بارداری بعد از ۳۵ سالگی؛ چالش‌ها، راهکارها و زمان مراجعه به پزشک
سن یکی از عوامل مهمی است که می‌تواند توانایی شما را برای باردار شدن پیش‌بینی کند. تحقیقات نشان داده است که غالباً پس از یک سن خاص، و به‌خصوص بعد از ۳۵ سالگی، باردار شدن دشوارتر می‌شود. با این حال، در سنین بالا نه تنها تولد نوزاد سالم غیرممکن نیست، بلکه بسیار رایج است. برای اینکه با خطرات بارداری بعد از ۳۵ سالگی و راه‌های مقابله با آن آشنا شوید، این مقاله را تا انتها بخوانید.
مشکلات بارداری بعد از ۳۵ سالگی
بسیاری از زنان بارداری را تا دهه‌ی سوم زندگی یا بعد از آن به تأخیر می‌اندازند. اگر می‌خواهید پس از ۳۵ سالگی باردار شوید، باید با خطرات و مشکلات خاص این سن آشنا شوید، از جمله:
- با افزایش سن کمیت و کیفیت تخمک‌ها کاهش می‌یابد. بنابراین، برای باردار شدن به زمان بیشتری نیاز دارید.
- به دلیل تغییرات هورمونی که می‌تواند باعث آزاد شدن چند تخمک به‌طور همزمان شود، شانس چند قلوزایی افزایش پیدا می‌کند.
- احتمال ابتلا به دیابت بارداری و پرفشاری خون بیشتر می‌شود.
- احتمال تولد نوزاد کم‌وزن و زایمان زودرس افزایش می‌یابد.
- خطر بروز عوارض مرتبط با بارداری بیشتر می‌شود و به همین دلیل ممکن است به سزارین نیاز پیدا کنید.
- احتمال بروز ناهنجاری‌های کروموزومی، مانند سندرم داون، در نوزادی که مادرش سن بالاتری دارد، بیشتر است.
- خطر سقط جنین افزایش پیدا می‌کند.
نتایج یک مطالعه نشان داده است که در زنان پس از ۳۰ سالگی میزان سقط جنین افزایش یافته و برای زنان بالاتر از ۴۵ سال به بیش از ۵۰ درصد می‌رسد. این میزان برای افرادی که در دهه‌ی ۲۰ زندگی خود بسر می‌برند، کمتر از ۱۵ درصد است. طبق تحقیقات، کاهش کیفیت تخمک و همچنین افزایش خطر بیماری‌های مزمن مانند پرفشاری خون و دیابت می‌تواند احتمال سقط جنین را بالا ببرد.
دلایل کاهش قدرت باروری با افزایش سن
یکی از دلایل بیولوژیکی که باعث می‌شود بعد از رسیدن به یک سن خاص باردار شدن دشوارتر باشد، این است که با افزایش سن تعداد و کیفیت تخمک‌ها کاهش می‌یابد. شما با حدود ۱ میلیون تخمک متولد می‌شوید که وقتی به سن بلوغ می‌رسید، حدود ۳۰۰ هزار عدد از آن‌ها باقی مانده است. در سن ۳۷ سالگی، تعداد تخمک‌ها به ۲۵ هزار عدد کاهش می‌یابد.
این اعداد مهم هستند. چون هر چقدر تعداد تخمک‌ها کمتر باشد، احتمال بارداری هم کمتر می‌شود. حتی اگر باردار شوید، احتمال اینکه تخمک‌های شما دارای کروموزوم‌های غیرطبیعی باشند، بیشتر است که این موضوع می‌تواند خطر سقط جنین را افزایش دهد. علاوه بر این، بعد از ۳۵ سالگی احتمال ابتلا به آندومتریوز و فیبروم رحم افزایش پیدا می‌کند و به همین دلیل باردار شدن سخت‌تر می‌شود.
دهه‌ی ۲۰ زندگی اوج دوران باروری شما محسوب می‌شود. از هر چهار زن که در سنین ۲۰ تا ۳۰ سالگی بسر می‌برند، یک نفر در هر سیکل قاعدگی باردار می‌شود. اما در زنان بالای ۴۰ سال، از هر ۱۰ نفر فقط یک نفر باردار می‌شود. آمارهای موجود نشان می‌دهد که در سال ۲۰۱۸ میلادی (۱۳۹۷ شمسی)، نرخ زاد و ولد برای زنان ۳۵ تا ۳۹ ساله ۵۲/۶ مورد به ازای هر ۱۰۰۰ زن و برای سنین ۴۰ تا ۴۴ سال ۱۱/۸ مورد به ازای هر ۱۰۰۰ زن بوده است.
