هر آنچه باید درباره‌ی مصرف ملاتونین در دوران شیردهی بدانید
بدون شک مادر شدن تجربه‌ای تکان‌دهنده است، به گونه‌ای که شخص دیگر قادر نخواهد بود به همان نحوی که قبل از تولد فرزندش به دنیا می‌نگریسته، آن را ارزیابی کند. مسلما تجربه کردن حس شیرین مادر شدن با دشواری‌های بسیاری همراه است که یکی از مرسوم‌ترین و مهم‌ترین آن‌ها، کم‌خوابی یا بی‌خوابی ناشی از به هم خوردن تعادل در میزان ترشح هورمون ملاتونین است. اگر شما هم به تازگی مادر شده‌اید و از اختلال‌های خواب رنج می‌برید، این مقاله برای شما است!
در این مقاله پس از معرفی ملاتونین و بررسی شرایط استفاده از ملاتونین توسط مادران شیرده، ۴ باور مرسوم درباره‌ی مصرف ملاتونین را نقض می‌کنیم و ۳ راهکار کاربردی برای تحریک طبیعی ترشح هورمون ملاتونین را معرفی می‌کنیم. با ما همراه باشید.
ملاتونین چیست؟
ملاتونین هورمونی است که توسط غده‌ی هیپوفیز ترشح می‌شود و به القای احساس خواب‌آلودگی به هنگام شب کمک می‌کند. هنگامی که در یک فضای تاریک قرار می‌گیرید، بدنتان ملاتونین بیشتری ترشح می‌کند. به همین دلیل است که برای افزایش کیفیت خواب، خوابیدن در فضاهای تاریک به شدت توصیه می‌شود. ترشح ملاتونین باعث تنظیم ساعت زیستی بدن می‌شود و خواب بهتر و طولانی‌تر در طول شب و انرژی و شادابی بیشتر در طول روز را تضمین می‌کند.
اهمیت ملاتونین برای تازه مادران
اگر به تازگی مادر شده‌اید، به احتمال زیاد با اختلال‌های هورمونی پس از زایمان آشنا هستید. واقعیت این است که تا مدتی بعد از زایمان، بدن مشغول وفق دادن خود به شرایط جدید و تنظیم دوباره‌ی هورمون‌ها است. به همین دلیل است که اختلال‌هایی همچون کم‌خوابی و بی‌خوابی میان تازه مادران به شدت شایع است. در چنین شرایطی، شاید با خود فکر کرده باشید که آیا می‌توانید به راحتی از مکمل‌های حاوی ملاتونین استفاده کنید یا نه.
داشتن پرسش‌هایی از این دست بسیار مهم و به‌جا است. به عنوان یک مادر، شما باید انرژی و توانایی جسمی و روانی کافی برای دست و پنجه نرم کردن با روزمرگی‌ها و نیازهای بی‌پایان نوزادتان را داشته باشید و کسب این توانایی جز با داشتن خواب باکیفیت و کافی ممکن نیست. اما نگرانی اصلی تازه مادران از مسئله‌ی شیردهی نشأت می‌گیرد.
آیا استفاده از ملاتونین در دوران شیردهی کار درستی است؟
پاسخ کوتاه به این سؤال «نه» است، اما توجیهی منطقی برای این پاسخ وجود دارد. از آنجایی‌که مطالعه‌های علمی زیادی در رابطه با مزایا و معایب مصرف ملاتونین در دوران شیردهی صورت نگرفته‌اند، نمی‌توان با قطعیت درباره‌ی مصرف یا عدم مصرف آن نظر داد. بنابراین، هوشمندانه‌ترین کار استفاده از راه‌حل‌های جایگزین تا زمان از شیر گرفتن کودک است. واقعیت این است که ملاتونین مصرف شده توسط مادر، از طریق شیر به نوزاد منتقل می‌شود.
مطالعه‌های صورت گرفته در رابطه با مواد تشکیل‌دهنده‌ی شیر مادر نشان داده‌اند که به هنگام شب، مقادیر بیشتری از ملاتونین طبیعی در شیر مادر موجود است. این باعث می‌شود تا نوزادان در شب راحت‌تر و طولانی‌تر بخوابند. اگر دقت کنید، متوجه می‌شوید که نوزادان تا چندین هفته‌ی اول پس از تولد، شب و روز را از یکدیگر تشخیص نمی‌دهند و برای همین برنامه‌ی خواب درستی ندارند. ملاتونین طبیعی موجود در شیر مادر به تنظیم ساعت زیستی نوزادان کمک می‌کند. با این وجود، می‌توان گفت وارد کردن مقادیر بیشتری از این هورمون به بدن نوزاد، کار عاقلانه‌ای نیست.
