روانشناسی رنگ؛ چگونه رنگ‌ها احساسات و رفتار شما را تحت تأثیر قرار می‌دهند؟

آیا وقتی در یک اتاق با دکوارسیون زرد رنگ قرار می‌گیرید، احساس اضطراب می‌کنید؟ آیا رنگ آبی به شما احساس آرامش می‌دهد؟ هنرمندان و طراحان داخلی مدت‌ها است که درباره‌ی روان‌شناسی رنگ صحبت می‌کنند و بر این باورند که رنگ‌ها می‌توانند به‌طور چشمگیری بر خلق و خو، احساسات و عواطف تأثیر بگذارند.

رنگ یک ابزار ارتباطی قدرتمند است که حتی می‌تواند واکنش‌های فیزیولوژیکی بدن را تحت تأثیر قرار دهد. بعضی از رنگ‌ها با افزایش فشار خون، افزایش متابولیسم و ​​خستگی چشم مرتبط هستند.

تاریخچه‌ی روان‌شناسی رنگ

در سال ۱۶۶۶ میلادی (۱۰۴۴ شمسی)، دانشمند انگلیسی آیزاک نیوتن (Sir Isaac Newton) متوجه شد که وقتی نور سفید خالص از یک منشور عبور می‌کند، به همه‌ی رنگ‌های قابل مشاهده تجزیه می‌شود. نیوتن همچنین دریافت که هر رنگ از یک طول موج منفرد تشکیل شده است که دیگر نمی‌توان آن را به سایر رنگ‌ها تفکیک کرد.

تحقیقات بیشتر نشان داد که می‌توان از نور برای تشکیل سایر رنگ‌ها استفاده کرد. به‌عنوان مثال، ترکیب نور قرمز و زرد، رنگ نارنجی ایجاد می‌کند. بعضی از رنگ‌ها مانند سبز و سرخابی، هنگام ترکیب شدن، یکدیگر را خنثی می‌کنند و نور سفید را به وجود می‌آورند. اگر تا به حال نقاشی کرده باشید، احتمالا متوجه شده‌اید که چگونه با مخلوط کردن رنگ‌های خاص سایر رنگ‌ها را ایجاد کنید.

تا به امروز تحقیقات کمی تأثیر رنگ‌ها را روی عملکرد روان‌شناختی انسان بررسی کرده‌اند. با این حال مفهوم روان‌شناسی رنگ در بازاریابی، هنر، طراحی و سایر زمینه‌ها به یک موضوع داغ تبدیل شده است و خوشبختانه، محققان و کارشناسان چند کشف مهم درباره‌ی روان‌شناسی رنگ و تأثیر آن بر خلق و خو، احساسات و رفتارها داشته‌اند.

غالبا احساسات شما درباره‌ی رنگ، شخصی است و ریشه در تجربه یا فرهنگ خودتان دارد. به‌عنوان مثال، در حالی که رنگ سفید در بسیاری از کشورهای غربی برای نشان دادن پاکی و بی‌گناهی استفاده می‌شود، در بعضی از کشورهای شرقی نماد عزاداری است.

تأثیرات روانی رنگ

چرا رنگ در زندگی ما از چنین نیروی قدرتمندی برخوردار است؟ بر بدن و ذهن ما چه اثراتی می‌تواند داشته باشد؟ در حالی که درک رنگ تا حدودی ذهنی است، بعضی از جنبه‌های آن معنا و مفهوم جهانی دارند. رنگ‌هایی که در ناحیه‌ی قرمز طیف رنگ قرار دارند، به «رنگ‌های گرم» معروف هستند و شامل قرمز، نارنجی و زرد می‌شوند. رنگ‌های گرم احساسات مختلف، از احساس گرما و راحتی گرفته تا احساس خشم و خصومت، را برمی‌انگیزند.

رنگ‌هایی که در طیف رنگ در ناحیه‌ی آبی قرار دارند، به «رنگ‌های سرد» معروف هستند و شامل آبی، بنفش و سبز می‌شوند. غالبا این رنگ‌ها به‌عنوان رنگ‌های آرام توصیف می‌شوند، اما می‌توانند با سایر احساسات مانند غم یا بی‌تفاوتی هم مرتبط باشند.

روان‌شناسی رنگ به‌عنوان روش درمان

در دوران باستان، بعضی از جوامع از جمله مصری‌ها و چینی‌ها از «کروموتراپی» برای درمان استفاده می‌کردند. گاهی اوقات، به کروموتراپی «نوردرمانی» (Light Therapy) یا «رنگ‌شناسی» (Colorology) گفته می‌شود. در حال حاضر هم رنگ‌شناسی به‌عنوان یک درمان جامع یا جایگزین کاربرد دارد. به‌عنوان مثال به جمله‌های زیر توجه کنید.

