند شامل موارد زیر هستند:
- بیماری فلج بل یا همان فلج صورت، اختلالی است که باعث میشود یک طرف صورت شما به سمت پایین متمایل بشود.
- بیماری دیستونیا، که باعث میشود عضلات مختلف بدن به شکل غیر قابل پیشبینی دچار اسپاسم بشوند. عضلاتی که تحت تاثیر این اختلال قرار میگیرند، به مرور زمان پیچ میخورند یا از شکل میافتند.
- بیماری دیستونیای گردن یا همان تورتیکول اسپاسمودیک، که باعث میشود عضلات گردن فرد به طور تصادفی دچار اسپاسم بشوند و سر در حالتهای ناراحت کنندهای بپیچد.
- بیماری مولتیپل اسکلروز یا همانMS ، که یک بیماری مرتبط با سیستم عصبی مرکزی است و منجر به ایجاد مشکلات شناختی و حرکتی و همچنین خستگی مزمن میشود.
- بیماری پارکینسون، که میتواند منجر به لرزش اندام بدن، سفتی عضلات، ایجاد مشکلات در حفظ تعادل و مشکل در صحبت کردن فرد بشود.
- سندرم Tourette که با حرکات غیر ارادی و تیکهای کلامی مشخص میشود.
علاوه بر اینها، ایجاد خراشهای غیرقابل تشخیص در قرنیه چشم نیز میتواند منجر به پرش پلک چشم بشود. اگر فکر میکنید که دچار آسیب دیدگی چشم شدهاید، باید هرچه سریعتر به یک چشم پزشک مراجعه کنید. خراشهای قرنیه چشم میتوانند منجر به ایجاد آسیبهای دائمی چشم بشوند.
چه زمانی برای درمان پرش پلک چشم به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورت داشتن اسپاسم مزمن پلک به همراه هر یک از علائم زیر، بهتر است که به یک پزشک متخصص مراجعه کنید:
- چشم شما قرمز و متورم است یا ترشحات غیر معمول دارد.
- پلک فوقانی شما افتاده است.
- پلک شما هر زمان که دچار پرش میشود، کاملاً بسته میشود.
- پرش پلک چشم چند هفته ادامه دارد.
- پرش پلک چشم روی قسمتهای دیگر صورت شما تأثیر میگذارد.
درمان پرش پلک چشم چگونه است؟
در بیشتر موارد، پرش پلک چشم در طی چند روز یا چند هفته، خود به خود و بدون درمان از بین میرود. اما اگر از بین نروند، باید دلایل احتمالی بروز آن را حذف کنید یا کاهش بدهید. به عنوان مثال، شایعترین دلایل ایجاد پرش پلک چشم عبارتند از استرس، خستگی و مصرف کافئین. شما میتوانید برای از بین بردن پرش پلک چشم خود استراحت کنید، سعی کنید آرام باشید، و کافئین مصرف نکنید.
کارهای دیگری که میتوانید برای بهبود این شرایط آزار دهنده انجام بدهید عبارتند از:
- کافئین کمتری بنوشید.
- خواب کافی داشته باشید.
- سطح چشم خود را با استفاده از قطره اشک مصنوعی مرطوب نگه دارید.
- با شروع اسپاسم، یک کمپرس گرم روی چشم خود قرار بدهید.
گاهی اوقات پزشکان برای درمان بلفارواسپاسم از تزریق بوتاکس استفاده میکنند. تزریق بوتاکس ممکن است اسپاسمهای شدید را برای مدت چند ماه کاهش دهد. با این وجود، چون به مرور زمان اثر تزریق از بین میرود، ممکن است نیاز به تزریق بوتاکس بیشتری داشته باشید.
علاوه بر اینها، انجام جراحی برای از بین بردن برخی از ماهیچهها و اعصاب پلکهای چشم (میکتومی)، میتواند موارد شدیدتر بلفارواسپاسم را درمان کند.
چگونه میتوانیم از پرش پلک چشم جلوگیری کنیم؟
اگر به طور دائمی دچار پرش پلک چشم میشوید، بهتر است که تعداد دفعات بروز آن، مدت زمانی که به طول میانجامد، و جزئیات دیگر مرتبط با آن را داخل یک دفترچه بنویسید و نگه دارید.
سعی کنید میزان مصرف کافئین، دخانیات و الکل، و همچنین میزان استرس و میزان خواب خود در زمان بروز پرش پلک چشم را نیز یادداشت کنید. اگر متوجه شدید زمانی که به اندازه کافی نمیخوابید دچار پرش پلک چشم میشوید، سعی کنید نیم ساعت زودتر از حالت عادی بخوابید تا این اسپاسمها را کاهش بدهید.
نتیجه گیری
پرش پلک چشم به دلایل متفاوتی رخ میدهد. درمان مناسب برای آن برای هر فردی متفاوت است. در حال حاضر دانشمندان در حال تحقیق و بررسی دلایل بروز این اسپاسم هستند، تا متوجه بشوند که آیا پرش پلک چشم با ژنتیک انسان مرتبط است یا خیر. اما تا به امروز، مشاهده نشده است که این اختلال به شکل ارثی به افراد منتقل بشود.
اگر پرش پلک چشم به دلیل داشتن استرس، کمبود خواب، و دیگر فاکتورهای مرتبط با سبک زندگی رخ بدهد، مشکلی به وجود نمیآورد با ایجاد تغییر در سبک زندگی فرد، از بین میرود. اما اگر دلیل آن یک مشکل زمینهای باشد، باید در ابتدا به درمان آن مشکل زمینهای پرداخت.