چرا نباید در دوران شیردهی ملاتونین مصرف کرد؟
از آنجایی‌که شیر مادر حاوی مقادیر کافی ملاتونین طبیعی برای رفع نیازهای نوزاد است و مکمل‌های حاوی ملاتونین این میزان را تا حد نامعلومی بیشتر می‌کنند، احتیاط حکم می‌کند که از مکمل‌های حاوی این هورمون در دوران شیردهی استفاده نشود. البته مطالعه‌های محدودی در زمینه‌ی مصرف ملاتونین در دوران شیردهی نشان داده‌اند که استفادهی کم و کنترل‌شده‌ی آن در بازه‌های زمانی مشخص مشکل چندانی ایجاد نمی‌کند.
یافته‌های علمی نشان داده‌اند که بالا رفتن سطح ملاتونین در بدن نوزادان می‌تواند پیامدهایی همچون ناآرامی، خواب‌آلودگی، سردرد و افزایش میزان شب‌ادراری را به همراه داشته باشد. خواب‌آلودگی بیش از حد می‌تواند تأثیر بسیار منفی روی سلامت نوزادان داشته باشد. نوزادانی که در بیدار ماندن مشکل دارند، معمولا به زردی مبتلا می‌شوند و مراحل تکامل را به درستی طی نمی‌کنند. با وجود همه‌ی این‌ها، بهتر است در دوران شیردهی از مصرف این هورمون خودداری کنید.
چه زمانی می‌توان دوباره به مصرف ملاتونین روی آورد؟
هنگامی که کودک بالاخره از شیر گرفته شود، می‌توانید به مصرف ملاتونین روی آورید. در این برهه، هیچ آسیبی کودکتان را تهدید نمی‌کند. اما اگر قصد بارداری مجدد دارید، بهتر است از مصرف آن خودداری کنید یا میزان مصرفتان را کاهش دهید. در زمینه‌ی مصرف این هورمون در دوران بارداری مطالعه‌های گسترده‌ای صورت نگرفته است، اما فرض بر این است که در مراحل بعدی برای نوزاد مشکل ایجاد می‌کند.
۴ باور مرسوم اما غلط درباره‌ی مصرف ملاتونین
اگر زمانی تصمیم گرفتید از مکمل‌های حاوی ملاتونین استفاده کنید، ۴ نکته‌ی زیر که ناقض ۴ باور مرسوم درباره‌ی مصرف این هورمون هستند را به خاطر داشته باشید.
1. ملاتونین یک مکمل مخصوص خواب است
استفاده از مکمل‌های حاوی ملاتونین در سال‌های گذشته بسیار همه‌گیر و محبوب شده است، اما بسیاری فکر می‌کنند که یک ماده‌ی غیرطبیعی است که در آزمایشگاه‌ها و به هدف بهبود خواب تهیه می‌شود. فراموش نکنید که ملاتونین یک هورمون است که به صورت طبیعی در بدن ترشح می‌شود و استفاده از مکمل‌های حاوی این هورمون در کشورهای بسیاری فقط با نسخه‌ی پزشک و به مدت کوتاه ممکن است.
۲- ملاتونین کیفیت خواب را افزایش می‌دهد
شاید با خود فکر کنید که ملاتونین همانطور که با القای احساس خواب‌آلودگی بدن، آن را برای خوابیدن آماده می‌کند، افزایش‌دهنده‌ی کیفیت خواب هم است. طبق یافته‌های متخصصان خواب، مصرف این هورمون فقط برای تنظیم ساعت زیستی و به صورت موقت مناسب است و مزایایی ورای این ندارد. بنابراین، مصرف آن به این معنا نیست که روند خوابیدن ساده‌تر و کوتاه‌تر می‌شود.
