۱۰ علامت پنهان بیماری که در پاها آشکار میشوند
پا یک عضو پیچیده است که بیشتر ما توجه‌ی زیادی به آن نمی‌کنیم و تا زمانی که دچار شکستگی، پیچ‌خوردگی یا کبودی نشود، نگران آن نمی‌شویم. این در حالی است که پاها می‌توانند اطلاعات زیادی در مورد وضعیت سلامتی در اختیار ما قرار دهند و ما را از ابتلا به بیماری‌های جدی مانند دیابت، مشکلات تیروئید و بیماری قلبی آگاه کنند. با توجه به اهمیت این موضوع، تصمیم داریم در مقاله‌ی امروز به بررسی نشانه‌های بیماری که در پاها ظاهر میشوند، بپردازیم. ما را تا انتهای این مطلب همراهی کنید.
۱. پاهای خشک و پوسته پوسته شده
خشکی و پوسته پوسته شدن پاها ممکن است نشانه‌ی مشکلات تیروئید باشد، به‌خصوص اگر استفاده از مرطوب‌کننده نتواند به برطرف کردن آن کمک کند. هنگامی که عملکرد غده‌ی تیروئید (غده‌ی پروانه‌ای شکل در جلوی گردن) مختل می‌شود، نمی‌تواند به‌خوبی هورمون‌های تیروئید را که برای تنظیم متابولیسم، کنترل فشار خون، رشد بافت‌ها و بهبود فعالیت سیستم عصبی لازم هستند، تولید کند.
به گفته‌ی پزشکان، مشکلات تیروئید باعث خشکی شدید پوست میشوند و زمانی که بیمار ترک‌خوردگی پاها را می‌بیند و مرطوب‌کننده‌ها نمی‌توانند خشکی پوست را در عرض چند روز درمان کنند، باید برای اطمینان از سالم بودن غده‌ی تیروئید به پزشک مراجعه کند. شکنندگی ناخن‌های پا هم می‌تواند نشانه‌ی بیماری‌های تیروئید باشد.
مشکلات تیروئید شایع‌تر از چیزی هستند که فکرش را می‌کنید. بنابراین اگر این علامت هشداردهنده را مشاهده کردید، بهتر است با پزشک مشورت کنید. پزشک با معاینه‌ی بدنی، آزمایش خون و روش‌های تصویربرداری مشکلات تیروئید را تشخیص داده و داروی مناسب را تجویز می‌کند.
۲. ریزش موهای روی انگشتان پا
ریزش ناگهانی موهای روی انگشتان پا می‌تواند نشان‌دهنده‌ی گردش خون ضعیف باشد که از ابتلا به بیماری شریان محیطی (PAD) ناشی می‌شود. پزشکان کاهش رشد موهای روی پا و مچ پا، کبودی انگشتان، پوست نازک یا براق و نبض ضعیف پا را از علائم PAD می‌دانند. بسیاری از مبتلایان به PAD بدون علامت هستند یا علائم آن‌ها خفیف است. بعضی از بیماران هم در هنگام راه رفتن درد پا را تجربه می‌کنند.
بیماری شریان محیطی یک بیماری شایع است که به دلیل تجمع چربی در شریان‌ها ایجاد می‌شود. در مبتلایان به این بیماری باریک شدن عروق خونی به دلیل رسوب چربی خون‌رسانی به پاها و بازوها را کاهش می‌دهد. اگرچه علائم این بیماری نامحسوس است، پزشکان می‌توانند نبض ضعیف پا را تشخیص دهند. همچنین می‌توانند از روش‌های تشخیصی مختلف برای بررسی انسداد شریان‌ها و مشاهده‌ی نحوه‌ی حرکت خون در عروق خونی کمک بگیرند.
۳. تأخیر در التیام زخم‌ها
کاهش سرعت بهبود زخم‌ها یکی از علائم بیماری دیابت است. قند خون کنترل نشده به اعصاب آسیب می‌رساند و به گردش خون ضعیف منجر می‌شود، بنابراین خون به اندازه‌ی کافی به تمام قسمت‌های بدن از جمله پاها نمی‌رسد. برای مثال اگر پوشیدن کفش نامناسب باعث زخم شدن پاها شود، به دلیل خون‌رسانی ضعیف احتمالاً پوست به‌سرعت بهبود نمی‌یابد و به این ترتیب تاول‌ها و زخم‌های دیابتی ایجاد میشوند.
