اهمیت انجام کار خانه برای بچه ها؛ برای هر سنی چه کاری مناسب است؟
در بسیاری از خانواده‌ها برای انجام کارهای خانه تقسیم وظایف می‌شود. واگذارکردن کارهای متناسب با سن بچه، عزت‌نفس او را افزایش می‌دهد، اهمیت انجام کار در موعد مقرر را به او نشان می‌دهد و مسئولیت‌پذیری را به او یاد می‌دهد. در این مقاله درباره کارهای متناسب با رده‌های مختلف سنی بچه‌ها صحبت می‌کنیم و سپس نکات مهم درباره واگذارکردن کارها به بچه‌ها را می‌گوییم. با ما همراه باشید.
اهمیت انجام کارهای خانه برای کودکان
کارشناس فرزندپروری می‌گوید: «همه ما نیاز داریم احساس مفیدبودن کنیم و بدانیم در حال انجام کاری مفید هستیم، حتی بچه‌ها؛ اما اگر کارهای خانه را به آنها واگذار نکنید، چنین احساسی نخواهند داشت.»
بسیار خوب، می‌بینیم که واگذار کردن کارهای خانه به بچه‌ها برایشان مفید است و برای اینکه کودک ما مسئولیت‌پذیر بار بیاید لازم است کارهای متناسب با سنش را به او بسپاریم. در قسمت بعدی مقاله کارهای متناسب با هر سن را می‌خوانید.
برای هر سنی چه کاری مناسب است؟
فرزند شما ممکن است بتواند کارهایی فراتر از تصور شما انجام بدهد. کودکی که به بازی‌های کامپیوتری پیچیده مسلط است، می‌تواند به‌راحتی ماشین‌ظرفشویی را هم روشن کند.
کار برای بچه ۲ تا ۳ساله
- جمع‌کردن اسباب‌بازی‌ها؛
- پرکردن ظرف غذای حیوان خانگی؛
- قراردادن لباس‌های کثیف در سبد؛
- پاک‌کردن کثیفی از سطح؛
- جمع‌کردن کتاب‌ها و مجلات.
کار برای بچه ۴ تا ۵ساله
هریک از کارهای بالا، به‌علاوه کارهای زیر:
- مرتب‌کردن تخت؛
- خالی‌کردن سبد زباله اتاقش؛
- تمیزکردن میز؛
- تمیزکردن سطح با جارودستی؛
- آب‌دادن به گل‌ها؛
- بیرون‌آوردن ظروف از ماشین‌ظرفشویی؛
- شستن ظروف پلاستیکی در سینک.
کار برای بچه ۶ تا ۷ساله
هر یک از کارهای بالا، به‌علاوه کارهای زیر:
- مرتب‌کردن لباس‌ها؛
- جاروکردن کف اتاق؛
- کمک‌کردن در چیدن میز غذا؛
- مرتب‌کردن اتاقش.
کار برای بچه ۸ تا ۱۰ساله
هر یک از کارهای بالا، به‌علاوه کارهای زیر:
- چیدن ظروف داخل ماشین‌ظرفشویی؛
- چیدن مواد غذایی داخل کابینت؛
- جاروبرقی کشیدن؛
- همکاری در درست‌کردن غذا؛
- شستن ظرف‌ها بعد از غذا؛
- جمع‌کردن لباس‌های شسته‌شده؛
- چیدن میز صبحانه؛
- پاک‌کردن کف زمین؛
- بردن حیوان خانگی به پیاده‌روی.
کار برای بچه ۱۲ ساله و بزرگ‌تر
هر یک از کارهای بالا، به‌علاوه کارهای زیر:
- بیرون‌آوردن لباس‌ها از ماشین‌ظرفشویی؛
- تاکردن لباس‌های شسته‌شده؛
- تمیزکردن حمام؛
- شستن پنجره‌ها؛
- شستن ماشین؛
- اتوکردن لباس‌ها؛
- تمیزکردن آشپزخانه؛
- نگه‌‌داری از خواهر و برادر نوزادش (با بزرگ‌سالان در خانه).
نکاتی که باید رعایت کنید
۱. کمال‌گرا نباشید
وقتی می‌خواهید برای اولین بار کاری را به کودکتان بسپارید، سخت‌گیری را کنار بگذارید و انتظارات‌تان را پایین بیاورید. قطعا دفعات اول بچه نمی‌تواند کار را بدون نقص انجام بدهد، اما مطمئن باشید با گذشت زمان و تمرین بیشتر، وضعیتش بهتر می‌شود. اگر از کودک توقع داشته باشید همه کارها را بدون نقص انجام بدهد، زمانی که به هر دلیلی نتواند از عهده‌اش برآید، ممکن است بین‌تان درگیری پیش بیاید یا خودتان سریع وارد عمل شوید و کار را انجام بدهید، که این اصلا خوب نیست و روحیه او را ضعیف می‌کند.
