آشنایی با دستگاه تبخیر روتاری
دستگاه تبخیر روتاری که اصطلاح انگلیسی آن rotary evaporator می باشد، دستگاهی است که در آزمایشگاه های شیمی، داروسازی، صنایع غذایی، صنایع نفت و پتروشیمی برای برداشتن و تبخیر موثر حلال از نمونه به کار برده می شود.
اولین دستگاه روتاری توسط Lyman C. Craig اختراع شده و در سال 1946 توسط کمپانی بوچی (Buchi) تجاری شده و به طور گسترده مورد استفاده قرار گرفتند. امروزه معمولاً به جای استفاده از نام کامل دستگاه از اصطلاح rotavap استفاده می کنند.
روتاری ها بر اساس کاربردشان انواع مختلفی دارند. روتاری تخلیه از پایین با دمیدن گاز نیتروژن به داخل نمونه باعث سرعت بخشیدن به تبخیر فاز مایع می شود. روتاری های چرخشی با ایجاد نیروی گریز از مرکز باعث افزایش سرعت تبخیر می شوند و در روتاری های ترکیبی از حرکت دورانی و یک سیستم تقطیر مورد استفاده قرار می گیرد.
بخش های عمده یک روتاری تبخیر کننده از اجزای زیر تشکیل شده است:
2- یک مجرای بخار که هم به عنوان محور چرخش نمونه عمل می کند و هم رابطی است که باعث خارج شدن بخارها از نمونه می شود.
3- یک سیستم خلا که باعث می شود فشار در داخل محفظه نمونه کم شده و عمل تبخیر سریع تر انجام بگیرد.
4- یك حمام مایع گرم كه معمولاً از آب برای حرارت دادن به نمونه ای كه می خواهد تبخیر شود استفاده می شود.
5- یك كندانسور یا مبرد با یك مارپیچ كه با عبور از میان آن بخارها خنک شده و تبدیل به مایع می شوند
6- یك فلاسك جمع آوری حلال دوباره مایع شده (condensate collecting flask) در پایین كندانسور برای گرفتن حلال دوبار تقطیر
7- مكانیسم مكانیكی یا موتوری برای برداشتن سریع فلاسك تبخیر از داخل حمام آب گرم.
ظروف شیشه ای استفاده شده در مسیر جریان بخار و كندانسور، می توانند ساده یا پیچیده باشند كه به هدف استفاده از دستگاه بستگی دارد. امروزه تجهیزات تجاری گوناگونی در دسترس وجود دارد كه دارای قابلیت های اولیه هستند. تجهیزات مدرن جدید، دارای ویژگی هایی از قبیل كنترل دیجیتال خلا، نمایشگر دیجیتال دما و سرعت چرخش هستند. حتی در برخی از آن ها، حسگر دمای بخار نیز وجود دارد.
حال از لحاظ تئوری علت انجام سریع تر تبخیر را در این دستگاه توضیح می دهیم: همانگونه که می دانیم تبخیر زمانی اتفاق می افتد که فشار سطحی مایع با فشار محیط برابر باشد، بنابراین با کاهش فشار درون مخزن نمونه توسط خلا نقطه جوش مایعات نیز کاهش می یابد.
| پایلوت | شیشه الات ازمایشگاهی |