• از رنگ قرمز برای تحریک بدن و ذهن و همچنین افزایش گردش خون استفاده می‌شود.
• به نظر می‌رسد که رنگ زرد باعث تحریک اعصاب و پاکسازی بدن می‌شود.
• رنگ نارنجی برای بهبود ریه‌ها و افزایش سطح انرژی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• اعتقاد بر این است که رنگ آبی باعث درمان بیماری‌ها و تسکین درد می‌شود.
• گفته می‌شود که سایه‌های نیلی مشکلات پوستی را کاهش می‌دهند.

  تازه‌ترین تحقیقات پیرامون روانشناسی رنگ

  اکثر روان‌شناسان به رنگ‌درمانی با دیده‌ی شک و تردید می‌نگرند و به این نکته اشاره می‌کنند که اغلب در بیان تأثیرات فرضی رنگ‌ها اغراق‌آمیز شده است. از سوی دیگر، رنگ‌ها می‌توانند در فرهنگ‌های مختلف معانی متفاوتی داشته باشند.

  در بسیاری از مواقع، تحقیقات نشان داده‌اند که اثرات رنگ روی خلق و خو ممکن است موقتی باشد. احتمالا اتاق آبی رنگ در ابتدا باعث ایجاد احساس آرامش می‌شود، اما این اثر پس از مدت کوتاهی از بین می‌رود. با این حال، تحقیقات موجود نشان می‌دهد که رنگ‌‌ها می‌توانند به روش‌های مختلف تأثیر شگفت‌انگیزی روی افراد داشته باشند.

  • در یک مطالعه، اثربخشی قرص‌های دارونمایی که رنگ گرم داشتند از قرص‌های دارونما با رنگ سرد بیشتر بود.
  • شواهد نشان می‌دهد که استفاده از رنگ آبی برای چراغ‌های خیابان به کاهش جرم و جنایت منجر می‌شود.
  • رنگ قرمز باعث می‌شود افراد با سرعت و نیروی بیشتری واکنش نشان دهند. به گفته‌ی محققان، این اثر ممکن است در حین انجام فعالیت‌های ورزشی مفید باشد.
  • افرادی که لباس مشکی می‌پوشند، بیشتر احتمال دارد جریمه شوند. علاوه بر این، با توجه به نتایج مطالعه‌ای که به بررسی اطلاعات مربوط به تیم‌های ورزشی و لباس آن‌ها پرداخته بود، دانش‌آموزان تمایل داشتند ویژگی‌های منفی را با بازیکنی که لباس مشکی داشت، ارتباط دهند.

  تأثیر رنگ روی عملکرد

  

  مطالعات انجام‌شده نشان می‌دهد که بعضی از رنگ‌ها می‌توانند روی عملکرد انسان تأثیر داشته باشند. رنگ قرمز اغلب به‌عنوان یک رنگ تهدیدکننده، تحریک‌کننده یا هیجان‌انگیز توصیف می‌شود، اما بسیاری از مطالعات درباره‌ی تأثیرات آن به نتیجه‌ی مشخصی دست پیدا نکرده‌اند. با این حال، نتایج یک مطالعه نشان داد که قرار گرفتن دانش‌آموزان در معرض رنگ قرمز قبل از امتحان، تأثیر منفی روی عملکرد آن‌ها در آزمون دارد.

  در این مطالعه، به ۷۱ دانش‌آموز قبل از انجام یک آزمون پنج دقیقه‌ای، یک شماره به رنگ قرمز، سبز یا سیاه داده شد. نتایج نشان داد که امتیاز دانش‌آموزانی که قبل از شرکت در آزمون به آن‌ها شماره‌ی قرمز داده شده بود، نسبت به افرادی که اعداد سبز و سیاه رنگ را دریافت کرده بودند، ۲۰ درصد کمتر بود.

  ارتباط رنگ با خرید مشتریان

  روان‌شناسی رنگ‌ نشان می‌دهد که استفاده از سایه‌های رنگی مختلف می‌تواند طیف گسترده‌ای از اثرات، از تقویت خلق و خو گرفته تا ایجاد اضطراب، را به دنبال داشته باشند. اما آیا رنگ محصولاتی که خریداری می‌کنید، می‌تواند نشان‌دهنده‌ی شخصیت شما باشد؟ برای مثال، آیا رنگ ماشینی که می‌خرید، با بعضی از ویژگی‌های شخصیتی شما مرتبط است؟

  ترجیحات رنگی شما هنگام خرید اقلام مختلف ممکن است درباره‌ی تصویری که می‌خواهید ارائه دهید، چیزی بیان کند. ترجیحات رنگی، از لباسی که می‌پوشید گرفته تا ماشینی که با آن رانندگی می‌کنید، گاهی اوقات بیانگر این است که می‌خواهید دیگران چه درکی از شما داشته باشند. سایر عوامل مانند سن و جنسیت هم می‌توانند روی انتخاب رنگ تأثیر بگذارند.

