آیا طب سوزنی می‌تواند در درمان افسردگی مؤثر باشد؟
در بیشتر موارد افسردگی به درمان‌های متداول پاسخ می‌دهد، اما تقریباً یک سوم مبتلایان به این بیماری نسبت به درمان مقاوم هستند. به همین دلیل، بسیاری از آن‌ها می‌خواهند درمان افسردگی با طب سوزنی یا سایر درمان‌های مکمل را امتحان کنند.
حدود ۳۰۰۰ سال است که پزشکان چینی از طب سوزنی برای درمان بیماری‌های مختلف استفاده می‌کنند. این پزشکان معتقدند که قرارگیری سوزن در نواحی خاصی از بدن به آزاد شدن انرژی مسدود شده و بازیابی سلامت و تعادل کمک می‌کند.
نتیجه‌ی تحقیقات در مورد تأثیر طب سوزنی روی افسردگی امیدوارکننده است، اما به‌طور قطعی ثابت نشده است که این روش بتواند جایگزین درمان‌های سنتی شود. افرادی که به دنبال درمان افسردگی با طب سوزنی هستند، غالباً از ترکیب این روش با درمان‌های استاندارد که شامل روان‌درمانی و دارودرمانی می‌شود، بهترین نتیجه را می‌گیرند.
با ما در این مقاله همراه باشید تا درباره‌ی تأثیر طب سوزنی روی افسردگی، عوارض جانبی آن و نتایج تحقیقات در این زمینه اطلاعات بیشتری کسب کنید.
آیا طب سوزنی می‌تواند به درمان افسردگی کمک کند؟
افسردگی یک اختلال روانی است که با احساس غم و اندوه‌ی مداوم و از دست دادن علاقه همراه است و به بروز علائم زیر منجر می‌شود:
- اختلال خواب
- خستگی و کمبود انرژی
- فکر کردن به خودکشی یا اقدام به آن
- تغییر اشتها و وزن
- تحریک‌پذیری و ناامیدی حتی در مورد موضوعات کوچک و کم‌اهمیت
- مشکل در تمرکز، تصمیم‌گیری و حافظه
- احساس گناه یا بی‌ارزشی
افسردگی اغلب با دارودرمانی و روان‌درمانی بهبود می‌یابد. با این حال، ۱۹ تا ۳۴ درصد مبتلایان به افسردگی با این روش‌ها درمان نمی‌شوند و ۱۵ تا ۵۰ درصد آن‌ها هم دوباره دچار افسردگی خواهند شد.
طب سوزنی ممکن است به بعضی از افراد مبتلا به افسردگی کمک کند، اما نتیجه‌ی تحقیقات شفاف نیست. ارزیابی اثربخشی درمان‌های افسردگی مشکل است. چون افراد افسرده احتمال دارد حتی بدون درمان هم بهبود پیدا کنند که به این فرآیند بهبودی خودبه‌خودی می‌گویند. علاوه بر این، بسیاری از افراد با استفاده از چند روش درمانی مختلف بهبود می‌یابند و علائم بعضی از آن‌ها علیرغم به‌کارگیری انواع روش‌های درمانی برطرف نمی‌شود.
علائم افسردگی یک فرد ممکن است در طول زمان تغییر کند و هیچ آزمایشی در آزمایشگاه نمی‌تواند به‌طور عینی علائم این اختلال را اندازه‌گیری کند. این امر مقایسه‌ی طب سوزنی را با درمان‌های استاندارد مانند دارودرمانی دشوار می‌کند.
بسیاری از افراد افسرده اعلام کرده‌اند که طب سوزنی به بهبود علائم آن‌ها کمک کرده است و به همین دلیل به نظر می‌رسد که این روش بتواند برای بعضی از بیماران مفید باشد. گروهی از محققان معتقدند که شواهد کافی وجود ندارد که بتوان با اطمینان درمان افسردگی با طب سوزنی را امکان‌پذیر دانست. با این حال، نتیجه‌ی تحقیقات جدیدتر به نفع طب سوزنی است. برای مثال در یک مطالعه که اثربخشی طب سوزنی را با درمان‌های معمول مقایسه کرده، نتایج زیر به دست آمده است:
- طب سوزنی در مقایسه با دارونما می‌تواند شدت افسردگی را اندکی کاهش دهد.
