احتمالا برای شما هم این سوال پیش آمده که هر مثقال چند گرم است یا هر پوند پند کیلوگرم است. تعداد واحدهای مختلف وزن بسیار زیاد است که تعداد زیادی از آنها واحدهای سنتی ایران است.

واحدهای مختلفی برای اندازه گیری وزن وجود دارد و در کشورهای مختلف نیز استانداردهای مختلفی مورد تایید است که هرکدام از این استانداردها واحدهای مختلفی را برای اندازه گیری کمیت وزن در نظر دارند.

واحد اندازه گیری جرم یا وزن ؟

در اصطلاح علمی، وزن به نیرویی گفته میشود که از طرف زمین به جسم وارد میشود. اما در محاوره عادی و آنگونه که جا افتاده، واژه وزن را به جای مفهوم جرم به کار می برند. در واقع کیلوگرم نیز که واحد جهانی اندازه گیری است، واحد جرم است و نه واحد وزن!

یکای وزن چیست ؟

یکای وزن در واقع همان یکای اندازه گیری نیرو است. در نتیجه یکای وزن در سیستم SI، نیوتن است. این در حالی است که بسیاری به اشتباه یکای وزن را کیلوگرم فرض می‌کنند.

همواره باید به تفاوت های واحد اندازه گیری جرم و وزن توجه شود. با یک مثال، تفاوت مفهوم جرم و وزن را دقیق تر توضیح میدهیم.

آیا وزن تغییر می کند؟

تصور کنید فردی جرمی معادل 80 کیلوگرم داشته باشد. این فرد زمانی که روز کروه زمین است، به طور تقریبی از طرف مرکز کره زمین به اندازه 800 نیوتن به او نیرو وارد می شود.(این نیرو در واقع همان وزن وی است) بدین معنا که وزن او روی کره زمین، 800 نیوتن است. زمانی که این فرد به کره ماه برود، وزن او تقریبا 128 نیوتن خواهد بود. زیرا نیروی کمتری از سمت مرکز کره ماه به او وارد می شود. به همین دلیل هم هست که فضانوردان روی کره ماه، می توانند گام های بلند برداشته و با هرگام مقدار زیادی از زمین فاصله می گیرند. (در حالی که جرم آنها همچنان 80 کیلوگرم است)

ما در این مقاله، درواقع در حال معرفی واحد های اندازه گیری جرم هستیم.

وسیله اندازه گیری وزن

برای اندازه گیری وزن چندین وسیله مختلف وجود دارند که معروف ترین آنها با اختلاف ترازو است. ترازو وسیله ایست که برای اندازه گیری وزن مورد استفاده قرار میگیرد و قابلیت اندازه گیری جرم مواد را با دقت خوبی دارد.

ترازوها نیز خودشان بسته به روش کار، انواع مختلفی دارند اما پرکاربردترین آنها که در حال حاضر مورد استفاده قرار میگیرد، ترازوی دیجیتال است. در تصویر زیر، انواعی از ترازوها نشان داده شده اند.

واحد های وزن معروف و تبدیل آنها به یکدیگر

در ادامه لیستی از واحدهای معروف جرم آمده شده است.

کیلوگرم

شاید بیراه نباشد اگر بگوییم کیلوگرم پرکاربردترین واحد اندازه گیری جرم است. این واحد در بسیاری از کشورها به عنوان واحد اصلی اندازه گیری جرم مطرح است.

گرم

گرم نیز از نظر کاربرد تقاوت زیادی با کیلوگرم ندارد و استفاده فراوانی دارد. هر یک کیلوگرم، 1000 گرم است.

پوند

پوند در برخی از کشورها مانند انگلیس به عنوان واحد اصلی اندازه گیری جرم است و به همین دلیل لازم تا نجوه تبدیل پوند به کیلوگرم را بدانیم. هر کیلوگرم معادل 2.2046 پوند است.

قیراط

هر کیلوگرم معادل 5000 قیراط است.

اونس

این واحد عمدتا برای اندازه گیری جرم فلزات گران بها کاربرد دارد. هر اونس معادل 0.02835 کیلوگرم است.

مشخص کردن مقدار دقیق واحدهای سنتی ایرانی کاری بسیار سخت است و دلیل آن هم این است که مقدار این واحدها در مناطق مختلف متفاوت است. به عنوان مثال، “من ری” مقداری معادل 12 کیلوگرم دارد و ای در حالی است که “من تبریز” مقداری برابر 3 کیلوگرم دارد.

در ادامه به معرفی برخی از این واحدهای سنتی وزن خواهیم پرداخت:

سیر

هر سیر معادل 375 قیراط و برابر 75 گرم است.

مثقال

هر مثقال صیرفی معادل 4608 میلی گرم است. لازم به ذکر است که مقدار آن با مقدار مثقال شرعی متفاوت است.

چارک

معادل 750 گرم است.

گندم

معادل یک چهارم نخود است. 48 میلی گرم است.

خروار

خروار بزرگترین واحد اندازه گیری سنتی ایران بوده است. هر خروار معادل 300 کیلوگرم است. هر خروار معادل 100 من تبریز است.

دو فرضیه برای خروار موجود است. اولی آن منظور مقدار باری است که یک خر میتواند حمل کند و در دومی واژه “خر” به معنی “بزرگ” است و خروار به معنای بار بزرگ است.

نخود

معادل 192 سوت است. این مقدار برابر با 192 میلی گرم است.

سوت

سوت کوچکترین واحد اندازه گیری سنتی بوده است. مقدار آن برابر با 1 میلی گرم است.

من تبریز

من تبریز برابر با 3 کیلوگرم است.

زمانی که از واحد “من” به تنهایی استفاده میشود، منظور من تبریز است.

من اصفهان(من سنگ شاه اصفهان)

من اصفهان معادل 6 کیلوگرم است.

من ری

هر من ری معادل 12 کیلوگرم است.

زمانی که از واحد “ری” به تنهایی استفاده شود، منظور من ری است.