  • سفید؛ همان‌طور که بسیاری از شما می‌دانید، رنگ سفید می‌تواند احساس تازگی و تمیزی را القاء کند. این رنگ اغلب برای برانگیختن حس جوانی و مدرنیته استفاده می‌شود.
  • مشکی؛ غالبا رنگ مشکی به‌عنوان یک رنگ قدرتمند توصیف می‌شود که این موضوع می‌تواند دلیل محبوب بودن آن را برای وسایل نقلیه‌ی لوکس نشان دهد. بیشتر مردم رنگ مشکی را جذاب، قدرتمند، مرموز و حتی شوم توصیف می‌کنند.
  • نقره‌ای؛ نقره‌ای سومین رنگ محبوب برای وسایل نقلیه محسوب می‌شود و با حس نوآوری و مدرنیته مرتبط است. غالبا محصولات با تکنولوژی پیشرفته نقره‌ای رنگ هستند. بنابراین، این رنگ می‌تواند با چیزهایی که جدید، مدرن و پیشرفته هستند، مرتبط باشد.
  • قرمز؛ رنگ قرمز توجه را به سمت خود جلب می‌کند. بنابراین، اگر خودروی قرمز رنگ را ترجیح می‌دهید، احتمالا می‌خواهید تصویری از قدرت و اعتماد به نفس را به نمایش بگذارید.
  • آبی؛ غالبا مردم از رنگ آبی به‌عنوان رنگ ثبات و ایمنی یاد می‌کنند. ممکن است رانندگی کردن با ماشین آبی نشان‌دهنده‌ی قابل اعتماد بودن شما باشد.
  • زرد؛ به گفته‌ی کارشناسان، رانندگی با وسیله‌ی نقلیه‌ی زرد رنگ به این معنی است که شما به‌طور کلی فرد شادی هستید و احتمالا کمی بیشتر از یک فرد معمولی تمایل به ریسک کردن دارید.
  • خاکستری؛ به اعتقاد کارشناسان، افرادی که از ماشین‌های خاکستری رنگ استفاده می‌کنند، نمی‌خواهند از دیگران متمایز شوند.

  البته، رنگی که ما انتخاب می‌کنیم، تحت تأثیر عوامل مختلفی مانند قیمت قرار می‌گیرد و حتی ترجیحات رنگی‌مان می‌تواند با گذشت زمان تغییر کند. ممکن است شخص در دوران جوانی رنگ‌های روشن را که باعث جلب توجه می‌شوند ترجیح دهد، اما با افزایش سن به سمت رنگ‌های سنتی‌تر جذب ‌شود.

  به‌عنوان مثال، ممکن است با توجه به آب و هوای محل زندگی خود یک اتومبیل سفید رنگ بخرید و انتخاب این رنگ به اینکه می‌خواهید دیگران شما را جوان و مدرن بدانند، ارتباطی نداشته باشد. افرادی که در آب و هوای گرم زندگی می‌کنند، معمولا وسایل نقلیه با رنگ روشن را به اتومبیل‌های تیره ترجیح می‌دهند.

  هنوز به تحقیقات بیشتری نیاز است

  

  علاقه به موضوع روان‌شناسی رنگ در حال افزایش است، اما همچنان تعدادی از سؤالات بی‌پاسخ باقی مانده‌اند. آیا می‌توان از رنگ برای افزایش بهره‌وری کارگران یا ایمنی محل کار استفاده کرد؟ چه رنگ‌هایی بر رفتار مصرف‌کننده تأثیر می‌گذارند؟ آیا تیپ‌های شخصیتی خاص رنگ‌های خاصی را ترجیح می‌دهند؟ اگر تحقیقات در این زمینه ادامه پیدا کند، ممکن است به‌زودی درباره‌ی تأثیر رنگ بر روان‌شناسی انسان اطلاعات بیشتری کسب کنیم.

  به گفته‌ی کارشناسان، مردم باید مراقب بسیاری از ادعاهایی که درباره‌ی روان‌شناسی رنگ می‌شود، باشند. بسیاری از این ادعاها به تحقیقات منسوخ‌شده مربوط می‌شوند و به یافته‌های حاصل از تحقیقات جدید اشاره نمی‌کنند.

  کلام پایانی

  رنگ می‌تواند نقش مهمی در انتقال اطلاعات و ایجاد حالات خاص داشته باشد و حتی تصمیمات فرد را تحت تأثیر قرار دهد. ترجیحات رنگی بر چیزی که مردم برای خرید انتخاب می‌کنند، لباس‌هایی که می‌پوشند و روشی که محیط زندگی خود را تزئین می‌کنند، تأثیر می‌گذارد.

  کارشناسان دریافته‌اند که رنگ می‌تواند بر احساس و رفتار ما تأثیر بگذارد، اما این تأثیرات تابع عوامل شخصی، فرهنگی و موقعیتی است. برای اینکه روان‌شناسی رنگ را بهتر درک کنیم، باید تحقیقات علمی بیشتری انجام شود.

  این مطلب فقط جنبه‌ی آموزش و اطلاع‌رسانی دارد. پیش از استفاده از توصیه‌های این مطلب حتما با پزشک متخصص مشورت کنید.