۱۱ دلیل بسیار رایج که باعث کاهش شیر مادر می‌شوند
چیزهای زیادی وجود دارند که می‌توانند روی شیر مادر تأثیر بگذارند و فرآیند تولید آن را مختل کنند، از جمله بیماری‌ها، رژیم غذایی، سبک زندگی و مصرف بعضی از داروها. آشنایی با این عوامل به شما کمک می‌کند که با تغییر برنامه‌ی روزانه‌ی خود با آن‌ها مقابله کنید و دوباره تولید شیر را افزایش دهید. در این مقاله علت کم شدن شیر مادر و راهکارهای حل این مشکل را بررسی می‌کنیم. با ما همراه باشید.
علت کم شدن شیر مادر چیست؟
عوامل مختلفی می‌توانند باعث کاهش شیر مادر شوند که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
مشکلات مرتبط با سلامتی
سلامت شما روی تولید شیر تأثیر می‌گذارد. وقتی روح و جسم وضعیت مطلوبی دارد، بدن می‌تواند انرژی خود را روی تولید شیر متمرکز کند. اما درمان نکردن بیماری‌ها، خستگی یا استرس زیاد روی تولید شیر تأثیر منفی دارد.
۱. استراحت خیلی کم
خستگی و کمبود انرژی شیردهی را مختل می‌کند و یکی از دلایل رایج کمبود شیر مادر است. ممکن است در چند هفته‌ی اول آسان نباشد، اما باید استراحت کردن را در اولویت قرار دهید. به‌عنوان مثال:
- وقتی فرزندتان خواب است، شما هم کمی استراحت کنید.
- در حالتی که دراز کشیده‌اید به کودک شیر بدهید.
- از همسر، خانواده یا دوستان خود بخواهید که در انجام کارهای روزمره به شما کمک کنند یا مراقب فرزندتان باشند تا شما بتوانید استراحت کنید.
۲. بی‌توجهی به وضعیت سلامتی
بیماری‌هایی مانند عفونت، کم‌کاری تیروئید و کم‌خونی هم می‌توانند باعث کاهش تولید شیر مادر شوند. با درمان این بیماری‌ها، بدن شما دوباره روی تولید شیر متمرکز می‌شود:
- اگر فکر می‌کنید که ابتلا به یک بیماری باعث کاهش تولید شیر شده است، به پزشک مراجعه کنید.
- به پزشک خود بگویید که در حال شیردهی هستید تا داروی مناسبی برای شما تجویز شود.
- با پزشک خود در مورد نحوه‌ی درمان بیماری‌ها در دوران شیردهی صحبت کنید.
۳. استرس
گاهی اوقات، استرس جسمی، عاطفی و روانی علت کم شدن شیر مادر است. اگر در حین شیردهی نگران حریم خصوصی خود باشید، ممکن است احساس خجالت کنید یا دچار استرس شوید. سایر عوامل مانند اضطراب، درد، مشکلات مالی و مشکلات زناشویی هم روی تولید شیر تأثیر منفی دارند:
- اگر درد دارید، تحت نظر پزشک از داروهای مسکن استفاده کنید. از پزشک خود بپرسید که آیا می‌توانید استامینوفن و ایبوپروفن مصرف کنید یا خیر.
- اگر از شیر دادن در حضور دیگران ناراحت هستید، برای انجام این کار به اتاق دیگری بروید.
- زمانی که استرس دارید نفس عمیق بکشید.
- در مورد احساسات خود با کسی که به او اعتماد دارید صحبت کنید.
۴. بارداری مجدد
اگر در دوران شیردهی دوباره باردار شوید، هورمون‌های بارداری ممکن است باعث کاهش شیر شما شوند. توجه داشته باشید که در دوران بارداری نمی‌توانید کار زیادی برای افزایش شیر خود انجام دهید. اگر سن فرزندتان زیر یک سال است، بعد از مشورت با متخصص اطفال در کنار شیر خود از شیرخشک استفاده کنید. کودکان بالای یک سال که به اندازه‌ی کافی غذای جامد می‌خورند ممکن است به شیرخشک نیاز نداشته باشند.
رژیم غذایی
آنچه که می‌خورید روی سلامتی شما و میزان تولید شیر تأثیر می‌گذارد. بعضی از گیاهان روی تولید شیر تأثیر منفی دارند، در حالی که بعضی از غذاها باعث افزایش شیر مادر می‌شوند.
۵. رژیم غذایی نامناسب
تحقیقات ثابت نکرده‌اند که غذاها و نوشیدنی‌ها بتوانند باعث کاهش چشمگیر شیر مادر شوند. حتی زمانی که رژیم غذایی مادر محدود است، بدن او می‌تواند شیر کافی تولید کند. با این حال، مصرف کافی مایعات و پیروی از برنامه‌ی غذایی سالم برای حفظ سلامتی مهم است:
- اگر میزان شیر شما کم شده، مایعات کافی بنوشید و به رژیم غذایی خود توجهی بیشتری داشته باشید.
- از غذاهایی که باعث افزایش تولید شیر می‌شوند، استفاده کنید. جو دوسر، بادام، نخود و سبزیجات برگ‌دار تیره را امتحان کنید که مغذی هستند و می‌توانند از تولید شیر مادر حمایت کنند.
۶. استفاده‌ی بیش از حد از گیاهان و ادویه‌ها
مصرف گیاهان و ادویه‌های مختلف در مقادیر کم مشکل‌ساز نیست، اما اگر در استفاده از آن‌ها زیاده‌روی کنید، ممکن است باعث کاهش تولید شیر شوند:
- سعی کنید از مصرف نعنا و مریم گلی خودداری کنید (بعضی از زنان وقتی می‌خواهند کودک را از شیر بگیرند، از این گیاهان برای کمک به خشک شدن شیر خود استفاده می‌کنند).
