آیا ریزش مو در دوران بارداری و بعد از زایمان طبیعی است؟
در دوران بارداری، بسیاری از زنان متوجه می‌شوند که موهایشان ضخیم‌تر شده و کمتر می‌ریزد. با این حال، زنانی هم هستند که به دلایل مختلف با مشکل ریزش مو در بارداری مواجه می‌شوند. بعد از زایمان، احتمالاً به دلیل تغییرات هورمونی میزان ریزش مو افزایش می‌یابد که معمولاً این مشکل با گذشت زمان و بدون اینکه به درمان خاصی نیاز داشته باشد، برطرف میشود.
در دوران بارداری و پس از زایمان، تغییرات جسمی و روحی زیادی اتفاق می‌افتد که می‌توان گفت ریزش مو یکی از آزاردهنده‌ترین موارد آن است. در این مقاله درباره‌ی تأثیر بارداری روی مو صحبت کرده و شما را با راهکارهای مؤثر برای پیشگیری و درمان ریزش مو در بارداری و شیردهی آشنا می‌کنیم. ما را تا انتهای این مقاله همراهی کنید.
علت ریزش مو در بارداری چیست؟
در دوران بارداری، در بسیاری از زنان بافت موها و رشد آن‌ها تغییر می‌کند، موها ضخیم‌تر به نظر می‌رسد و حتی ممکن است به دلیل تغییر هورمون‌ها در بعضی از نقاط بدن که معمولاً فاقد مو هستند، مثل صورت، سینه، شکم و بازوها، فرد شاهد رشد مو باشد.
هم مردان و هم زنان به‌طور متوسط روزانه ۵۰ تا ۱۰۰ تار مو از دست می‌دهند. در دوران بارداری، افزایش سطح استروژن باعث کند شدن چرخه‌ی طبیعی ریزش مو میشود. درنتیجه، بعضی از زنان ممکن است در این دوران تعداد تار موی کمتری از دست بدهند. اما همیشه این‌طور نیست و گاهی اوقات دلایل زیر به ریزش مو در بارداری منجر می‌شوند:
۱. تغییر هورمونی
در بعضی از زنان به دلیل استرس یا شوک موها نازک شده و می‌ریزند. این وضعیت که «تلوژن افلوویوم» (Telogen effluvium) نامیده میشود، تعداد کمی از زنان را در دوران بارداری تحت تأثیر قرار می‌دهد.
سه‌ماهه‌ی اول بارداری به دلیل تغییر چشمگیر هورمون‌ها بدن را تحت فشار قرار می‌دهد تا به رشد جنین کمک کند. این فشار و استرس می‌تواند تعداد بیشتری از موهای سر را وارد مرحله‌ی تلوژن (Telogen phase) یا استراحت کند. بنابراین، به جای ریختن ۱۰۰ تار مو ممکن است هر روز ۳۰۰ تار مو از دست بدهید. گاهی اوقات، احتمال دارد ریزش موی ناشی از تغییرات هورمونی بلافاصله اتفاق نیفتد و بعد از دو تا چهار ماه متوجه‌ی آن شوید. معمولاً این وضعیت بیش از۶ ماه طول نمی‌کشد و به ریزش موی دائمی منجر نمی‌شود.
۲. بیماری‌ها
در دوران بارداری، ابتلا به مشکلات زیر می‌تواند باعث تلوژن افلوویوم شود. اگرچه در موارد زیر ریزش مو دائمی نیست، اما تا زمانی که بیماری زمینه‌ای برطرف نشود، موها به حالت عادی برنمی‌گردند.
مشکلات تیروئید
تشخیص اختلالات تیروئید، شامل پرکاری تیروئید و کم‌کاری تیروئید، می‌تواند در دوران بارداری دشوار باشد. از بین این دو بیماری، کم‌کاری تیروئید شایع‌تر است و از هر ۱۰۰ زن باردار دو تا سه نفر را مبتلا می‌کند. گرفتگی عضلات، یبوست، خستگی و ریزش مو از رایج‌ترین علائم کم‌کاری تیروئید هستند. علاوه بر این دو بیماری، از هر ۲۰ زن یک نفر از آن‌ها پس از زایمان به مشکلات تیروئید (تیروئیدیت پس از زایمان) دچار میشود. در همه‌ی موارد، با آزمایش خون می‌توان به بروز اختلالات تیروئید پی برد.