- طب سوزنی در مقایسه با دارو عوارض جانبی کمتری ایجاد می‌کند.
- اگر از طب سوزنی همراه با دارو استفاده شود، علائم افسردگی به‌طور قابل توجهی کاهش می‌یابد.
به‌طور کلی، شواهد زیادی وجود ندارد که از درمان افسردگی با طب سوزنی حمایت کند. درنتیجه، باید در این زمینه مطالعات بیشتری انجام شود و در حال حاضر این تکنیک نمی‌تواند جایگزین درمان‌های استاندارد شود.
طب سوزنی چگونه انجام می‌شود؟
برای انجام این کار، پزشک سوزن‌های بلند و نازک را که به قطر موی انسان هستند، وارد قسمت‌های خاصی از بدن می‌کند. محل قرار دادن سوزن‌ها به نوع بیماری بستگی دارد. این روزها از طب سوزنی برای درمان بسیاری از مشکلات از جمله آرتریت، دردهای قاعدگی، دردهای مزمن، درد حاد عضلات، کمر و زانو، میگرن و سردرد و آسیب‌های ورزشی استفاده می‌شود.
پزشکان و طرفداران طب سوزنی معتقدند که یک نوع انرژی به نام «چی» روی سلامتی تأثیر می‌گذارد و انسداد این انرژی یا تغییر در جریان آن می‌تواند طیف وسیعی از علائم را ایجاد کند. طب سوزنی انرژی چی را تحریک می‌کند تا به‌درستی جریان یابد و سلامتی را بهبود بخشد.
هر نقطه از بدن ظاهراً با عملکردهای خاص مرتبط است. برای درمان افسردگی با طب سوزنی، نقاطی تحریک می‌شوند که به اعتقاد پزشکان با بهبود سلامت روان، خوش‌بینی، لذت و سایر ویژگی‌های مثبت در ارتباط هستند.
تحقیقات درباره‌ی درمان افسردگی با طب سوزنی چه می‌گویند؟
بعضی از مطالعات از تأثیر طب سوزنی در درمان افسردگی حمایت می‌کنند، اما یک بررسی در سال ۲۰۱۸ میلادی (۱۳۹۶ شمسی) شواهد ضعیفی را در حمایت از مفید بودن آن نشان داد. همچنین این موضوع مطرح شد که وقتی از طب سوزنی همراه با داروهای ضدافسردگی استفاده می‌شود، ممکن است نتایج درمان بهبود یابد.
متخصصان در مورد ارتباط بین طب سوزنی و درمان افسردگی کاملاً مطمئن نیستند، اما در سال ۲۰۱۹ میلادی (۱۳۹۷ شمسی) نتایج یک مطالعه نشان داد که احتمالاً این روش می‌تواند با تنظیم نوروترنسمیترها (انتقال‌دهنده‌های عصبی) به درمان افسردگی کمک کند. بسیاری از داروهای ضدافسردگی روی نوروترنسمیترها اثر می‌گذارند. نوروترنسمیترها مواد شیمیایی درون مغز هستند که به انتقال پیام‌ها و اطلاعات در مغز و بدن کمک می‌کنند.
با توجه به تحقیقات قبلی، نویسندگان این مطالعه اعلام کردند که طب سوزنی ممکن است به تنظیم گیرنده‌های گلوتامات کمک کند و این امکان را به بدن بدهد که به‌طور مؤثرتری به نوروترنسمیترها واکنش نشان دهد. درنتیجه، می‌تواند برای افسردگی و سایر مشکلات سلامت روان مانند اسکیزوفرنی و اضطراب مفید باشد.
در سال ۲۰۲۰ میلادی (۱۳۹۸ شمسی) هم محققان به این نتیجه رسیدند که طب سوزنی شدت افسردگی را تا حد کمی کاهش می‌دهد و اگر در کنار داروهای ضدافسردگی استفاده شود، ممکن است بتواند اثربخشی آن‌ها را بهبود بخشد. با این حال، به دلیل کیفیت پایین مطالعات و ضد و نقیض بودن نتایج آن‌ها در حال حاضر نمی‌توان با اطمینان این روش را در درمان افسردگی مؤثر دانست.
