۴ علت شایع تعریق شبانه و روش‌های مقابله با آن
تعریق یک فرایند کاملاً طبیعی و راهکار اصلی برای تنظیم دمای بدن است. هنگام تمرین در باشگاه یا در سونا تعریق زیاد اتفاق غیرمنتظره‌ای نیست. اما بیدار شدن همراه با تعریق زیاد در نیمه‌شب موضوع کاملاً متفاوتی است. تعریق شبانه را می‌توان این‌گونه تعریف کرد؛ تعریق بیشتر از میزان مورد نیاز برای تنظیم دمای بدن.
تعریق شبانه ممکن است در خواب و زمانی که فرد فعالیت بدنی ندارد رخ دهد. دلیل این تعریق استفاده از یک پتوی ضخیم یا خوابیدن در اتاق خواب گرم نیست. بلکه این مشکلات زمینه‌ای در سلامت فرد هستند که می‌توانند عامل تعریق شبانه باشند.
تعریق شبانه می‌تواند کیفیت خواب را کاهش دهد، باعث نگرانی همسرتان بشود و مشکلاتی جدی ایجاد کند. در نتیجه، طبیعی است که بخواهید درباره‌ی علت‌های تعریق شبانه و روش‌های حل این مشکل بیشتر بدانید.
تعریق شبانه چیست؟
همان‌طور که از نام آن مشخص است، تعریق شبانه دوره‌هایی از تعریق بیش از حد است که در طول خواب رخ می‌دهد. معمولاً تعریق شبانه با عنوان خیس شدن توصیف می‌شود و ممکن است در این شرایط افراد به تعویض رختخواب یا حتی لباس نیاز داشته باشند.
تعریق شبانه با احساس گرمای بیش از حد متفاوت است. عوامل محیطی مانند استفاده از یک پتوی ضخیم یا دمای بالای اتاق خواب تنها باعث می‌شوند که فرد احساس گرمای بیش از حد را تجربه کند.
تفاوت بین تعریق شبانه و گرگرفتگی
گرگرفتگی احساس ناگهانی گرما است. گرگرفتگی می‌تواند در هر ساعت از شبانه‌روز رخ دهد اما هنگامی که در طول شب رخ بدهد و باعث تعریق شدید بشود، زیرمجموعه‌ی تعریق شبانه قرار می‌گیرد.
اگرچه در برخی منابع تعریق شبانه همان گرگرفتگی نامیده می‌شود اما این دو با یکدیگر تفاوت دارند. گرگرفتگی قرمز شدن پوست به دلیل افزایش جریان خون است. در حالی که ممکن است تعریق شبانه همراه با گرگرفتگی رخ دهد، گرگرفتگی لزوماً باعث تعریق شدید نمی‌شود.
میزان شیوع تعریق شبانه
نمی‌توان به دقت تخمین زد که چه درصدی از افراد دچار تعریق شبانه می‌شوند. در یک پژوهش بیش از ۲۰۰۰ نفر از بیمارانی که به مراکز درمانی مراجعه کرده بودند مورد مطالعه قرار گرفتند. بررسی گزارش‌ها نشان داد که ۴۱ درصد از این افراد در یک ماه گذشته تعریق شبانه را تجربه کرده‌اند. یکی دیگر از نتایج این پژوهش این بود که افراد ۴۱ تا ۵۵ ساله بیشتر دچار تعریق شبانه می‌شوند.
چهار مورد از شایع‌ترین علت‌های تعریق شبانه
تنظیم دمای بدن یک فرایند پیچیده است که عوامل متعددی روی آن تأثیر می‌گذارند و به همین دلیل در بعضی موارد تشخیص دقیق علت تعریق شبانه دشوار می‌شود.
در پژوهش‌ها چهار علت شایع برای تعریق شبانه شناسایی شده است؛ یائسگی، مصرف بعضی از داروها، عفونت‌ها و مشکلات هورمونی.
یائسگی
یائسگی دوره‌ای در زندگی زنان است که در آن قاعدگی به طور دائم قطع می‌شود. در دوره‌ی یائسگی ترشح هورمون‌های استروژن و پروژسترون به میزان قابل توجهی کاهش پیدا می‌کند و این تغییر می‌تواند عامل مهمی در بروز گرگرفتگی باشد.
گرگرفتگی یکی از شایع‌ترین علائمی است که در دوران یائسگی بروز پیدا می‌کند و بیشتر از ۸۵ درصد از زنان آن را تجربه می‌کنند. در بیشتر موارد، گرگرفتگی در دوره‌ی پیش از یائسگی شروع می‌شود و ممکن است در بعضی موارد در دوران پس از یائسگی هم ادامه پیدا کند.