- به این نکته توجه کنید که مصرف منظم قطره‌‌ی سرفه‌ی منتول و آبنبات‌های حاوی نعنا می‌تواند روی میزان شیر تأثیر گذاشته و علت کم شدن شیر مادر باشد.
- از زیاده‌روی در مصرف جعفری، پونه‌ی کوهی، یاس و بومادران خودداری کنید.
- بهتر است برای افزایش شیر خود از گیاهانی مانند رازیانه، آلفا آلفا (جوانه‌ی یونجه)، سیر و زنجبیل استفاده کنید.
سبک زندگی
در دوران شیردهی لازم نیست همه‌ی چیزهایی را که دوست دارید کنار بگذارید. به‌عنوان مثال، هنوز هم می‌توانید صبح‌ها قهوه بنوشید. فقط مراقبت باشید که در انجام هیچ کاری زیاده‌روی نکنید. عوامل سبک زندگی که می‌توانند شیردهی را مختل کنند عبارتند از:
۷. مصرف بیش از حد کافئین
نوشابه، قهوه، چای و شکلات در حد اعتدال مناسب هستند، اما دریافت زیاد کافئین بدن شما را کم آب می‌کند و تولید شیر را کاهش می‌دهد. علاوه بر این، کافئین بیش از حد می‌تواند روی کودک شما هم تأثیر بگذارد. چراکه انتقال کافئین از طریق شیر مادر به بدن کودک باعث بی‌قراری و اختلال خواب او می‌شود. بنابراین:
- اگر در طول روز مقدار زیادی قهوه یا نوشابه می‌نوشید، میزان مصرف خود را به یک تا دو نوشیدنی کافئین‌دار محدود کنید.
- از چای سبز یا قهوه‌ی بدون کافئین استفاده کنید.
۸. سیگار کشیدن
سیگار ترشح اکسی‌توسین (Oxytocin) را در بدن شما مختل می‌کند. اکسی‌توسین هورمونی است که رفلکس جاری شدن شیر را تحریک می‌کند؛ یعنی با انقباض مجاری شیر باعث هدایت شیر به نوک سینه می‌شود. به همین دلیل توصیه می‌شود:
- از سیگار کشیدن در نزدیکی کودک خودداری کنید، اما به یاد داشته باشید که بهتر است اصلاً سیگار نکشید.
- از دو ساعت قبل از شیردهی و در حین شیردهی از کشیدن سیگار خودداری کنید.
- سعی کنید سیگار کشیدن را ترک کنید و اگر در این زمینه به کمک نیاز دارید با پزشک خود صحبت کنید.
۹. نوشیدن الکل
الکل نه تنها می‌تواند شیر مادر را کاهش دهد، بلکه روی توانایی شما برای رسیدگی به نیازهای فرزندتان هم تأثیر می‌گذارد. علاوه بر این، از طریق شیر وارد بدن کودک می‌شود و فرزندتان را در معرض خطر تأخیر رشد قرار می‌دهد.
داروها
مصرف بسیاری از داروها در دوران شیردهی بی‌خطر است، اما بعضی از آن‌ها ممکن است تولید شیر را کاهش دهند. به همین دلیل، همیشه قبل از مصرف دارو، حتی داروهای بدون نسخه، با پزشک یا داروساز مشورت کنید.
۱۰. مصرف داروهای خاص
بعضی از داروهای بدون نسخه و داروهای تجویز شده توسط پزشک می‌توانند علت کم شدن شیر مادر باشند:
- توجه داشته باشید که بسیاری از داروهای سرماخوردگی، سینوس و آلرژی حاوی یک ضداحتقان به نام سودوافدرین (Pseudoephedrine) هستند که می‌تواند شیر شما را خشک کند.
- قبل از تجویز هر دارویی به پزشک خود بگویید که در حال شیردهی هستید تا نحوه‌ی درمان و نوع دارو با توجه به وضعیت شما انتخاب شود.
۱۱. مصرف قرص‌های ضدبارداری
اگر مصرف قرص‌های ضدبارداری را برای جلوگیری از بارداری مجدد شروع کرده‌اید، ممکن است میزان تولید شیر تغییر کند. بعضی از داروهای پیشگیری از بارداری حاوی هورمون استروژن هستند که باعث کاهش تولید شیر می‌شود.
اگر می خواهید در دوران شیردهی از روش‌های پیشگیری از بارداری استفاده کنید، با پزشک خود در مورد روش‌هایی که برای مادران شیرده بی‌خطر هستند، صحبت کنید.
کلام پایانی
اگر در دوران شیردهی بسر می‌برید و میزان شیر شما کم شده، می‌توانید با توجهی بیشتر به موضوعاتی که در این مقاله به آن‌ها اشاره کردیم، تولید شیر را افزایش دهید. به‌عنوان مثال، استراحت کردن، کاهش استرس، داشتن رژیم غذایی سالم و اجتناب از مصرف سیگار و الکل می‌تواند تأثیر قابل توجهی روی شیر مادر داشته باشد.
البته گاهی اوقات هم چیزهایی وجود دارند که نمی‌توانید آن‌ها را تغییر دهید، مانند بارداری مجدد در دوران شیردهی یا ابتلا به بعضی بیماری‌ها. در این موارد توصیه می‌شود با پزشک خود و پزشک فرزندتان صحبت کنید. در بیشتر مواقع، می‌توانید به شیردهی خود ادامه دهید، اما ممکن است لازم باشد علاوه بر آن از شیرخشک هم استفاده کنید.