دلایل خشکی دهان و راه‌های درمان آن
در حالت عادی، دهان باید به مقدار کافی بزاق داشته باشد. خشکی دهان حالتی است که دهان خشک و عاری از بزاق میشود، در نتیجه هنگام بلع، چشیدن و جویدن غذا دچار مشکل می‌شویم. گاهی بیماری‌هایی مانند دیابت، ایدز یا اختلالات تیروئید علت خشکی دهان هستند. در این مقاله، علت خشک شدن دهان و راه‌های درمان آن را بررسی می‌کنیم.
چرا باید خشکی دهان را جدی گرفت؟
باکتری‌هایی که باعث خرابی و بیماریهای دندان می‌شوند در محیط‌های خشک بهتر رشد می‌کنند و باعث ایجاد بوی بدِ دهان و بیماریهای لثه می‌شوند. التهاب و عفونت ناشی از دندان‌ها می‌تواند خطر ابتلا به بیماریهای قلبی و سکته را افزایش بدهد.
بزاق دهان ما قلیایی است و اسید موجود در غذاها را خنثی می‌کند و مانعِ پوسیدگی دندان‌ها میشود، بنابراین خشکی دهان یکی از علل پوسیدگی دندان‌ها نیز هست.
طبق پژوهش‌های انجمن دندان‌پزشکی آمریکا (ADA)، خشکی دهان علائم دردناک دیگری هم دارد، از جمله:
- گلودرد؛
- مشکلات صحبت‌کردن یا بلع؛
- سوزش دهان.
اگر خشکی دهان درمان نشود، می‌تواند زمینه‌ساز بیماری‌ها دیگر هم بشود. در ادامه، بررسی می‌کنیم که علت خشک شدن دهان چیست.
علت خشکی دهان چیست؟
علت خشکی دهان چیست؟ خشکی دهان دلایل مختلفی دارد که در ادامه بررسی‌شان می‌کنیم و راهکارهایی برای درمان خشکی دهان ارائه می‌دهیم.
۱. مصرف دارو
خشکی دهان عارضه جانبی بیش از ۶۰۰ داروی مختلف است که معروف‌ترین آنها داروهای مربوط به دستگاه گوارش، فشار خون و بیماریهای روانی هستند.
۲. بالا‌رفتن سن
وقتی سن بالاتر می‌رود، غدد بزاقی دیگر مانند قبل کار نمی‌کنند و طبیعتا ترشحِ کمتر آنها موجب خشکی دهان میشود که یکی از علائم ناخواسته افزایش سن است.
۳. از دست رفتن آبِ بدن
کم آبی بدن موجب اختلال در تولید بزاق دهان میشود. اکثر مردم تا حدی دچار این مشکل هستند که می‌تواند موجب خشکی دهان یا تشدید آن شود. برای حل این مشکل بیشتر آب بنوشید.
۴. بعضی بیماری‌ها
بعضی بیماری‌ها مانند بیماریهای تنفسی و سرطان علت خشکی دهان هستند.
- مشکلات تنفسی: مشکلات سینوس‌ها یا تیغه بینی می‌تواند موجب تنگی نفس شود و نفس‌کشیدن از راه بینی را سخت کند. در نتیجه فرد از دهان نفس می‌کشد که باعث خشکی دهان میشود.
- درمان سرطان: به‌گفته دکتر جف بارگز، پرتودرمانی و شیمی‌درمانی هر دو موجب خشکی دهان می‌شوند.
درمان خشکی دهان
اولین توصیه متخصصان دهان و دندان به مردم بیشتر آب‌نوشیدن است. مصرف مشروبات الکلی نیاز بدن به آب را بیشتر می‌کند، چون رطوبت دهان را جذب می‌کند. پس باید از آن پرهیز کرد. جویدن آدامس بدون قند نیز به تولید بیشتر بزاق دهان کمک می‌کنند.
اگر نوشیدن آب بیشتر و جویدن آدامس هم خشکی دهان را برطرف نکرد، می‌توانید از دهان‌شویه‌ها و خمیردندان‌های مناسب برای رفع خشکی دهان استفاده کنید. در بعضی از موارد هم قرص و اسپری برای تولید بزاق بیشتر تجویز می‌شوند.
اگر دارویی که مصرف می‌کنید باعث خشکی دهان میشود، می‌توانید از دکترتان بخواهید داروی دیگری برایتان تجویز کند. همچنین می‌توانید از محصولات حاوی فلوراید استفاده کنید تا مانعِ پوسیدگی دندان‌ها شوید.
در ادامه، ۷ نکته تکمیلی برای درمان خشکی دهان را مطرح کرده‌ایم.
۱. با پزشکتان مشورت کنید
اگر احساس می‌کنید دهانتان خشک است، قبل از هر کاری با پزشکتان مشورت کنید. ممکن است خشکی دهان علائم نوعی بیماری باشد و پزشک بتواند با درمان یا مهار بیماری، مشکلی خشکی دهان را هم برطرف کند.
اگر مبتلا به دیابت هستید و قند خون بالایی دارید، احتمالا دچار خشکی دهان هستید و پزشک می‌تواند برای مرطوب‌نگه‌داشتن دهانتان بزاق مصنوعی یا دارویی برای افزایش ترشح بزاق دهان تجویز کند.