تأثیر سن مردان بر شانس باردار شدن همسران‌شان
تحقیقات نشان می‌دهد که قدرت باروری مردان هم با افزایش سن کاهش می‌یابد، اما نه به اندازه‌ی قدرت باروری زنان. با افزایش سن سرعت حرکت اسپرم کمتر می‌شود و شکل آن تغییر می‌کند. اما کیفیت اسپرم تا زمانی که مردان به دهه‌ی ۶۰ زندگی نرسند، به‌طور چشمگیر تحت تأثیر قرار نمی‌گیرد. در طول یک سال تلاش برای باردار شدن، احتمال بارداری زنانی که سن همسرشان ۴۰ سال یا بالاتر است نسبت به زنانی که همسران‌شان در دهه‌ی ۲۰ زندگی بسر می‌برند، ۳۰ درصد کمتر است.
زمان مراجعه به پزشک
اگر می‌خواهید باردار شوید، زمان بسیار مهم است. چون افزایش سن به‌طور طبیعی روی قدرت باروری شما تأثیر دارد. اگر سن شما کمتر از ۳۵ سال است و بعد از یک سال تلاش هنوز باردار نشده‌اید، ممکن است پزشک استفاده از درمان‌های باروری را توصیه کند. در صورتی که سن شما بالاتر از ۳۵ سال باشد، این مدت زمان به ۶ ماه کاهش می‌یابد. اگر بیماری روی باروری شما تأثیر گذاشته باشد، احتمالاً پزشک بلافاصله استفاده از داروهای محرک تخمک‌گذاری یا لقاح آزمایشگاهی (IVF) را توصیه می‌کند.
اگر بیش از ۳۵ سال دارید، نباید برای مشورت کردن با پزشک یک سال کامل صبر کنید. اگر بعد از ۶ ماه تلاش باردار نشدید، در مورد آزمایش باروری با پزشک صحبت کنید. چنانچه سن شما بالای ۴۰ سال است، قبل از تلاش برای باردار شدن به پزشک مراجعه کنید. موفقیت استفاده از روش‌های درمانی با افزایش سن کمتر می‌شود. پس هر چقدر زودتر شروع کنید، احتمال اینکه باردار شوید، بیشتر است.
اگر هیچ دلیل واضحی برای مشکلات باروری شما پیدا نشود، ممکن است پزشک پیشنهاد دهد که برای چند ماه‌ی دیگر به تلاش برای بارداری طبیعی ادامه دهید، سپس اگر موفق نشدید، دوباره به او مراجعه کنید. احتمالاً پزشک انجام آزمایش خون، سونوگرافی و عکس رنگی رحم به نام هیستروسالپینگوگرافی (HSG) را توصیه می‌کند. برای همسرتان هم ممکن است آنالیز مایع منی انجام شود. بعد از اینکه نتایج آزمایشات اولیه آماده شد، شما، همسر و پزشک‌تان می‌توانید در مورد مراحل بعدی تصمیم بگیرید.
درمان ناباروری وابسته به سن
با این تصور که درمان‌های باروری می‌توانند زمان از دست رفته را جبران کنند، مراجعه به پزشک را به تعویق نیندازید. چراکه میزان موفقیت این درمان‌ها با افزایش سن کمتر می‌شود، مگر اینکه قصد استفاده از تخمک‌های اهدایی را داشته باشید. میزان موفقیت درمان‌های باروری بعد از ۴۰ سالگی به‌شدت کاهش می‌یابد.
نرخ تولد زنده برای زنان ۳۵ تا ۳۷ ساله ۴۲ درصد و برای زنان ۳۸ تا ۴۰ ساله ۲۶/۶ درصد است. آمارها نشان می‌دهد که درصد تولد زنده در هر سیکل IVF برای زنان بالای ۴۰ سال فقط ۵/۸ درصد است. با این حال، اگر از تخمک‌های اهدایی استفاده شود، میزان موفقیت تقریباً به ۴۰ درصد می‌رسد. به یاد داشته باشید که میزان موفقیت داروهای باروری مانند کلومید (Clomid) یا روش‌های باروری مانند IVF، به جزء سن به علت ناباروری هم بستگی دارد.
تأثیر سبک زندگی روی قدرت باروری
وقتی سن شما بالا می‌رود، قدرت باروری‌تان کمتر می‌شود. با این حال، سن تنها عاملی نیست که روی سرعت باردار شدن تأثیر دارد. چراکه سبک زندگی هم می‌تواند قدرت باروری را تحت تأثیر قرار داده و احتمال بروز مشکلات دوران بارداری را کاهش دهد. به همین دلیل، بهتر است تغییراتی در سبک زندگی خود ایجاد کنید. به‌عنوان مثال:
- قبل از بارداری با پزشک مشورت کنید. با پزشک درباره‌ی وضعیت کلی سلامتی خود و تغییرات سبک زندگی که ممکن است بتواند شانس شما را برای داشتن یک بارداری سالم بهبود بخشد، صحبت کنید.
- در دوران بارداری به‌طور منظم به پزشک مراجعه کنید. مراجعه‌ی منظم به پزشک این امکان را برای او فراهم می‌کند که به‌خوبی وضعیت سلامتی شما و جنین‌تان را کنترل کند. هر علامت یا نشانه‌ای را که باعث نگرانی شما شده است، با پزشک در میان بگذارید تا خیال‌تان راحت شود.