عوارض و خطرات طب سوزنی
بیشتر داده‌ها نشان می‌دهند که طب سوزنی بی‌خطر است، اما تمام درمان‌های پزشکی عوارضی را به همراه دارند که باید به آن‌ها توجه کرد. طب سوزنی هم عوارض خفیف و نادری دارد که عبارتند از:
- درد در حین انجام طب سوزنی یا بعد از آن
- کبودی
- خونریزی
- سرگیجه یا سردرد
- حالت تهوع
اگر به اختلال خونریزی مبتلا هستید یا از داروهای رقیق‌کننده‌ی خون استفاده می‌کنید، احتمال خونریزی یا کبودی بیشتر است. همچنین اگر سابقه‌ی آلرژی دارید، باید این موضوع را به پزشک اطلاع دهید. چون مواد شیمیایی که برای تمیز کردن پوست و سوزن‌ها استفاده می‌شوند، می‌توانند باعث واکنش آلرژیک شوند. همچنین ممکن است فلزات به‌کاررفته در سوزن‌ها آلرژی‌زا باشند.
اگر در بدن شما ضربان‌ساز قلب، پمپ انفوزیون یا سایر دستگاه‌های الکتریکی وجود دارد، باید از الکترواکوپانکچر (طب سوزنی الکتریکی) که از دستگاه برای تولید تحریک الکتریکی استفاده می‌کند، اجتناب کنید. چون می‌تواند باعث مختل شدن دستگاه‌ی داخل بدن شما شود.
بعضی از زنان باردار ممکن است نگران مصرف داروهای ضدافسردگی باشند و به همین دلیل ترجیح بدهند که از سایر روش‌ها مثل طب سوزنی استفاده کنند. طب سوزنی روی افسردگی دوران بارداری مؤثر است، اما بعضی از انواع آن ممکن است باعث القای زایمان شوند. بنابراین اگر باردار هستید، باید مراقب این موضوع باشید.
اگر پزشک از سوزن‌های کثیف استفاده کند، تکنیک‌های نادرست را به کار ببرد یا از مهارت و تجربه‌ی کافی برخوردار نباشد، ممکن است عوارض جدی زیر ایجاد شوند:
- خونریزی
- سوراخ شدن اندام‌ها
- آسیب‌دیدگی عروق خونی اصلی
- عفونت
- ابتلا به بیماری‌های منتقله از راه‌ی خون
- شکستن سوزن در زیر پوست
پزشک باید از یک بسته‌ی جدید سوزن استریل استفاده کند و قبل از وارد کردن هر سوزن، بدن شما را با الکل تمیز کند. اکثر متخصصان طب سوزنی از سوزن‌های یکبار مصرف استفاده می‌کنند، بنابراین خطر عفونت بسیار کم است.
استفاده از طب سوزنی به‌عنوان یک درمان مکمل
طب سوزنی می‌تواند یک نوع طب مکمل باشد؛ یعنی شما نمی‌توانید طب سوزنی را جایگزین درمان‌های استاندارد پزشکی کنید و فقط باید از آن در کنار این نوع درمان‌ها استفاده کنید. این رویکرد بیشترین مزایا را برای شما به همراه دارد. چون به شما اجازه می‌دهد که هم از فواید درمان‌های پزشکی بهره‌مند شوید و هم از فواید طب سوزنی استفاده کنید.
کلام پایانی
طب سوزنی می‌تواند علائم افسردگی را تسکین دهد، به‌خصوص اگر همراه با داروهای ضدافسردگی استفاده شود. با این حال، نباید آن را جایگزین درمان‌های پزشکی استاندارد کرد. چون نتایج تحقیقات در مورد درمان افسردگی با طب سوزنی ضد و نقیض است. علاوه بر این، افسردگی یک بیماری جدی است که درمان نکردن مناسب آن می‌تواند به مشکلات زیادی منجر شود.