پوکی استخوان چیست؟
پوکی استخوان یک بیماری است که میزان تراکم و کیفیت استخوان کاهش یافته است. هرچه میزان تراکم استخوان کمتر شود، شانس شکستگی استخوان افزایش خواهد یافت. شاید کمی ترسناک به نظر برسد اما باید بدانید که پوکی استخوان به مرور و به صورت کاملا خاموش ایجاد می‌شود و تا زمانی که بیمار دچار شکستگی نشده است خود را نشان نمی‌دهد. در این مقاله به این سوال پاسخ خواهیم داد پوکی استخوان چیست؟ با ما همراه باشید.
پوکی استخوان چیست؟
پوکی استخوان در واقع بیماری است که بر میزان تراکم استخوان تاثیر منفی می‌گذارد. شاید برایتان جالب باشد که بدانید ساختار داخلی استخوان سالم شبیه به لانه زنبور است. پوکی استخوان باعث می‌شود این فضای خالی بیشتر و بزرگتر شده و از ضخامت دیواره‌های استخوان نیز می‌کاهد. پوکی استخوان ممکن است در هر گروه سنی اتفاق بیافتد اما این بیماری معمولا برای افراد مسن قابل تصورتر است. بررسی‌ها نشان می‌دهد شیوع این بیماری در ایران نسبتا بالاست. بروز پوکی استخوان در افراد مانع از انجام کارهای روزمره مانند پیاده‌روی و ایستادن می‌شود. بیشتر استخوان‌هایی که دچار پوکی استخوان می‌شوند عبارتند از:
- استخوان دنده
- استخوان باسن
- استخوان مچ
- استخوان ستون فقرات
علائم پوکی استخوان
در بیشتر مواقع این بیماری فاقد علائم است و تا زمانی که فرد دچار شکستگی استخوان نشود، متوجه بروز این بیماری نخواهد شد. اما به طور معمول نشانه‌هایی برای این بیماری گزارش شده است که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد:
- کاهش لثه‌ها
- شکنندگی ناخن‌ها
- ایجاد ضعف در بدن
البته به افرادی که در خانواده خود بیماری پوکی استخوان دارند، توصیه می‌شود با مراجعه به پزشک و انجام آزمایشات مختلف در خصوص وجود و یا عدم وجود این بیماری آگاه گردند.
پوکی استخوان شدید چیست؟
بدون درمان مناسب، پوکی استخوان شدیدتر خواهد شد و هرچه استخوان‌ها نازک‌تر و ضعیف‌تر شوند خطر شکستگی افزایش می‌یابد. علائم پوکی استخوان شدید می‌تواند شامل شکستگی در اثر سقوط از ارتفاع، عطسه و سرفه شدید به وجود آید. البته پوکی استخوان شدید می‌تواند با درد کمر، گردن و یا کوتاه شدن قد خود را نشان دهد.
درد کمر، گردن و کوتاه شدن قد می‌تواند در اثر شکستگی فشاری به وجود آید. این نوع شکستگی معمولا در گردن و یا یکی از مهره‌های کمر خواهد بود که در اثر یک فشار نسبتا کم می‌شکند. درمان پوکی استخوان به محل شکستگی، سن و همچنین سابقه سلامتی بیمار بستگی دارد.
عوامل پوکی استخوان
سن
بزرگترین عامل خطر پوکی استخوان سن است. در طول زندگی بدن استخوان‌های قدیمی را با استخوان‌های جدید جایگزین می‌کند. اما پس از دهه ۳۰ سرعت این جایگزینی به شدت کاهش یافته و وجود حفره‌هایی در ساختار استخوان باعث تشدید پوکی استخوان و به طبع آن خطر شکستگی استخوان را افزایش می‌دهد.
یائسگی
یکی دیگر از عوامل خطرناک در بروز پوکی استخوان، یائسگی است. معمولا بانوان در سنین ۴۵ تا ۵۵ دچار یائسگی می‌شوند و با تغییر سطح هورمون در آنها میزان کاهش تراکم استخوان بیشتر می‌شود و بروز پوکی استخوان در این بازه سنی در میان بانوان به مراتب بیشتر از آقایان خواهد بود. اما در سنین ۶۵ تا ۷۰ این تغییر و روند کاهش تراکم استخوان در میان بانوان و آقایان به یک نسبت کاهش خواهد یافت. عوامل خطرناک پوکی استخوان عبارتند از:
- زن بودن
- قفقازی یا آسیایی بودن
- وجود سابقه پوکی استخوان در خانواده
- تغذیه نامناسب
- عدم فعالیت مناسب روزانه
- سیگار کشیدن
- لاغر بودن
- ساختار استخوان‌بندی کوچک
همانگونه که در بالا مشاهده کردید، می‌توانید با رعایت برخی از موارد مانند تغذیه صحیح و فعالیت ورزشی مانع از بروز این بیماری شوید البته برخی دیگر از عوامل مانند سن و نژاد و یا سابقه بیماری در خانواده عواملی است که در اختیار و کنترل شما نیستند.
داروهای پوکی استخوان
رایج ترین داروهای مورد استفاده در درمان پوکی استخوان، بیس فسفونات ها نامیده می‌شوند. از بیس فسفونات‌ها برای جلوگیری از از بین رفتن توده استخوانی استفاده می‌شود. آنها ممکن است به صورت خوراکی یا با تزریق مصرف شوند.
- آلندرونات
- ایباندرونات
- رزیدرونات
- زولدرونیک اسید
سایر داروهایی که ممکن است برای درمان پوکی استخوان مورد استفاده قرار بگیرند عبارتند از:
- تستسترون: ممکن است تستوترون درمانی در مردان باعث افزایش تراکم استخوان شود.
- هورمون درمانی: استروژن مورد استفاده در دوران یائسگی می‌تواند به جلوگیری از پوکی استخوان کمک کند.
- رالوکسیفن: این دارو تمام فواید استروژن را داراست و خطرات آن مانند لخته شدن خون و آسیب به قلب را کاهش داده است.
- دنوزوماب: این دارو از طریق تزریق مورد استفاده قرار می‌گیرد و حتی تاثیرات امیدوارکننده‌تری نسبت به بیس فسفونات دارد.
- تری پاراتاید: این دارو نیز از طریق تزریق مورد استفاده قرار می‌گیرد و رشد استخوان را تحریک می‌کند.
تمرینات مناسب پوکی استخوان
تغذیه تنها عاملی نیست که برای سلامت استخوان‌ها به آن نیاز دارید، در کنار آن باید با انجام فعالیت ورزشی منظم مانند وزنه‌برداری به سلامت استخوان‌ها کمک کنید. برخی از این تمرینات عبارتند از:
- پرس پا
- اسکات
- شنا سوئدی
- دمبل زدن
- باندهای کششی و مقاومتی
نکته مهم این است که انجام این نوع از تمرینات با ایجاد فشار و کشش به ماهیچه‌ها باعث ایجاد بافت استخوانی جدید در بدن می‌شود. البته این تنها مزیت فعالیت بدنی نیست بلکه با انجام این تمرینات سلامت قلب و حفظ وزن را بدست خواهید آورد.