- رژیم غذایی سالم داشته باشید. در دوران بارداری، نیاز به اسید فولیک، کلسیم، آهن، ویتامین D و سایر مواد مغذی ضروری بیشتر می‌شود. اگر در حال حاضر از یک رژیم غذایی سالم پیروی می‌کنید، به استفاده از آن ادامه دهید. مصرف مکمل‌های حاوی ویتامین که معمولاً از چند ماه قبل از بارداری شروع می‌شود، می‌تواند به رفع کمبودهای تغذیه‌ای شما کمک کند.
- هوشمندانه وزن اضافه کنید. افزایش وزن مناسب در دوران بارداری می‌تواند به حفظ سلامت کودک شما کمک کند. در مورد میزان افزایش وزنی که باید داشته باشید، با پزشک صحبت کنید.
- فعالیت بدنی را فراموش نکنید. فعالیت بدنی منظم سطح انرژی شما را افزایش داده و وضعیت سلامتی‌تان را بهبود می‌بخشد. همچنین می‌تواند بنیه و قدرت عضلانی شما را افزایش دهد تا برای زایمان آماده شوید. قبل از شروع فعالیت بدنی، به‌خصوص اگر بیماری خاصی دارید، با پزشک خود مشورت کنید.
- از مواد مضر و خطرناک دوری کنید. مصرف الکل، تنباکو و مواد مخدر در دوران بارداری ممنوع است.
- با آزمایشات قبل از تولد که می‌توانند ناهنجاری‌های کروموزومی را شناسایی کنند، آشنا شوید. با پزشک خود درباره‌ی آزمایش cfDNA که می‌تواند ناهنجاری‌های کروموزومی جنین را تشخیص دهد، صحبت کنید. برای انجام این آزمایش، DNA مادر و جنین از نمونه‌ی خون مادر استخراج می‌شود و از نظر احتمال بروز مشکلات کروموزومی خاص مانند سندرم داون مورد بررسی قرار می‌گیرد.
تست‌های تشخیصی مانند نمونه‌برداری از پرزهای جفتی (کوریونی) و آمنیوسنتز هم می‌توانند اطلاعاتی در مورد کروموزوم های کودک یا خطر ناهنجاری‌های کروموزومی ارائه دهند، اما کمی خطر سقط جنین را افزایش می‌دهند. پزشک می‌تواند به شما در سنجش خطرات و مزایای استفاده از این روش‌ها کمک کند.
ضرورت آمادگی برای باردار شدن
اگر می‌خواهید روزی بچه‌دار شوید، باید بدانید که سنتان چه تأثیری روی شانس بارداری شما دارد. آگاهی از این موضوع به شما کمک می‌کند تا درباره‌ی زمان باردار شدن تصمیمات آگاهانه‌تری بگیرید.
از اینکه دیر به فکر تشکیل خانواده یا باردار شدن افتاده‌اید، خودتان را سرزنش نکنید. اگر در سنین پایین‌تر آماده‌ی بچه‌دار شدن نبودید، اشکالی ندارد. بهتر است صبر کنید تا اینکه بخواهید در زمان نامناسب ازدواج کنید یا باردار شوید.
هیچ‌کس نباید قبل از اینکه احساس آمادگی کند، بچه‌دار شود. در صورتی که آماده نیستید، اجازه ندهید سنتان یا نظر دیگران شما را برای تشکیل خانواده یا بچه‌دار شدن تحت فشار قرار دهد. با این حال، بهتر است تا زمانی که جوان‌تر هستید درباره‌ی باردار شدن فکر کنید. اگر می‌دانید که دوست دارید روزی بچه‌دار شوید اما اکنون آماده نیستید، می‌توانید تخمک خود را فریز کنید یا از تخمک و جنین اهدایی استفاده کنید.
کلام پایانی
بارداری بعد از ۳۵ سالگی دشوارتر از دهه‌ی ۲۰ زندگی است و ممکن است با چالش‌های فراوان همراه باشد، اما غیرممکن هم نیست. اگر بعد از ۶ ماه تلاش باردار نشدید، با پزشک صحبت کنید. هر چقدر زودتر آزمایش باروری را انجام دهید و در صورت نیاز تحت درمان قرار بگیرید، بهتر است. چون شانس باردار شدنتان بیشتر می‌شود.
اگرچه نمی‌توانید از پیر شدن خود جلوگیری کنید، اما می‌توانید با اصلاح سبک زندگی احتمال بروز مشکلات مرتبط با بارداری را کاهش دهید. تغذیه‌ی سالم، فعالیت بدنی، کنار گذاشتن عاداتی که روی باروری تأثیر منفی دارند و حفظ وزن در محدوده‌ی سالم به شما کمک می‌کند که سریع‌تر باردار شوید. علاوه بر این، شانس موفقیت درمان‌های باروری را افزایش می‌دهد.