دستورالعمل دوش و چشم شوی اضطراری

کارکنان آزمایشگاه، هر چقدر اقدامات احتیاطی را صحیح انجام دهند، باز هم احتمال دارد در بعضی مواقع، وقایع ناگوار رخ دهد. در چنین شرایطی اقدام سریع ضروری است و اگر در آزمایشگاه، حادثه با ماده خطرناکی رخ بدهد، استفاده از دوش ایمنی یا چشم شوی یکی از اولین کارهایی است که باید انجام شود. بنابراین وجود دوش و چشم شوی در هر آزمایشگاه شیمیایی یکی از الزامات است. در این مقاله به دستورالعمل‌های مهم در نصب و استفاده از دوش پرداخته شده است.

اجزای مرتبط با دوش و چشم شوی آزمایشگاهی

واحد ترکیبی: واحدی که متشکل از هر یک از تجهیزات زیر باشد: دوش اضطراری، چشم شوی، چشم شوی/ صورت شوی یا drench hose. به تجهیزات زیر، drench hose گویند.

Drench hose : وسیله مکمل متشکل از یک شلنگ انعطاف پذیر است که به منبع مایعات شستشودهنده متصل شده و برای شستشوی نواحی صورت و چشم استفاده می‌شود. مناطقی از صورت که برای شست و شو فقط نیاز به چشم شوی دارند، می‌توان تنها از drench hose  استفاده کرد؛ زیرا drench hose به گونه‌ای طراحی شده است که کار چشم شوی را می‌تواند انجام دهد.

دوش اضطراری: دستگاهی است که به طور خاص طراحی و در نظر گرفته شده است تا مایعات شست و شو دهنده را در حجم کافی برساند به طوری که بتواند یک آبشار روی در کل بدن ایجاد کند. در تصویر زیر مجموعه یک دوش اضطراری به همراه چشم شویِ لوله کشی شده دیده می‌شود. در مواردی که لازم به استفاده از دوش باشد، با کشیدن دسته دوش اضطراری، مایع شست و شو دهنده مثل آبشار در حجم کافی روی بدن می‌ریزد.

مایع شست و شو دهنده: مایعی که یا آب باشد و یا اینکه یک محلول بافر استریل باشد که مخصوص واحدهای چشم شوی و دوش طراحی شده باشد.

چشم شوی شخصی: وسیله ای مکمل برای شستشوی چشم، که می تواند حجم زیاد مایعات را فوری به چشم ها یا بدن برساند.

چشم شوی لوله کشی شده: یک واحد چشم شوی  است که به طور دائمی به یک منبع آب متصل است و قادر است حداقل 0.4 گالن در دقیقه (gpm) یا یک و نیم لیتر بر دقیقه را به مدت 15 دقیقه تحویل دهد. 

چشم شوی با منبع درونی (Self‐contained eyewash): یک دستگاه شستشوی چشم است که به صورت مستقل در جایی نصب می‌شود و در درون خودش محتوی مایع شستشو دهنده است. این دستگاه هم قادر است حداقل 0.4 گرم در دقیقه را به مدت 15 دقیقه ارائه دهد. 

اقدامات قبل از نصب دوش اضطراری به همراه چشم شوی در آزمایشگاه

• بررسی کنید که تمام اجزای تجهیزات قبل از نصب توسط سازنده تهیه شده باشد.
• توصیه می شود قبل از نصب خطوط تأمین آب را شستشو دهید.
• فشار آب جریان را در منبع ورودی بررسی کنید. حداقل جریان آب باید 30 PSI (پوند در هر اینچ مربع) باشد و البته جریان ایده آل آب 40-50 PSI است.
• دمای آب پیشنهادی 60 درجه فارنهایت تا 100 درجه فارنهایت است.
• مکان نصب تجهیزات: وسایل اضطراری مانند دوش اضطراری، باید در فاصله 55 فوت از خطرات بالقوه باشند؛ یعنی معادل زمانی برای رسیدن به آن‌ها بیش از 10 ثانیه نباشد.

