همه چیز درباره‌ی اختلال اوتیسم
اختلال طیف اوتیسم یا ASD نوعی ناتوانی در رشد است که باعث ایجاد چالش‌های مختلف اجتماعی، ارتباطی و رفتاری می‌شود. افراد مبتلا به اوتیسم علائم ظاهری ندارند؛ اما برای برقراری ارتباط با دیگران، تعامل با آن‌ها، شیوه‌ی برخورد و رفتار با دیگران و حتی یادگیری شیوه‌های متفاوتی را انتخاب می‌کنند.
تقریبا تمام موضوعات درباره‌ی این افراد با یک طیف گسترده روبه‌رو است، از انجام کارهای روزمره گرفته تا یادگیری موضوعات مختلف. توانایی‌های یادگیری، روش تفکر و حل مساله در افراد مبتلا به ASD متفاوت است و می‌تواند آن‌ها را به یک استعداد درخشان تبدیل کند یا برعکس، فردی که حتی برای انجام کارهای روزمره‌ی خود نیاز به کمک دارد.
امروز قصد داریم بیشتر با اوتیسم آشنا شویم اما لازم است قبل از توضیحات بیشتر بدانید که تشخیص ASD شامل تشخیص چند بیماری مختلف می‌شود که هر کدام جداگانه شناسایی می‌شوند: اختلال اوتیسم، اختلال رشد فراگیر (PDD-NOS) و سندروم آسپرگر؛ که در حال حاضر به همه‌ی آن‌ها اختلال اوتیسم می‌گویند.
علائم و نشانه‌های اختلال اوتیسم
افراد مبتلا به ASD معمولا در مهارت‌های اجتماعی، عاطفی و ارتباطی با مشکل روبه‌رو هستند. ممکن است به طور مداوم رفتارهای خاصی را تکرار کنند یا تمایلی به ایجاد تغییر در انجام فعالیت‌های روزمره‌ی خود نداشته باشند. همچنین عده‌ی زیادی از این افراد روش‌های مختلفی برای یادگیری، توجه یا نشان دادن واکنش دارند. علائم ASD در سنین کودکی شروع شده و در تمام طول زندگی فرد ادامه دارند.
کودکان یا بزرگسالان مبتلا به ASD ممکن است:
- علاقه به اشیا را به صورت مستقیم بیان نکنند.
- وقتی شخصی به آن‌ها اشاره می‌کند، به او نگاه نکنند.
- برای برقراری ارتباط با دیگران با مشکل روبه‌رو باشند و یا اصلا علاقه‌ای به برقراری ارتباط با دیگران نداشته باشند.
- از برقراری تماس چشمی خودداری کنند و تمایل به تنهایی داشته باشند.
- در درک احساسات دیگران یا صحبت درباره‌ی احساسات خود با مشکل روبه‌رو باشند.
- از در آغوش گرفته شدن یا در آغوش گرفتن دیگران فرار کنند و فقط تمایل به دریافت نوازش داشته باشند.
- وقتی با آن‌ها صحبت می‌کنید بی‌تفاوت باشند اما به صداهای دیگر پاسخ دهند.
- افراد زیادی را دوست داشته باشند اما در برقراری ارتباط، صحبت کردن و بازی کردن با آن‌ها مشکل داشته باشند.
- کلمه یا عبارتی که به آن‌ها گفته‌اید بارها و بارها تکرار کنند یا حتی آن کلمه را به جای صحبت‌های عادی دیگر تکرار کنند.
- برای بیان نیازهای خود از کلمه‌ها یا حرکت‌های معمول استفاده نمی‌کنند.
- به بازی‌های تظاهری بی‌علاقه باشند. (مثلا عروسکی که تظاهر به غذا خوردن می‌کند.)
- کارهایی را بارها و بارها تکرار کنند.
- در صورت بروز تغییرات در روال انجام کارها، برای عادت کردن به وضعیت جدید با مشکل روبه‌رو باشند.
- نسبت به بو، مزه، نگاه، احساس یا صدا واکنش‌های غیرمعمولی از خود بروز دهند.
- مهارت‌هایی که قبلا داشته‌اند را از دست بدهند، مثلا دیگر صحبت نکنند.
بهترین زمان تشخیص اختلال اوتیسم
هنوز هیچ آزمایش مشخصی برای تشخیص ASD وجود ندارد و پزشکان متخصص بر اساسا رفتار و نحوه‌ی رشد کودک آن را تشخیص می‌دهند.
گاهی اختلال اوتیسم در ۱۸ ماهگی یا حتی کمتر از آن قابل تشخیص است و با رسیدن به سن ۲ سالگی، یک متخصص با تجربه می‌تواند با قطعیت بگوید که کودک دچار اختلال اوتیسم است.
این تاخیر چند ماهه در تشخیص هم به این دلیل است که با مشاهده‌ی عدم توانایی کودک در انجام کارهای روزانه و بیان نیازهای خود، می‌تواند با قطعیت اختلال اوتیسم را تشخیص داد.
آیا درمانی برای اختلال اوتیسم وجود دارد؟
با اینکه هنوز درمان خاصی برای اختلال اوتیسم پیدا نشده است اما تحقیقات نشان داده مداخله‌ی زودرس و بعضی خدمات درمانی می‌تواند باعث بهبود مشکلات رشد در کودک شود. مداخله‌ها و خدمات درمانی درمانی زود هنگام از زمان تولد تا ۳۶ ماهگی می‌تواند به یادگیری آسان‌تر مهارت‌های مهم زندگی در کودکان کمک کند.