بسیاری از مبتلایان به دیابت برای اولین بار به دلیل مشکلات پا تشخیص داده میشوند. سایر علائم دیابت شامل سوزن سوزن شدن مداوم پاها یا بی‌حسی آن‌ها است. در صورت مشاهده‌ی این علائم به پزشک مراجعه کنید تا قند خون‌تان اندازه‌گیری شود.
۴. بزرگ شدن و درد شست پا
این علامت می‌تواند نشان‌دهنده‌ی نقرس باشد. نقرس یک نوع آرتریت است که با درد، تورم و قرمزی یک یا چند مفصل مشخص می‌شود و اغلب مفصل شست پا را تحت تاثیر قرار می‌دهد. حمله‌ی نقرس می‌تواند به‌طور ناگهانی رخ دهد یا به دلیل درد شدید شما را از خواب بیدار کند. گاهی اوقات، مفصل آسیب‌دیده به‌قدری حساس است که حتی نمی‌تواند وزن ملحفه را تحمل کند.
نقرس زمانی رخ می‌دهد که کریستال‌های اورات در مفاصل انباشته میشوند. اسید اوریک ماده‌ای است که از تجزیه‌ی پورین‌ها در بدن تولید می‌شود و افزایش آن در خون باعث تشکیل کریستال‌های اورات می‌شود. پورین یک ترکیب شیمیایی است که در بعضی غذاها مانند گوشت قرمز، جگر و ماهی به‌وفور وجود دارد.
اسید اوریک به‌طور معمول از طریق ادرار دفع می‌شود، اما گاهی اوقات بدن بیش از حد اسید اوریک تولید می‌کند یا کلیه‌ها اسید اوریک بسیار کمی را دفع می‌کنند که این موضوع باعث افزایش اسید اوریک خون می‌شود. پزشک برای تسکین کوتاه‌مدت داروهای ضدالتهاب و برای کاهش اسید اوریک داروهایی مثل آلوپورینول را تجویز می‌کند. همچنین ممکن است برای پیشگیری از بروز درد نیاز باشد میزان پورین را در رژیم غذایی خود محدود کنید.
۵. خطوط قرمز در زیر ناخن پا
وجود خطوط و رگه‌های قرمز در زیر ناخن‌های پا یا دست می‌تواند نشان‌دهنده‌ی پارگی عروق خونی باشد که به این وضعیت خونریزی رگه‌ای می‌گویند. اگرچه مشکلاتی مانند پسوریازیس، عفونت قارچی یا وارد آمدن ضربه به ناخن می‌توانند باعث خونریزی رگه‌ای شوند، اما ممکن است این علامت از ابتلا به یک بیماری نادر به نام اندوکاردیت یا عفونت پوشش داخلی قلب خبر دهد.
به گفته‌ی انجمن قلب آمریکا، افرادی که سابقه‌ی بیماری قلبی دارند بیش از دیگران در معرض ابتلا به اندوکاردیت هستند. درمان نکردن این بیماری می‌تواند به نارسایی قلبی منجر شود. بنابراین اگر متوجه‌ی چنین خونریزی‌هایی روی ناخن‌های پا یا ناخن‌های دست خود شدید و اخیراً هیچ آسیب و ضربه‌ای به ناخن‌ها وارد نشده است، برای بررسی قلب و گردش خون خود به پزشک مراجعه کنید.
۶. چماقی شدن انگشتان پا
یکی از علائمی که در انگشتان دست و پا ظاهر می‌شود، کلابینگ یا چماقی شدن است که می‌تواند با سرطان ریه، عفونت مزمن ریه و بیماری‌های قلبی ناشی از نقایص مادرزادی یا عفونت دریچه‌ها و حفره‌های قلب مرتبط باشد. در مبتلایان به کلابینگ کاهش اکسیژن خون باعث متورم شدن بافت می‌شود، درنتیجه انگشتان دست و پا گردتر و پهن‌تر به نظر می‌رسند. اگر متوجه‌ی تغییر شکل انگشتان خود شدید، حتماً برای مشخص شدن علت آن به پزشک مراجعه کنید.
۷. سوراخ شدن ناخن‌های پا
اگر سوراخ‌ها، شیارها یا برآمدگی‌های کوچکی را در ناخن‌های پا پیدا کردید، ممکن است به پسوریازیس ناخن مبتلا شده باشید. اگرچه بیشتر افرادی که پسوریازیس ناخن را تجربه می‌کنند پسوریازیس پوستی هم دارند، اما در ۵ درصد افراد مبتلا به پسوریازیس ناخن سایر قسمت‌های بدن تحت تأثیر قرار نمی‌گیرند.