کمبود آهن
کمبود آهن زمانی اتفاق می‌افتد که گلبول قرمز کافی برای رساندن اکسیژن به بافت‌های مختلف بدن وجود نداشته باشد. این وضعیت باعث نازک شدن موها، خستگی، نامنظم شدن ضربان قلب، تنگی نفس و سردرد میشود. زنان باردار در معرض خطر ابتلا به کم‌خونی فقر آهن قرار دارند، به‌خصوص اگر بین بارداری‌های آن‌ها فاصله‌ی کمی وجود داشته باشد، چندقلو باردار باشند یا دچار تهوع صبحگاهی شدید باشند. این مشکل با آزمایش خون قابل تشخیص است.
بعد از بارداری چه تغییراتی در موها رخ می‌دهد؟
بسیاری از زنان در عرض چند ماه پس از زایمان دچار ریزش مو می‌شوند که این مشکل حدود چهار ماه پس از زایمان به اوج خود می‌رسد. ریزش مو بعد از زایمان هم که از نظر پزشکی به‌عنوان تلوژن افلوویوم شناخته میشود، به دلیل تغییر میزان هورمون‌های پروژسترون و استروژن در بدن رخ می‌دهد.
پس از زایمان، میزان هورمون‌های بدن به سرعت کم میشود تا به سطح قبل از بارداری برسد. کاهش هورمون‌ها باعث برگشت مو به چرخه‌ی رشد قبلی خود میشود. اگرچه این وضعیت می‌تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد، اما معمولاً موها باید به طور کامل در عرض ۳ تا ۶ ماه دوباره در آمده و رشد کنند.
آیا ریزش مو بعد از بارداری طبیعی است؟
آکادمی پوست آمریکا (AAD) ریزش مو پس از زایمان را یک پدیده‌ی طبیعی و موقتی می‌داند. به طوریکه معمولاً در عرض ۶ ماه پس از زایمان متوقف میشود و در بیشتر زنان ضخامت موها در عرض یک سال به حالت معمول خود برمی‌گردد، اگرچه ممکن است در بعضی از آن‌ها این اتفاق زودتر رخ دهد.
کسانی که طی یک سال وضعیت موهایشان به حالت قبل برنگشته است، باید با پزشک صحبت کنند. چون ریزش موی شدید ممکن است از ابتلا به سایر بیماری‌ها مانند کم‌کاری تیروئید یا تیروئیدیت ناشی شود.
چگونه ریزش موی مرتبط با بارداری را درمان کنیم؟
ریزش مویی که در اثر بارداری رخ می‌دهد، موقتی است، به درمان خاصی نیاز ندارد و معمولاً با گذشت زمان خودبهخود برطرف میشود. با این حال، AAD پیشنهاد می‌کند که در این دوران برای مراقبت از موهایتان به نکات زیر توجه کنید:
- استفاده از نرم‌کننده و شامپوی حجم‌دهنده (Volumizing)
- استفاده نکردن از شامپوهایی که برچسب شامپوی نرم‌کننده (Conditioning shampoo) دارند و نرم‌کننده‌هایی که دارای برچسب نرم‌کننده‌ی قوی (Intensive conditioners) هستند
- استفاده از نرم‌کننده روی ساقه‌ی مو و اجتناب از تماس آن با پوست سر
- استفاده از نرم‌کننده‌ی مخصوص موهای نازک
- امتحان کردن یک مدل موی جدید که باعث میشود موها حجیم‌تر و پرپشت‌تر به نظر برسند
- عدم استفاده از کش‌های سفت یا سایر وسایلی که باعث کشیده شدن موها می‌شوند
- شست‌وشوی آرام موها
گاهی اوقات در صورتی که رشد موها به حالت عادی برنگردد، پزشکان ماینوکسیدیل (Minoxidil) تجویز می‌کنند، اما این دارو برای استفاده در دوران بارداری و شیردهی مناسب نیست. در صورت ابتلا به کم‌کاری تیروئید یا کم‌خونی فقر آهن، همکاری با پزشک به منظور یافتن راهکار مناسب برای درمان بیماری زمینه‌ای و رشد مجدد موها ضروری است.