گرگرفتگی ناشی از یائسگی معمولاً چند دقیقه طول می‌کشد و ممکن است چندین بار در طول روز تکرار شود. این گرگرفتگی هنگامی که در طول شب رخ می‌دهد، می‌تواند باعث تعریق شبانه بشود. معمولاً گرگرفتگی ناشی از یائسگی چند سالی ادامه پیدا می‌کند و حتی ممکن است برخی از زنان بیش از دو دهه آن را تجربه کنند.
بیش از ۶۴ درصد از زنان در دوران‌های پیش از یائسگی و یائسگی با مشکلات خواب و افزایش میزان بی‌خوابی مواجه می‌شوند. اگرچه تعریق شبانه تنها دلیل ایجاد این مشکلات خواب نیست اما به ویژه در موارد شدید می‌تواند باعث محرومیت از خواب و کمبود خواب بشود.
مصرف بعضی از داروها
مصرف بعضی از داروها با تعریق شبانه ارتباط دارد. برخی از داروهای ضدافسردگی که با عنوان مهارکننده‌های بازجذب سروتونین (SSRIs) شناخته می‌شوندداروهایی هستند که باعث تعریق می‌شوند.
البته مصرف کافئین هم می‌تواند علت تعریق باشد. به علاوه اینکه مصرف الکل و مواد مخدر هم می‌تواند احتمال تعریق شبانه را افزایش دهد.
عفونت
از آن‌جا که معمولاً عفونت‌ها می‌توانند تب و گرمازدگی را به دنبال داشته باشند، بیشتر عفونت‌ها با تعریق شبانه ارتباط دارند. سل، عفونت‌های باکتریایی و قارچی و ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV) چند نمونه از عفونت‌هایی هستند که تعریق شبانه یکی از علائم مهم آن‌ها است.
مشکلات هورمونی
دستگاه درون‌ریز سطح هورمون‌ها را در بدن تنظیم می‌کند و اختلال در عملکرد آن می‌تواند با تعریق شبانه ارتباط داشته باشد. پرکاری تیروئید، دیابت، قند خون بالا و عدم تعادل هورمون‌های جنسی نمونه‌هایی از مشکلات هورمونی هستند که با تعریق شبانه ارتباط دارند.
قسمتی از مغز که با نام هیپوتالاموس شناخته می‌شود دمای بدن را تنظیم می‌کند و همین قسمت از مغز است که دستگاه درون‌ریز را کنترل می‌کند. اختلال در عملکرد هیپوتالاموس می‌تواند زمینه‌ساز عدم تعادل هورمونی و تعریق شبانه بشود.
البته عوامل دیگری هم می‌توانند روی عملکرد دستگاه درون‌ریز تأثیر بگذارند و باعث تعریق شبانه بشوند. فئوکروموسیتوما و سندرم کارسینوئید از جمله‌ی این عوامل هستند. فئوکروموسیتوما توموری است که در غدد فوق کلیوی ایجاد می‌شود و تومورهایی که رشد آهسته‌ای دارند و هورمون تولید می‌کنند باعث بروز علائمی می‌شوند که با نام سندرم کارسینوئید شناخته می‌شوند.
سایر علت‌های تعریق شبانه
علاوه بر این چهار علت شایع، تعریق شبانه می‌تواند علت‌های دیگری هم داشته باشد.
گرگرفتگی که یکی از علائم شایع در دوران‌های بارداری و پس از زایمان است و همچنین اضطراب و حمله‌ی پانیک با تعریق شبانه ارتباط دارند. هایپرهیدروزیس یا تعریق بیش از حد که می‌تواند در روز یا شب افراد را تحت تأثیر قرار دهد. به علاوه اینکه بعضی از پژوهش‌ها نشان می‌دهند رفلاکس معده (GERD) هم می‌تواند علت تعریق شبانه باشد.
البته تعریق شبانه می‌تواند یکی از علائم ابتلا به برخی از سرطان‌ها یا یکی از عوارض جانبی درمان‌های سرطان باشد.
از طرفی دیگر، ممکن است افراد مبتلا به لنفوم هم گرگرفتگی را تجربه کنند. معمولاً هورمون‌درمانی در زنان مبتلا به سرطان سینه و مردان مبتلا به سرطان پروستات باعث ایجاد لنفوم‌ها می‌شود. همچنین شیمی‌درمانی که یکی از روش‌های درمان سرطان است، پرتودرمانی و جراحی هم می‌توانند علت تعریق شبانه باشند.
