چربی قهوه ای چیست و چه تفاوتی با چربی سفید دارد؟
در سال‌های اخیر چربی قهوه ای به‌عنوان چربی خوب بدن توجه زیادی را به خود جلب کرده است. چربی قهوهای شبیه همان نوعی از چربی است که در زمان خواب زمستانی خرس‌ها را گرم نگه می‌دارد. بافت چربی قهوهای هم زمانی که خیلی سردمان است به حفظ دمای بدن کمک می‌کند. حال این سؤال پیش می‌آید که چربی قهوه ای چه تفاوتی با سایر چربی‌های بدن دارد و چطور عمل می‌کند. در ادامه بیشتر درباره این چربی توضیح داده‌ایم.
تفاوت چربی قهوه ای با چربی سفید
ما ۲ نوع چربی اصلی داریم. زمانی که کالری زیادی دریافت می‌کنیم، چربی سفید تولید می‌شود که این کالری اضافه را ذخیره می‌کند و وقتی بدن انرژی کافی دریافت نمی‌کند، چربی سفید را می‌سوزاند. بیشتر چربی بدن ما چربی سفید است که معمولا در ران، لگن و شکم ذخیره می‌شود. مقدار زیاد چربی سفید در شکم می‌تواند موجب چاقی شود و خطر ابتلا به بیماری قلبی و دیابت نوع ۲ را افزایش دهد.
چربی سفید از قطره‌های بزرگ لیپید یا اسید چرب ساخته می‌شود. در حالی که سلول‌های چربی قهوهای پر از میتوکندری هستند. میتوکندری سرشار از آهن است که رنگ چربی قهوه ای را ایجاد می‌کند. میتوکندری‌ها مواد مغذی مثل قند و چربی سفید را می‌گیرند و آنها را برای تولید انرژی می‌شکنند. در فضای یکسان، چربی قهوهای بیشتر از چربی سفید انرژی ذخیره می‌کند.
چربی قهوه ای کجای بدن ذخیره می‌شود؟
لرزیدن یکی از روش‌های گرم نگه‌داشتن بدن است، اما نوزادان نمی‌توانند بلرزند و به همین دلیل همه ما با مقدار زیادی چربی قهوهای در اطراف شانه‌هایمان به دنیا می‌آییم. در واقع چربی قهوهای مانند بخاری توکار عمل می‌کند و با مصرف انرژی بدن را گرم می‌کند که به این فرایند ترموژنز می‌گویند.
با افزایش سن و ایجاد پاسخ لرزیدن به سرما، مقدار زیادی از چربی قهوهای را از دست می‌دهیم. با این حال، بزرگ‌سالان هم مقدار کمی چربی قهوه ای در ناحیه گردن، استخوان ترقوه، کلیه‌ها و نخاع دارند. افراد لاغر معمولا بیشتر از افراد چاق چربی‌قهوه ای دارند. همچنین چربی قهوهای در زنان بیشتر از مردان است.
چربی قهوه ای موجود در زمان تولد چربی سازنده نامیده می‌شود. نوع دیگری از چربی قهوهای، چربی قابل‌تبدیل است، یعنی در شرایط مناسب می‌تواند به چربی قهوهای تبدیل شود. این نوع چربی در عضلات وجود دارد.
نحوه عملکرد چربی قهوه ای
زمانی که بدنتان سرد می‌شود، هورمونی به‌نام نوراپی‌نفرین تولید می‌کند. چربی قهوه ای برای نوراپی‌نفرین گیرنده دارد و زمانی که این گیرنده‌ها هورمون را حس می‌کنند، به میتوکندری پیام می‌دهند که تولید انرژی را شروع کند. میتوکندری با تولید گرما به حفظ دمای بدنتان کمک می‌کند.
تأثیر چربی قهوه ای بر سلامتی
مطالعه‌ای نشان داد که چربی قهوهای آمینواسیدهای خاص مثل لوسین، ایزولوسین و والین را از بدن جدا می‌کند. شما این اسیدهای آمینه را از طریق غذاهایی مثل تخم‌مرغ، گوشت، ماهی، مرغ، شیر و بعضی مکمل‌های عضله‌سازی دریافت می‌کنید. مقدار طبیعی این اسیدهای آمینه خوب است، اما زیادشدنشان در خون با چاقی و دیابت در ارتباط است. کاهش چربی قهوه ای بدن یعنی کاهش توانایی بدن برای خارج‌کردن مقدار اضافی این اسیدهای آمینه از خون و افزایش احتمال ابتلا به چاقی و دیابت. به همین دلیل چربی قهوهای درمان احتمالی چاقی و بعضی از اختلالات متابولیک در نظر گرفته می‌شود.