پیروی از رژیم غذایی سالم
بهبودی پس از زایمان بدون توجه به رژیم غذایی و نوع غذاهای مصرفی امکان‌پذیر نیست. خوردن انواع میوه‌ها، سبزیجات و پروتئین‌های سالم به تأمین مواد مغذی مورد نیاز بدن و حفظ عملکرد مطلوب آن کمک می‌کند. مصرف غذاهای زیر می‌تواند رشد موها را بهبود بخشد:
- ماهی، مثل سالمون
- سبزیجات تیره و برگ‌دار، مانند اسفناج و کلم بروکلی
- حبوبات، از جمله لوبیا چشم‌بلبلی و عدس
- آجیل، مانند گردو، بادام و بادام هندی
- هویج
دریافت مکمل‌های غذایی
اگرچه اثربخشی هیچ ویتامینی برای بهبود ریزش موی مرتبط با بارداری ثابت نشده است، اما بعضی از سازمان‌های بهداشتی توصیه می‌کنند که همه‌ی افراد، از جمله زنان باردار و شیرده، مکمل ویتامین D مصرف کنند.
کنترل استرس
استرس روی سلامت فرد تأثیر منفی می‌گذارد و استرس مزمن می‌تواند باعث ریزش مو شود. همه‌ی افراد می‌توانند از راهکارهای زیر برای کاهش سطح استرس خود کمک بگیرند:
- ورزش منظم
- استفاده از تکنیک‌های آرامش‌بخش، مانند مدیتیشن و یوگا
- مراجعه به مشاور
- تنفس عمیق
سؤالات متداول
در ادامه‌ی مطلب به بعضی از رایج‌ترین سؤالاتی که درباره‌ی تأثیر بارداری و شیردهی روی موها مطرح میشود، پاسخ می‌دهیم.
آیا شیردهی باعث ریزش مو میشود؟
به اعتقاد محققان، هیچ رابطه‌ای بین شیردهی و ریزش مو پس از زایمان وجود ندارد. در یک مطالعه مشاهده شد که شیردهی چهار ماه پس از بارداری می‌تواند روی مرحله‌ی آناژن (Anagen phase) که مرحله‌ی رشد موها است، تأثیر بگذارد. اما به گفته‌ی نویسندگان این تحقیق، تعداد شرکت‌کنندگان برای رسیدن به یک نتیجه‌ی قطعی در مورد تأثیر شیردهی روی سلامت موها بسیار کم است. در مرحله‌ی آناژن، سلول‌ها در ریشه‌ی مو تقسیم می‌شوند و با رشد موی جدید، موی قدیمی از پوست سر خارج میشود. هر چقدر این مرحله طولانی‌تر باشد، موهای بلندتری خواهید داشت.
آیا ریزش مو نشانه‌ی بارداری است؟
معمولاً ریزش مو نشاندهندهی باردار بودن فرد نیست. کنار گذاشتن قرص‌های ضدبارداری، عدم تعادل هورمونی در دوران بارداری و سقط جنین از جمله عواملی هستند که می‌توانند به کاهش هورمون استروژن و درنتیجه ریزش مو منجر شوند. رایج‌ترین علائم بارداری عبارتند از:
- تأخیر قاعدگی
- خونریزی خفیف
- درد و تورم سینه‌ها و نوک سینه‌ها
- خستگی
- سردرد
- استفراغ و حالت تهوع
- هوس‌های غذایی یا بیزاری از غذا
- نوسانات خلقی
- تکرر ادرار
هر فردی که فکر می‌کند ممکن است باردار باشد، باید به پزشک مراجعه کند.
کلام پایانی
بعضی از زنان در دوران بارداری متوجه‌ی ضخیم‌تر شدن موها و ریزش کمتر آن‌ها می‌شوند. با این حال، مدت کوتاهی پس از زایمان ممکن است فرد به دلیل تغییرات هورمونی دچار ریزش مو شود که معمولاً چهار ماه پس از زایمان به اوج خود می‌رسد. خوشبختانه، در بیشتر موارد ریزش مو پس از زایمان موقتی است و خودبهخود برطرف میشود، اما اگر ادامه پیدا کرد یا با علائم دیگری همراه بود، باید به پزشک مراجعه شود.