۳. استفاده از ملاتونین با دوزهای بالا منعی ندارد
هنگامی که واقعا محتاج خوابیدن هستید، استفاده از دو یا چند قرص ملاتونین ایده‌ی چندان بدی به نظر نمی‌رسد، اما به گفته‌ی محققان، بهترین دوز مصرف، ۰.۵ میلی‌گرم تا ۱ میلی‌گرم، و نه بیشتر، است. اگر شبانه ۳ تا ۵ میلی‌گرم ملاتونین مصرف می‌کنید و نتیجه نمی‌گیرید، بهتر است از مصرف آن دست بکشید و ریشه‌ی کم‌خوابی یا بی‌خوابی خود را جای دیگری پیدا کنید. از طرفی، مصرف بیرویهی این هورمون باعث کاهش حساسیت و پاسخگویی بدن می‌شود و عوارضی همچون کابوس دیدن‌های پیاپی، بدخلقی و سردردهای مزمن را هم به دنبال دارد.
۴. مصرف ملاتونین با هیچ عوارض جانبی همراه نیست
به صرف اینکه ملاتونین به صورت طبیعی در بدن ترشح می‌شود، نمی‌توان ادعا کرد که مصرف بیرویهی آن به عنوان یک داروی خواب‌آور با عوارض جانبی همراه نخواهد بود! در هر حال، ملاتونین هم یک هورمون است و عدم تعادل در مقدار آن می‌تواند روی میزان ترشح سایر هورمون‌های بدن تأثیر بگذارد. استفادهی بی‌رویه از مکمل‌های دارویی حاوی این هورمون می‌تواند توانایی خود بدن برای ترشح آن را کاهش دهد و بدن را به استفاده از دارو وابسته کند. گفته می‌شود که مصرف بیرویهی می‌تواند روی میزان ترشح هورمون‌های جنسی مهمی همچون استروژن و تستوسترون هم تأثیر منفی بگذارد.
۳ راهکار برای افزایش طبیعی میزان ترشح ملاتونین
درست است که استفاده از مکمل‌های دارویی حاوی این هورمون در دوران شیردهی توصیه نمی‌شود، اما انجام بعضی کارها می‌تواند به صورت طبیعی باعث افزایش ترشحش در بدن شود و شما را در بهتر خوابیدن یاری کند. در ادامه ۳ راهکار کاربردی برای افزایش طبیعی این هورمون معرفی شده است.
۱. در معرض نور خورشید قرار بگیرید
قرار گرفتن در معرض نور طبیعی خورشید یکی از راهکارهای تضمین‌شده برای تنظیم ساعت زیستی است. نور خورشید به افزایش میزان انرژی و بیدار ماندن در طول روز کمک می‌کند و همین باعث می‌شود که در طول شب خواب بهتر و طولانی‌تری داشته باشید.
۲. به هنگام خواب، از وسایل الکترونیکی استفاده نکنید
سعی کنید حدود یک تا دو ساعت قبل از خوابیدن به مانیتورها و صفحه‌هایی که نور ساطع می‌کنند نگاه نکنید. این کار می‌تواند میزان ترشح ملاتونین را کاهش دهد و خوابیدن را دشوار کند.
۳. در تاریکی مطلق بخوابید
تاریکی یکی از مهم‌ترین محرک‌های ترشح ملاتونین است. وقتی نور در کار باشد، میزان ترشح ملاتونین به طور قابل توجهی کاهش می‌یابد. برای این منظور می‌توانید از پرده‌هایی که جلوی نور وارد شده از بیرون اتاق را به طور کامل می‌گیرند استفاده کنید.
حرف آخر
استفاده از مکمل‌های دارویی حاوی ملاتونین برای تصحیح اختلال‌های خواب، در بهترین حالت یک راه‌حل موقت است. جذابیت این مکمل‌ها در دوران شیردهی دوچندان می‌شود، اما تازه مادران باید توجه داشته باشند که سلامت نوزادان، بازتابی از تغذیه آن‌ها است. شیر مادر به اندازه‌ی نیاز نوزادان ملاتونین دارد، بنابراین مصرف بیشتر باعث بروز عوارض جانبی در نوزادان می‌شود و نگهداری از آن‌ها را دشوارتر از قبل می‌کند. سعی کنید به جای مصرف مکمل، از شیوه‌های طبیعی محرک ترشح هورمون ملاتونین استفاده کنید.