روش‌هایی برای مقابله با تعریق شبانه و بهبود کیفیت خواب
تعریق شبانه علاوه بر اینکه می‌تواند آزاردهنده و نگران‌کننده باشد، در بیشتر موارد با اختلالات شدید خواب همراه است. به همین دلیل هر کسی که تعریق شبانه را تجربه می‌کند، می‌خواهد بداند که چگونه می‌تواند با آن مقابله کند و خواب راحت‌تری داشته باشد.
از آن‌جا که تعریق شبانه علت‌های متعددی دارد، نمی‌توان برای همه‌ی موارد یک راهکار یکسان ارائه داد. باید بر اساس شرایط فرد و علت‌های موجود از راهکارهای مناسب کمک گرفت.
به پزشک مراجعه کنید
اگر دچار تعریق شبانه‌ای می‌شوید که یکی از ویژگی‌های زیر را دارد، باید به پزشک مراجعه کنید:
- زیاد تکرار می‌شود
- زیاد طول می‌کشد
- در خواب تداخل ایجاد می‌کند
- روی جنبه‌های دیگر زندگی روزمره تأثیر می‌گذارد
- هم‌زمان با تغییر وضعیت سلامتی رخ می‌دهد
مراجعه به پزشک از آن‌جا اهمیت دارد که شما برای تشخیص علت اصلی تعریق شبانه به کمک پزشک و حتی انجام بعضی از آزمایش‌ها نیاز دارید. از طرفی دیگر، تنظیم یک برنامه‌ی درمانی مناسب و مؤثر به همین تشخیص درست بستگی دارد.
همچنین اگر در خواب با مشکلاتی مواجه می‌شوید، مهم است که درباره‌ی این مشکلات اطلاعات دقیقی به پزشک ارائه دهید. اختلالات خواب مانند وقفه‌ی تنفسی انسدادی در خواب (OSA) می‌تواند باعث خواب‌آلودگی در طول روز بشوند و بر اساس بعضی از پژوهش‌ها می‌توانند علت تعریق شبانه باشند.
روش‌های درمان تعریق شبانه
اینکه هر فرد باید با چه روشی تعریق شبانه را درمان کند به نظر پزشک بستگی دارد و ممکن است برای هر بیمار متفاوت باشد. برخی از این روش‌های درمانی که می‌توانند به مقابله با تعریق شبانه کمک کنند عبارتند از: اصلاح محیط و رفتار، رفتاردرمانی شناختی و مصرف دارو.
رفتاردرمانی شناختی روشی درمانی در قالب جلسات گفت‌وگو است که معمولاً به صورت حضوری توسط روان‌پزشک یا مشاور بهداشت روان انجام می‌شود.
در مواردی که مصرف بعضی از داروها باعث تعریق شبانه شده است، پزشک می‌تواند با تغییر دارو، دوز یا زمان مصرف آن تعریق شبانه را درمان کند. همچنین در مواردی که عفونت یا مشکل هورمونی علت تعریق شبانه است، ممکن است پزشک برای رفع این مشکل داروهای ویژه‌ای را تجویز کند.
رفتاردرمانی شناختی و مصرف دارو هر دو روش‌هایی هستند که باید توسط پزشک پیگیری شوند اما هر کسی که تعریق شبانه را تجربه می‌کند می‌تواند با اصلاح رفتار و محیط با این مشکل مقابله کند.
تغییر محیط و سبک زندگی
یک راهکار مؤثر و مشترک برای مقابله با تعریق شبانه ایجاد تغییرات کوچک و ساده‌ای است که می‌تواند نوبت‌ها و شدت تعریق شبانه را به حداقل برساند و همچنین به ارتقای سلامتی و بهبود کیفیت خواب کمک کند. این راهکار به ویژه در تعریق شبانه‌ی مرتبط با یائسگی بسیار مؤثر است.
- در یک اتاق خواب خنک‌تر بخوابید.
- لباس‌هایی گشادتر، سبک‌تر و از جنس پارچه‌های تنفس‌پذیر بپوشید.
- به ویژه در ساعات پایانی روز از خوردن نوشیدنی‌های کافئین‌دار، غذاهای پُرادویه و الکل خودداری کنید.
- قبل از خواب مقداری آب سرد بنوشید.
- به تناسب وزن اهمیت دهید و اگر لازم است برای کاهش وزن تلاش کنید.
- از روش‌های ایجاد آرامش استفاده کنید.
این چند نکته در واقع بخشی از نکاتی هستند که باید آن‌ها را برای اصلاح عادت‌های مرتبط با خواب رعایت کنید تا به تدریج خواب باکیفیت‌تری بدون تعریق شبانه داشته باشید.