۸ ماده‌ی مغذی مهم که کمبودشان باعث خشکی و شکنندگی ناخن‌ها می‌شود
ناخن‌ها بخشی از سیستم پوششی بدن هستند. سیستم پوششی که از پوست، مو، ناخن و غدد پوست تشکیل شده است، به‌عنوان یک مانع بین محیط بیرون و بخش داخلی بدن عمل می‌کند و وظیفه‌ی آن حفظ مایعات بدن و جلوگیری از کم‌آبی، کمک به دفع مواد زائد، تنظیم دمای بدن و محافظت از بدن در برابر عوامل بیماری‌زا است.
عوامل زیادی می‌توانند روی ظاهر ناخن‌ها و سلامت آن‌ها تأثیر داشته باشند، از جمله ژل مانیکور، بعضی از بیماری‌ها، کم‌آبی بدن، غذاها و نوشیدنی‌هایی که مصرف می‌کنید و حتی افزایش سن.
کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی روی ناخن‌ها تأثیر می‌گذارد و به همین دلیل بررسی ناخن‌ها بخش مهمی از ارزیابی وضعیت تغذیه محسوب می‌شود. اگرچه عوامل متعددی می‌توانند باعث تغییر در ظاهر ناخن شوند، اما همیشه باید احتمال کمبود مواد مغذی یا مسمومیت با آن‌ها را در نظر گرفت، به‌خصوص اگر ثابت شده باشد که سایر علل احتمالی در تغییر ناخن‌ها نقشی ندارند.
کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی چه تأثیری روی ناخن دارد؟
اگر تغذیه‌ی مناسبی نداشته باشید، ممکن است شواهد کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی را روی ناخن‌های خود مشاهده کنید. تغییر ناخن‌ها به این بستگی دارد که به کمبود کدام ماده‌ی مغذی مبتلا باشید، اما معمولاً شامل موارد زیر می‌شود:
- برجسته شدن ناخن
- خم شدن و منحنی شدن ناخن
- تغییر رنگ ناخن
- ناخن‌های شکننده
- ترک‌خوردگی ناخن
- خطوط بیو (Beau’s lines) که به‌شکل خطوط افقی روی ناخن دیده می‌شوند
- کویلونیشیا (Koilonychia) یا ناخن قاشقی شکل
کمبود کدام مواد مغذی به خشکی و شکنندگی ناخن منجر می‌شود؟
ناخن‌های شما می‌توانند چیزهای زیادی درباره‌ی وضعیت سلامتی‌تان بگویند. دریافت کافی ویتامین‌ها و مواد معدنی مختلف به تشکیل، رشد و استحکام سلول‌های جدید ناخن کمک می‌کند و به همین دلیل تغییر در ظاهر، بافت یا شکل ناخن می‌تواند نشان‌دهنده‌ی کمبود مواد مغذی باشد. مهم‌ترین کمبودهای تغذیه‌ای که می‌توانند سلامت و استحکام ناخن‌ها را تحت تأثیر قرار دهند، عبارتند از:
۱. ویتامین B12
این ویتامین ضروری که در غذاهای حیوانی و غلات غنی‌شده یافت می‌شود، به حفظ سلامت سلول‌های بدن و ساخت DNA کمک می‌کند. اکثر مردم ویتامین B12 را به اندازه‌ی کافی از رژیم غذایی خود دریافت می‌کنند؛ اما وگان‌ها و گیاه‌خواران ممکن است به کمبود آن مبتلا شوند، چون این ماده‌ی مغذی به‌طور طبیعی در غذاهای گیاهی وجود ندارد. البته می‌توانید آن را در بعضی از غذاهای گیاهی غنی‌شده مانند غلات صبحانه بیابید.
سالمندان و بعضی افراد با شرایط خاص ممکن است در دریافت کافی ویتامین B12 مشکل داشته باشند. کمبود این ماده‌ی مغذی به ایجاد برآمدگی‌های عمودی روی سطح ناخن منجر می‌شود و حتی می‌تواند روی رنگ ناخن‌ها هم تأثیر بگذارد و باعث تشکیل رنگ مایل به آبی روی آن‌ها شود.