۲. معطل نکنید
ممکن است فکر کنید فرزندتان برای انجام کارهای خانه خیلی کوچک است، اما یادتان نرود بچه‌هایتان بیشتر از چیزی که فکر می‌کنید توانایی دارند. مک‌اینتایر می‌گوید بچه‌ها می‌توانند کارهای زیادی را در مراحل اولیه انجام دهند، مثل بردن لباس‌ها به رخت‌شویی یا تمیزکردن میز بعد از شام. بچه‌ها با انجام دادن کار، نحوه درست‌انجام‌دادن آن را یاد می‌گیرند. نترسید و کارهای متناسب با سنش را به او بسپارید.
۳. او را تحسین کنید
بچه‌ها دوست دارند کاری انجام بدهند. از این میل طبیعی و هیجان فرزندتان برای انجام کارها استفاده کنید و او را تشویق کنید. برای تحسین‌کردن کودک، منتظر تمام‌شدن کار نباشید. وقتی کودکتان در حال انجام دادن کار است، او را تحسین و تشویق کنید. این اقدام مثبت باعث می‌شود از انجام کار لذت ببرد و احساس شایستگی کند.
۴. نظر بچه را درباره کارهایی که دوست دارد امتحان کند، بپرسید
اگر کار موردعلاقه او برای سنش خیلی سخت یا خطرناک است، یک جایگزین پیدا کنید؛ مثلا اگر کودکتان دوست دارد سبزیجات خرد کند و هنوز از پس این کار برنمی آید، می‌توانید کاهو را به او بدهید تا با دستش آن را خرد کند.
۵. کارهای خانه را برای بچه‌ها سرگرم‌کننده کنید
سرگرم‌کننده‌بودن کارها باعث می‌شود بچه برای انجام آن ترغیب شود؛ مثلا وقتی می‌خواهید خانه را تمیز کنید، موسیقی بگذارید. شنیدن موسیقی در حین انجام کار، انگیزه فرد را افزایش می‌دهد و کار را سرگرم‌کننده جلوه می‌دهد.
۶. سازگار باشید
اگر به‌طور منظم از بچه‌ها نخواهید که در انجام کارها کمک کنند، ممکن است به امید اینکه کس دیگری کار را انجام بدهد، انجام آن را به تعویق بیندازند.
۷. نمودار کاری درست کنید
فهرستی از کارهای خانه بنویسید و از بچه‌ها بخواهید کارهایی را که بیشتر دوست دارند انجام دهند انتخاب کنند و بعد یک نمودار درست کنید. اول از همه مطمئن شوید هرکسی کاری متناسب با سنش را انتخاب کرده است. سپس نمودار را به سه ستون تقسیم کنید: ستون اول برای فهرست کارها و اسم کسی که قرار است آن را انجام بدهد، دومی برای مهلت انجام آن و ستون آخر برای تیک‌زدن پس از اتمام کار است. نمودار را در جایی قرار دهید که همه بتوانند آن را ببینند.
دو نکته مهم
۱. کارها را صریح بیان کنید
مثلا جمله «اتاقت را تمیز کن» مبهم است. به‌جای آن مثلا بهتر است بگویید: «لباس‌هایت را توی کمد و کتاب‌ها را داخل قفسه بگذار».
۲. برای انجام کار به بچه سخت نگیرید
ابتدا به او نشان دهید که چگونه کارها را مرحله‌به‌مرحله انجام بدهد. در مرحله بعد، اجازه دهید فرزندتان در انجام آن به شما کمک کند. سپس در حالی که خودتان کنارش هستید، از او بخواهید کار را انجام دهد. هنگامی که کودک کاملا به آن مسلط شد، آماده است که به‌تنهایی آن را انجام بدهد.
سخن پایانی
مهم‌ترین چیزی که در هنگام سپردن کارها به بچه‌ها باید در نظر داشته باشید، متناسب بودن کار با سن بچه است. توانایی‌های کودک را بسنجید و ببینید آیا می‌تواند کار مدنظرتان را انجام بدهد یا خیر. با صرف زمان برای کمک به فرزندتان در انجام کارها، برایش الگویی ایجاد خواهید کرد که برای هر دوی شما مفید خواهد بود.