این خدمات می‌تواند شامل گفتگو درمانی، کمک به راه رفتن و یادگیری تعامل با دیگران باشد. پس اگر فکر می‌کنید کودک‌تان با اختلال اوتیسم یا مشکلات رشد درگیر است، هرچه سریع‌تر موضوع را با پزشک فرزندتان مطرح کنید و از او کمک بخواهید.
فراموش نکنید حتی اگر کودک شما با اختلال اوتیسم درگیر نباشد هم ممکن است نیاز به خدمات درمانی خاص و مداخله‌ی زودرس باشد. IDEA می‌گوید: «کودکان زیر ۳ سال (۳۶ ماه) ممکن است با اختلالات تاخیر در رشد مواجه بوده و نیاز به دریافت این خدمات درمانی داشته باشند.»
فراموش نکنید وجود علائم خاص در کودک، مانند تاخیر در صحبت کردن، نشانه‌ی اختلال اوتیسم نیست اما نیاز به دریافت خدمات گفتار درمانی در زمان مناسب دارد.
آشنایی با علل و عوامل خطرزا در ایجاد اختلال اوتیسم
تا اینجا با علائم وجود ASD آشنا شدیم اما هنوز نمی‌دانیم که چه عواملی باعث ایجاد آن می‌شوند. عوامل ایجاد اختلال اوتیسم می‌توانند ژنتیکی یا بیولوژیکی باشند. در ادامه به معرفی بعضی از عوامل موثر در ایجاد اختلال اوتیسم می‌پردازیم.
- بیشتر دانشمندان معتقدند که ژن اصلی‌ترین فاکتور پر خطری است که باعث ابتلای فرد به اختلال اوتیسم می‌شود.
- کودکانی که خواهر یا برادر مبتلا به اوتیسم دارند، بیشتر در معرض ابتلا هستند.
- افرادی که شرایط ژنتیکی یا کروموزومی خاصی، مانند سندرم X شکننده یا اسکلروز توبروس، دارند بیشتر در معرض ابتلا به اختلال اوتیسم قرار دارند.
- شواهد نشان می‌دهد که زمان تولد و اولین ساعات پس از آن بحرانی‌ترین دوره برای ابتلا به اختلال اوتیسم است.
- هرچه سن والدین در زمان تولد کودک بالاتر باشد، احتمال ابتلای او به اختلال اوتیسم بیشتر است.
متاسفانه هنوز علت اصلی ابتلا به ASD پیدا نشده و نگرانی‌های زیادی در این مورد و تاثیر آن بر بهداشت عمومی وجود دارد. در حال حاضر دانشمندان در حال کار بر روی یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های تحقیقاتی در این مورد هستند.
این پروژه تحقیقاتی SEED نام دارد (مخفف عبارت: Study to Explore Early Development) که به بررسی عوامل خطرزا مانند ژنتیک، عوامل محیطی، عوامل رفتاری و شرایط بارداری و تاثیر آن بر ایجاد ASD می‌پردازد.
چه کسانی به اختلال اوتیسم دچار می‌شوند؟
اختلال اوتیسم در همه‌ی گروه‌های نژادی، قومی، اقتصادی و احتماعی بروز می‌کند و میزان ابتلای پسران به آن، ۴ برابر دختران است.
آیا نگران ابتلای فرزندتان به اختلال اوتیسم هستید؟
اگر فکر می‌کنید فرزند شما ممکن است به این اختلال دچار شده باشد یا در انجام بازی، یادگیری،صحبت کردن و برقراری ارتباط مشکلاتی دارد، حتما با پزشک متخصص کودک خود مشورت کنید.
اگر پس از صحبت با پزشک نگرانی‌تان برطرف نشد یا پزشک شما هم در این مورد نگران بود، از او بخواهید یک متخصص رشد اطفال، متخصص مغز و اعصاب کودک و روانشناس یا روانپزشک کودک به شما معرفی کند تا برای ارزیابی‌های بیشتر به هر سه متخصص مراجعه کنید.
تحقیقات نشان داده است که خدمات مداخله‌ی زودهنگام می‌تواند تا حد زیادی در رفع مشکلات رشدی کودک موثر باشد.
آیا استفاده از واکسن ایمن است؟
بسیاری از افراد تصور می‌کنند تزریق واکسن به کودکان باعث ایجاد اختلال اوتیسم شده و از این بابت نگران هستند اما مطالعات انجام شده هیچ ارتباطی بین واکسن و ابتلا به اوتیسم نشان نداده است.
سخن آخر
اختلال طیف اوتیسم بیماری‌ای است که در سنین پایین و حتی در نوزادی قابل تشخیص است. اگر در رفتارهای کودک‌تان علائم غیرعادی مشاهده می‌کنید یا در یادگیری مسائل و صحبت کردن با مشکل مواجه است، حتما در این مورد با پزشک متخصص مشورت کنید و ارزیابی‌های لازم را به عمل آورید.
حتی اگر فرزند شما به اوتیسم مبتلا نباشد، اختلال‌های یادگیری و رفتاری نیاز به درمان دارند و پزشک متخصص به شما در این خصوص کمک می‌کند.