۲. آهن
دریافت ناکافی آهن به کم‌خونی فقر آهن منجر می‌شود که یکی از شایع‌ترین علائم آن وجود ناخن‌های شکننده یا قاشقی شکل است. در این موارد لبه‌ی ناخن به سمت بالا برمی‌گردد و ناخن گود می‌شود، به طوری که می‌تواند یک قطره‌ی آب را روی خود نگه دارد. علاوه بر این، ممکن است ناخن به‌راحتی ترک بخورد.
علاوه بر کم‌خونی، ممکن است عوامل دیگری هم در ایجاد ناخن‌های قاشقی شکل نقش داشته باشند که از بین آن‌ها می‌توان به کم‌کاری تیروئید، بیماری قلبی و بیماری کبدی اشاره کرد.
۳. بیوتین
بیوتین که یکی از ویتامین‌های گروه‌ی B است و به‌عنوان ویتامین B7 شناخته می‌شود، در حفظ سلامت پوست، مو و ناخن نقش دارد و کمبود آن ناخن‌ها را ضعیف و مستعد شکستن می‌کند.ذکر این نکته ضروری است که کمبود بیوتین باعث افزایش شکنندگی ناخن‌ها و نازک شدن موها می‌شود، اما اگر به کمبود آن مبتلا نباشید، افزایش مصرف بیوتین یا دریافت مکمل آن باعث بهبود وضعیت ناخن‌های شما نمی‌شود.
توجه: دریافت مقادیر زیاد بیوتین می‌تواند نتیجه‌ی بعضی از آزمایش‌های پزشکی را مختل کند، بنابراین باید پزشک را از مصرف مکمل آن مطلع کنید.
۴. کلسیم
حتماً شنیده‌اید که دریافت کافی کلسیم برای حفظ سلامت استخوان‌ها و دندان‌ها ضروری است و کمبود آن باعث پوکی استخوان می‌شود. اما فواید این ماده‌ی مغذی به همین جا ختم نمی‌شود و می‌تواند ظاهر و سلامت ناخن‌ها را هم تحت تأثیر قرار دهد. چراکه شواهد نشان می‌دهد کمبود کلسیم باعث خشکی و شکنندگی ناخن‌ها می‌شود. محصولات لبنی بهترین منبع کلسیم هستند، اما این ماده‌ی مغذی در ماهی ساردین (با استخوان)، لوبیا و دانه‌ها هم یافت می‌شود.
۵. اسیدهای چرب امگا ۳
امگا ۳ یک نوع اسید چرب ضروری است، به این معنی که بدن نمی‌تواند آن را بسازد و شما باید امگا ۳ مورد نیاز خود را از طریق غذاها و مکمل‌ها (مانند روغن ماهی) دریافت کنید. دریافت ناکافی امگا ۳ تأثیر منفی روی استحکام ناخن‌ها دارد و می‌تواند به ترک خوردن ناخن‌های شما منجر شود.
۶. روی
روی (زینک) که در گوشت، تخم‌مرغ، لبنیات، آجیل و حبوبات یافت می‌شود، یک ماده‌ی معدنی مهم است که دریافت ناکافی آن باعث ایجاد خطوط بیو یا خطوط افقی روی ناخن‌ها می‌شود. به خاطر داشته باشید که ایجاد خطوط بیو می‌تواند نتیجه‌ی چیزهای دیگری هم باشد، از آسیب ناخن گرفته تا سایر بیماری‌ها.
۷. ویتامین C
تحقیقات نشان می‌دهد که دو مورد از بیماری‌های مرتبط با ناخن به دلیل کمبود ویتامین C رخ می‌دهند: هاپالونیشیا (Hapalonychia) که باعث نرم و نازک شدن ناخن‌ها می‌شود و کویلونیشیا (ناخن‌های قاشقی شکل).
ویتامین C به جذب آهن در بدن کمک می‌کند و به همین دلیل دریافت ناکافی آن در ابتلا به کم‌خونی فقر آهن مؤثر است. میوه‌ها و سبزیجات مثل پرتقال، کیوی، لیموترش، توت‌فرنگی، کلم بروکلی، جعفری و فلفل دلمه‌ای از منابع خوب ویتامین C محسوب می‌شوند.