۲. کمتر آنتی‌هیستامین و داروی ضداحتقان مصرف کنید
استفاده از این داروها می‌تواند باعث خشکی دهان شود. عفونت سینوس‌ها و مشکلات تنفسی و احتقان که باعث میشود از راه دهان نفس بکشید باعث خشکی دهان می‌شوند. اگر چنین مشکلاتی دارید، با پزشک مشورت کنید.
۳. از دهانشویههای بدون الکل استفاده کنید
دهان‌شویه‌ها می‌توانند موجب درمان برخی مشکلات دهان و دندان بشوند، اما پزشکان هشدار می‌دهند که از انواع بدون الکل آنها استفاده کنید، زیرا الکل می‌تواند موجب خشکی دهان شود که در نتیجه آن لب‌ها ترک می‌خورند و دهان زخم میشود.
پزشکان همچنین توصیه می‌کنند که از چرب‌کننده و مرطوب‌کننده لب برای جلوگیری از ترک‌خوردن لب‌ها استفاده کنید. متخصصان دهان و دندان پیشنهاد می‌دهند قبل از خواب دهانتان را با دهان‌شویه حاوی فلوراید شست‌وشو بدهید و یک لیوان آب هم بالای سرتان بگذارید تا اگر با تشنگی بیدار شدید، آب بنوشید.
۴. آدامس بجوید یا آب‌نبات سفت بدون قند در دهانتان بگذارید
جویدن آدامس، مکیدن آب‌نبات‌های بدون قند یا بستنی یخی غدد بزاقی را تحریک می‌کند. متخصصان می‌گویند عمل جویدن موجب ترشح بیشتر بزاق دهان میشود. جویدن، سیگنال‌هایی را به انتهای اعصاب و گیرنده‌های عصبی در دهان می‌فرستد که غده پاروتید را تحریک می‌کنند و موجب ترشح بزاق بیشتری می‌شوند.
۵. همراه غذا از سس یا آبِ گوشت استفاده کنید
بزاق دهان شامل آنزیم‌هایی است که به هضم غذا کمک می‌کنند. تحقیقات نشان می‌دهد که وقتی عملکرد غدد بزاقی مختل شود، بلع و جویدن و چشیدن هم دچار مشکل می‌شوند. برای اینکه از غذا لذت بیشتری ببرید، می‌توانید از سس یا آبِ گوشت برای مرطوب‌کردن غذا استفاده کنید. همچنین می‌توانید غذا را با کره چرب کنید تا جویدن و بلعیدن آن آسان‌تر شود.
۶. از مصرف کافئین، الکل و تنباکو خودداری کنید
متخصصان می‌گویند مصرف کافئین، الکل و دخانیات باعث خشکی دهان میشود. سعی کنید میزان مصرف الکل، کافئین و چای را کاهش دهید. از نوشیدنی‌های بدون کافئین استفاده کنید. به‌جای نوشابه، آب گازدار بنوشید تا از خشکی دهان و کم‌شدن رطوبت دهان جلوگیری کند. به‌جای مصرف سیگار یا قلیان، آدامس بجوید تا بتوانید این عادات را ترک کنید.
۷. آب بنوشید یا تکه‌ای یخ در دهانتان نگه دارید
نوشیدن آب یا مکیدن یخ می‌تواند دهان را مرطوب نگه دارد. می‌توانید یک بطری آب اسپری‌دار همراه داشته باشید و در فواصل زمانی منظم آن را در دهان خود اسپری کنید تا از خشکی دهان جلوگیری شود. بلعیدن و جویدن غذا ممکن است باعث خشکی دهان شود، در این صورت نوشیدن آب یا مایعات بین غذا می‌تواند مشکلات بلع را برطرف کند.
سؤالات رایج درباره علت خشکی دهان
۱. چه بیماری هایی باعث خشکی دهان میشود؟
- بیماریهای تنفسی؛
- سرطان؛
- دیابت؛
- مصرف برخی داروها.
۲. علت خشکی دهان در صبح چیست؟
علت خشکی دهان در صبح می‌تواند بازماندن دهان در طول شب باشد که معمولا به‌علت بیماریهای تنفسی و گرفتگی بینی رخ می‌دهد. پس در واقع باید علت خشکی دهان در خواب را تشخیص بدهیم و رفع کنیم.
۳. درمان خشکی دهان در خواب چیست؟
پس از حدس‌زدن علت خشکی دهان در خواب می‌توانید این راهکارها را برای درمانش امتحان کنید:
- رفع مشکلات تنفسی که موجب بازماندن دهان در طول شب می‌شوند؛
- تهویه مناسب هوای اتاق؛
- استفاده از دستگاه مرطوب‌کننده هوا؛
- نوشیدن آب هنگام پریدن از خواب.
۴. علت خشکی دهان و تنگی نفس چیست؟
- مصرف برخی داروها؛
- تنفس دهانی به‌علت مشکلات تنفسی و گرفتگی بینی؛
- مصرف دخانیات و الکل و دهانشویههای الکلی.
- کمبود آب بدن.