پسوریازیس یک بیماری خودایمنی است که باعث پوسته پوسته شدن و خارش پوست بدن می‌شود. علت این بیماری به‌طور کامل مشخص نشده است، اما محققان معتقدند که هم ژنتیک و هم عوامل محیطی در بروز آن نقش دارند. آب و هوای سرد و خشک، آفتاب‌سوختگی شدید، سیگار کشیدن و مصرف بعضی از داروها باعث شعله‌ور شدن علائم بیماری میشوند.
اگر تا به امروز بیماری پسوریازیس در شما تشخیص داده نشده است، اما در ناخن‌های پایتان حفره و سوراخ مشاهده می‌کنید، باید آن‌ها را بررسی کنید. علائم دیگر این بیماری وجود لکه‌های سفید و خطوط افقی در روی ناخن است. برای درمان پسوریازیس، احتمالاً پزشک کرم‌های موضعی یا استروئیدهای تزریقی را تجویز می‌کند.
۸. ناخن‌های قاشقی شکل
آیا گودی و فرورفتگی روی ناخن پا به‌قدری عمیق است که می‌تواند قطره‌ی آب را در خود نگه دارد؟ تحقیقات نشان می‌دهد که ناخن‌های قاشقی شکل که به نام کویلونیشیاس (Koilonychias) شناخته میشوند، معمولاً با کمبود آهن مرتبط هستند، اگرچه می‌توانند از سوء تغذیه، اختلالات تیروئید، لوپوس یا آسیب‌دیدگی هم ناشی شوند.
گاهی اوقات این علامت در نوزادان ظاهر می‌شود، اما در چند سال اول زندگی به حالت طبیعی برمی‌گردد. اگر متوجه‌ی قاشقی شکل شدن ناخن‌های خود شدید، با پزشک تماس بگیرید تا برای مشخص شدن علت دقیق آن آزمایش خون تجویز کند.
۹. وجود یک خط مستقیم در زیر ناخن پا
وجود یک خط تیره و عمودی در زیر ناخن پا ممکن است نشانه‌ی آکرال لنتیجینوس ملانوما (Acral lentiginous melanoma) یا ملانوم پنهان باشد، یعنی یک نوع سرطان پوست که در قسمت‌های پنهان بدن مثل کف پا و پوست زیر ناخن ظاهر می‌شود (سایر ملانوم‌های پنهان شامل ملانوم چشم و ملانوم دهان است).
این علامت یک خط سیاه است که از پایه‌ی ناخن تا انتهای ناخن ادامه دارد و علاوه بر سرطان، قارچ‌ها هم می‌توانند در بروز آن نقش داشته باشند. معمولاً قارچ به رنگ زرد مایل به قهوه‌ای و به‌صورت پراکنده در کل ناخن دیده می‌شود.
۱۰. افزایش قوس کف پا
بیشتر پاهای دارای قوس زیاد با یک نوع بیماری عصبی-عضلانی مرتبط هستند. مشاهده‌ی این علامت در پا می‌تواند نشان‌دهنده‌ی یک بیماری عصبی به نام شارکو ماری توث (Charcot-Marie-Tooth) یا CMT باشد.
CMT یک اختلال ارثی است که به اعصاب محیطی (اعصابی که خارج از مغز و نخاع هستند) آسیب می‌زند. همچنین می‌تواند باعث تغییر در راه رفتن، بی‌حسی پاها، مشکل در حفظ تعادل، از دست دادن عضلات ساق پا و بعدها علائم مشابه در بازوها و دست‌ها شود.
کلام پایانی
پاها ابزارهای تشخیصی شگفت‌انگیزی هستند که می‌توان از آن‌ها به‌عنوان سرنخ برای پی بردن به طیف وسیعی از بیماری‌ها استفاده کرد. بیشتر علائمی که در پاها مشاهده می‌کنید، نگران‌کننده نیستند و به بیماری‌های جدی مربوط نمی‌شوند؛ اما بهتر است مراقب پاهای خود باشید و در صورت مشاهده‌ی هر علامت غیرمعمول به پزشک مراجعه کنید تا وضعیت سلامتی‌تان بررسی شود.