۸. فولات
شواهد نشان می‌دهد که کمبود فولات (ویتامین B9) باعث ایجاد یک برآمدگی در وسط ناخن‌ها می‌شود. کمبود آهن و پروتئین هم می‌تواند در تشکیل این برآمدگی نقش داشته باشد. شما می‌توانید با مصرف حبوبات، تخم‌مرغ، مرکبات، موز، سبزیجات برگ‌دار مثل اسفناج و آجیل فولات مورد نیاز بدن‌تان را تأمین کنید.
سایر عواملی که می‌توانند روی ناخن‌ها تأثیر بگذارند
بسیاری از عادت‌های روزمره و بیماری‌ها می‌توانند ظاهر ناخن‌های شما را تحت تأثیر قرار دهند، از جمله:
- رطوبت: هم رطوبت کم و هم رطوبت زیاد در افزایش شکنندگی ناخن‌ها نقش دارد.
- استفاده از استون: استون موجود در پاک‌کننده‌های لاک ممکن است به شکنندگی ناخن‌ها منجر شود.
- بعضی از بیماری‌ها: رنگ زرد ناخن‌ها می‌تواند نشان‌دهنده‌ی مشکلات تیروئید یا دیابت باشد. در افرادی که بیماری کلیوی پیشرفته دارند، ممکن است ناخن‌ها دو رنگ به نظر برسند، یعنی قسمت بالای ناخن سفید و قسمت پایین آن قهوه‌ای مایل به قرمز باشد. وضعیتی به نام ناخن‌های تری (Terry’s nails) که باعث می‌شود بیشتر قسمت‌‌های ناخن، به جزء یک نوار صورتی باریک در بالای آن، سفید به نظر برسد، با بیماری کبدی، نارسایی احتقانی قلب، افزایش سن یا شرایط دیگر مرتبط است.
نکاتی برای مراقبت از ناخن‌ها
راهکارهای زیر را برای حفظ سلامت ناخن‌های خود و مراقبت از آن‌ها امتحان کنید:
- ناخن‌ها را خشک نگه دارید. وقتی ناخن‌ها در طی روز چند بار مرطوب و خشک می‌شوند، شکنندگی و خشکی آن‌ها بیشتر می‌شود. البته وقتی مجبور باشید مرتب دست‌های خود را بشویید، این امر اجتناب‌ناپذیر است؛ اما می‌توانید با پوشیدن دستکش در حین شستن ظرف‌ها تماس با آب را به حداقل برسانید و پس از اتمام کار از لوسیون استفاده کنید. علاوه بر این، بهتر است هنگام استفاده از مایعات تمیزکننده و شوینده‌ها از دستکش استفاده کنید.
- سوهان را فقط در یک جهت روی ناخن‌ها بکشید. حرکت رفت و برگشتی سوهان باعث نازک شدن و لایه‌لایه شدن ناخن‌ها می‌شود.
- برای پاک کردن لاک از محصولات بدون استون استفاده کنید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
مطمئناً، هیچ‌کدام از ما نمی‌خواهیم که ناخن‌های شکننده، بدشکل یا بدرنگ داشته باشیم، اما این موضوع چیزی بیش از زیبایی‌شناسی است و ممکن است به کمبودهای تغذیه‌ای یا سایر بیماری‌های جدی مربوط باشد. بنابراین، در صورت روبه‌رو شدن با چنین مشکلی به پزشک یا متخصص پوست مراجعه کنید تا علت بروز آن مشخص و درمان مناسب ارائه شود.
کلام پایانی
چنانچه تا به حال خشکی و شکنندگی ناخن‌ها را تجربه کرده باشید، می‌دانید که این مشکل چقدر می‌تواند آزاردهنده باشد. ویتامین‌ها و مواد معدنی به رشد و حفظ سلامت ناخن‌ها کمک می‌کنند و به همین دلیل کمبود آن‌ها باعث تغییر شکل و شکننده شدن ناخن‌ها می‌شود. اگر می‌خواهید ناخن‌های سالم و زیبایی داشته باشید، باید انواع میوه‌ها، سبزیجات، آجیل، دانه‌ها و غذاهای حاوی پروتئین و امگا ۳ را در رژیم غذایی خود بگنجانید.