بوته چینی (کروزه) چیست و چه مصارفی دارد
بوته چینی که به آن کروزه چینی نیز گفته می‌شود ظرفی فلزی یا سرامیکی است که می‌توان در آن فلزات و مواد را ذوب کرد و تحت دمای بسیار بالا قرار داد. به‌صورت سنتی این بوته‌ها از خاک رس ساخته می‌شوند ولی می‌توان آنها را از هر ماده‌ای که تحمل دمای بسیار بالا را دارد ساخت. موادی مانند آلومینا، گرافیت، کرندوم، کوارتز. همان‌طور که گفته شد جنس بوته چینی از چینی و سفال است اما امروزه بیشتر از گرافیت و یا کاربید سیلیکون ساخته می‌شود.
بوته در آزمایشگاه‌های شیمی تجزیه و مواد غذایی کاربرد فراوانی دارد. این وسیله در آزمایش‌هایی که نیاز به پختن و خشک‌کردن مواد وجود داشته باشد استفاده می‌شود. اما قبل از انجام هر کاری باید بوته را برای رطوبت‌گیری و حین آزمایش در دسیکاتور قرار دهند.
کروزه یا بوته چینی چیست؟
کروزه ظرفی به شکل مخروط ناقص با ته صاف و به شکل انگشتانه است. بوته‌ها معمولاً از چینی ساخته می‌شوند اما بعضی از آنها از جنس گرافیت، نیکل، آلومینا، پلاتین، تفلون، سرامیک سفالی یا گلی تولید می‌شوند. بوته در قطرهای مختلف و همچنین حجم‌های مختلف ساخته می‌شوند. جداره خارجی و داخلی این ظروف صیقل داده شده است و دارای درپوش نیز هستند. در لبه این ظرف برآمدگی جهت ریختن مواد وجود دارد که کار ریختن مواد را آسان‌تر می‌کند.
کاربردهای بوته چینی
در آزمایش‌های متعددی از این وسیله استفاده می‌شود که در زیر به برخی از آنها اشاره خواهیم کرد:
- تعیین آب تبلور نمک‌ها مانند اندازه‌گیری آب تبلور سولفات آهن، نمک قلیا و سولفات مس به‌وسیله این ظرف انجام می‌شود.
- ذوب کردن موادی که نیاز به دمای ذوب بالا و ظرفی دارند که دچار تخریب نشود، از بوته چینی استفاده می‌شود.
- جهت اندازه‌گیری وزن خشک مواد از این ظروف استفاده می‌شود. این امر بدین صورت است که ماده موردنظر به‌عنوان‌مثال سبزی را داخل بوته می‌سوزانند و سپس وزن آن را اندازه می‌گیرند.
- ذوب کردن قند و پارافین با این وسیله به‌راحتی انجام می‌شود.
- برای افزودن کربنات سدیم به یک واکنش از کروزه استفاده می‌شود.
- جهت خشک‌کردن مواد مختلف کروزه به کار می‌رود.
- بوته‌ها برای حل کردن برخی نمونه‌ها که به‌راحتی در اسیدها و بازها حل نمی‌شوند کارایی دارند.
- در شیمی تجزیه از کروزه برای سوزاندن نمونه‌ها و پخت و حرارت دادن آنها در کوره استفاده می‌شود. به‌عنوان‌مثال در اندازه‌گیری آهن، هیدروکسید فریک به‌دست‌آمده در بوته داخل کوره سوزانده شده و به اکسید فریک بی آب تبدیل می‌شود.
- بوته‌ها در تعیین سختی آب نیز کاربرد دارند. تعیین سختی آب معیاری برای تعیین کیفیت آب آشامیدنی است.