در پژوهشی دیگر بررسی شد آیا دارویی هست که بتواند تأثیر سرما بر سلول‌های چربی قهوهای را شبیه‌سازی کند یا نه. محققان سعی دارند با استفاده از دارو و شبیه‌سازی نقش چربی قهوه ای به روشی جدید برای کاهش وزن دست پیدا کنند. از طرف دیگر، درمان چاقی می‌تواند نرخ دیابت را کاهش دهد. اما یکی از نگرانی‌ها این است که مصرف زیاد انرژی، ضربان قلب و فشار خون را بالا ببرد و خطر مشکلات قلبی را بیشتر کند. به همین دلیل محققان می‌خواهند بدانند که چنین دارویی چقدر بی‌خطر است.
روش‌های احتمالی تولید چربی قهوه ای
داروهای خاصی می‌توانند موجب قهوه‌ای‌شدن چربی سفید شوند. تیازولیدین‌دیون‌ها گروهی از داروها هستند که برای تنظیم مقاومت به انسولین استفاده می‌شوند و می‌توانند به تجمع چربی قهوهای کمک کند. اما این داروها برای افراد مبتلا به دیابت تجویز می‌شوند و در دسترس سایر افراد نیستند. از طرفی مصرف تیازولیدین‌دیون‌ها با افزایش وزن، احتباس مایعات و سایر عوارض جانبی همراه است. بنابراین نمی‌تواند به‌عنوان درمانی سریع برای افرادی که نیازمند تولید چربی قهوه ای هستند شود. قرارگرفتن در معرض سرما و ورزش‌کردن از جایگزین‌های احتمالی این داروها هستند که در ادامه بیشتر راجع به آنها توضیح داده‌ایم.
۱. قرارگرفتن در معرض سرما
بعضی تحقیقات نشان داده‌اند که فقط ۲ ساعت قرارگرفتن در دمای ۱۹ درجه سانتی‌گراد در روز می‌تواند برای ایجاد چربی قهوهای قابل‌تبدیل کافی باشد. برای این کار می‌توانید از دوش سرد یا حمام یخ استفاده کنید. کم‌کردن دمای بخاری یا بیرون‌رفتن در هوای سرد روش‌های دیگر سردکردن بدن هستند که احتمال ایجاد چربی قهوه ای را بیشتر می‌کنند.
۲. ورزش‌کردن
آزمایش روی موش‌ها نشان می‌دهد که پروتئین آیریسین می‌تواند برای تبدیل چربی سفید به قهوه ای مؤثر باشد. انسان هم این پروتئین را تولید می‌کند. بر اساس مطالعه‌ای دیگر، افرادی که کم‌تحرک‌ترند آیریسین کمتری تولید می‌کنند. زمانی که افراد تمرینات هوازی شدیدتری انجام می‌دهند، میزان آیریسین آنها بیشتر می‌شود.
پزشکان و مربیان همیشه ورزش‌کردن را توصیه می‌کنند. بزرگ‌سالان می‌توانند برای داشتن فعالیت جسمی مداوم یکی از فعالیت‌های زیر را انجام دهند:
- هفته‌ای ۱۵۰ دقیقه (حدودا روزی ۲۰ دقیقه) فعالیت متوسط مثل پیاده‌روی یا بازی تنیس؛
- هفته‌ای ۷۵ دقیقه ( حدودا روزی ۱۱ دقیقه) فعالیت شدید مثل دویدن یا شنا.
هرچند تحقیقات کافی درباره نقش ورزش در تولید چربی قهوه ای انجام نشده است، ورزش‌کردن همچنان فواید زیادی برای سلامتی دارد.
سؤالات رایج درباره چربی قهوه ای
۱. آیا بزرگ‌سالان هم چربی قهوهای دارند؟
بزرگ‌سالان هم مقدار کمی چربی قهوه ای در ناحیه گردن، استخوان ترقوه، کلیه‌ها و نخاع دارند. افراد لاغر معمولا بیشتر از افراد چاق چربی قهوهای دارند.
۲. افزایش کدام نوع چربی در بدن خطرناک‌تر است؟ چربی سفید یا قهوهای؟
چربی سفید زیاد در شکم می‌تواند موجب چاقی شود و خطر ابتلا به بیماری قلبی و دیابت نوع ۲ را افزایش دهد.
۳. آیا امکان ساخت چربی قهوه ای در دوران بزرگ‌سالی وجود دارد؟
بله. استفاده از بعضی داروها، قرارگرفتن در معرض سرما و ورزش‌کردن به ساخت چربی قهوهای کمک می‌کنند.
۴. چربی قهوهای چطور به کاهش وزن کمک می‌کند؟
چربی قهوهای با حذف بعضی از آمینواسیدهای مربوط به چاقی از خون می‌تواند به کاهش وزن کمک کند.
۵. آیا چربی قهوه ای به درمان دیابت کمک می‌کند؟
چربی قهوهای ممکن است با سوزاندن کالری به کنترل قند خون و تنظیم میزان انسولین کمک کند، در نتیجه خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را کاهش دهد.