بازرسی های ماهانه تجهیزات دوش و چشم شوی، یک الزام قانونی است. این بازرسی ها باید شامل موارد زیر باشد:

• اطمینان حاصل کنید که دسترسی به دوش و چشم شوی، بلامانع است.
• بررسی کنید که پوشش محافظ چشم شوی به درستی قرار گرفته، و تمیز و سالم است.
• بررسی کنید که کاسه و فواره‌های چشم شوی تمیز و بدون زباله هستند.
• یک ظرف یا سطل زیر لوله تخلیه قرار دهید تا آب در آن جمع شود.
• با کشیدن دستگیره دستی، چک کنید که آیا آب به طور پیوسته جریان دارد.

• بررسی کنید که در هنگام فعال شدن تجهیزات، محافظ چشم شوی کنار می رود.
• بررسی کنید که آب از هر دو چشمی جریان دارد.
• ارزیابی کنید که آیا جریان کافی عبور می‌کند.
• بررسی کنید که آیا جریان ادامه دارد تا زمانی که دستگیره به حالت استراحت خود منتقل شود.

• بررسی کنید که آب از کاسه تخلیه شود.
• تاریخ بازرسی‌هایتان را ثبت کنید.
• برخی از چشم شوی‌های اضطراری برای جمع شدن در مقابل دیوار طراحی شده اند و هیچ دستگیره‌ای برای درگیر شدن جریان آب ندارند. وقتی این نوع ازچشم شوی‌ها را به پایین بکشید، بلافاصله فعال می‌شوند. برای آزمایش این نوع ازچشم شوی‌ها، یک سطل بزرگ در زیر چشم شوی قرار دهید تا آب در آن جمع شود و چشم شوی را پایین بکشید. نگران فعال شدن دوش نباشید. زیرا دستگیره جداگانه دارد.

به طور کلی تمام تجهیزات اضطراری باید با یک علامت کاملاً مشخص در نزدیکی یا روی شان در ناحیه‌ای که کاملاً روشن باشد و قابل دیدن باشد، مشخص شوند. 

آب مورد نیاز برای جریان آب دوش و چشم شوی

• برای شست و شوی چشم: حداقل 0.4 گالن بر دقیقه (یا 1.5 لیتر بر دقیقه)
• برای شست و شوی چشم و صورت: حداقل 3 گالن بر دقیقه (یا 11.4 لیتر بر دقیقه)
• برای دوش: حداقل 20 گالن بر دقیقه (یا 75.7 لیتر بر دقیقه)

به طور کلی، چشم شوی و یا دوش باید در یک ثانیه یا کمتر از یک ثانیه با فرایند فعالسازی یک مرحله‌ای فعال شود و تا زمانی که به طور دستی غیر فعال نشده باشد، همچنان باز بماند.

نحوه استفاده از چشم شوی

• با فشار دادن دستگیره، چشم شوی فعال می‌شود. با انگشت شست و سبابه هر دو پلک را باز نگه دارید کره چشم را به عقب و جلو چرخانده شود تا مایعات روی تمام سطوح چشم و زیر پلک جریان یابد.
• چشم ها را به مدت 15 دقیقه باز نگه داشته شود.
• پس از استفاده از تجهیزات، بلافاصله برای درمان‌های تکمیلی به پزشک مراجعه شود.

نحوه استفاده از دوش اضطراری

• دوش اضطراری را با کشیدن دستگیره فعال شود. هرگونه لباسی که در معرض مواد شیمیایی یا مواد خطرناک دیگر بوده در آورده شود (اگر چشم در معرض مواد خطرناک قرار گرفته است، روش استفاده از چشم شوی را هم دنبال شود).
• چشم، صورت و بدن را به مدت 15 دقیقه در مقابل آب باز نگه داشته شود.
• پس از استفاده از تجهیزات، بلافاصله برای درمان‌های تکمیلی به پزشک مراجعه شود.